Miljoenennota 2022: weinig nieuws voor zelfstandigen. Koopkracht daalt in deze groep wel het hardst.

In de kabinetsbegroting voor 2022 staat nauwelijks nieuws voor zelfstandig ondernemers. Verdere afbouw van de zelfstandigenaftrek betekent voor de gemiddelde zzp’er 133 euro minder inkomen. Qua koopkracht verandert er weinig.

Dat er weinig nieuws voor zelfstandigen in de Miljoenennota 2022 staat, is niet zo gek: het kabinet is demissionair en mag geen grote beslissingen nemen.

Het kabinet bouwt de zelfstandigenaftrek komende jaren stapsgewijs af en gaat daar zoals verwacht in 2022 mee door. Op die manier wil de politiek ‘het fiscale verschil tussen werknemers en zelfstandigen’ verkleinen. Hier staat een verhoging van de arbeidskorting tegenover, wat moet zorgen dat meer werken relatief meer inkomen oplevert.

Uit de begroting van het ministerie van Sociale Zaken blijkt dat de zelfstandigenaftrek in 2022 met 360 euro omlaag gaat naar 6310 euro. In de meeste gevallen gaat dit om een netto-afname van 133 euro. Volgens het ministerie betekent dat een afname van 0,2 procent voor de doorsnee zzp’er.

Zo verandert de koopkracht van zelfstandigen

De koopkracht blijft volgend jaar nagenoeg gelijk, blijkt uit cijfers van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). De koopkracht van een doorsnee huishouden stijgt volgend jaar met 0,1 procent. Daarbij zijn er wel flinke verschillen per type huishouden. Het Nibud berekende voor 117 soorten huishoudens hoe hun koopkracht verandert. Bekijk ze hier.

Bron: Nibud. Met resp. de koopkrachtontwikkeling, bedrag per maand, koopkracht zonder loon-/prijsstijging, koopkracht met prijsstijging/zonder loonstijging

Een zzp-echtpaar met een gezamenlijk inkomen van 55.000 euro is volgend jaar een kleine 500 euro per jaar (41 euro per maand) minder koopkrachtig dan nu. Zij gaan er het hardst op achteruit van alle 117 voorbeelden.

Door de afbouw van de zelfstandigenaftrek is het koopkrachtplaatje voor veel zelfstandigen minder rooskleurig dan voor andere werkenden.

Een alleenstaande zzp’er met een inkomen van 65.000 euro gaat er van alle beschreven zzp’ers het meest op vooruit: zo’n 12 euro per maand.

Commissie Borstlap en de formatie

Zoals verwacht zijn het arbeidsmarktdossier en de vernieuwing van de wet DBA taken voor het nieuwe kabinet. Maandag schreef minister Wouter Koolmees in zijn zevende voortgangsbrief ‘Werken als zelfstandige’ dat het volgende kabinet moet beslissen of de webmodule een vervolg krijgt. In de brief staat ook dat het moratorium op handhaving van schijnzelfstandigheid door de Belastingdienst van kracht blijft in afwachting van de formatie. Lees daarover meer.

Koning Willem-Alexander noemde de arbeidsmarkt kort in zijn Troonrede, maar zei alleen dat er ‘inzet nodig blijft voor het stimuleren van kansengelijkheid’. In het hoofdstuk ‘uitdagingen in de toekomst’ van de Miljoenennota staat een samenvatting van de aanbevelingen van de Commissie Borstlap. Lees hier alles over die plannen om de arbeidsmarkt te hervormen.

Fiscale voordelen, pensioen en aov

Zo beveelt de commissie aan om ondernemersfaciliteiten zoals de zelfstandigenaftrek en mkb-winstvrijstelling snel verder af te bouwen en fiscale voordelen voor directeur-grootaandeelhouders (dga’s) ‘sterk te beperken’. Het nieuwe kabinet zou ondernemerschap ‘eventueel fiscaal kunnen stimuleren, gericht op de activiteiten die ondernemers onderscheiden van werknemers, zoals het investeren in (fysiek) kapitaal’.

Verder herhaalt het demissionaire kabinet dat er gewerkt wordt aan een verplichte arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen zonder personeel, gebaseerd op het advies van de Stichting van de Arbeid uit 2020.

Pensioensparen blijft wel vrijwillig voor zzp’ers, benadrukt het kabinet. In het Pensioenakkoord is afgesproken dat voor alle werkenden die pensioen opbouwen dezelfde fiscale regels moeten gelden.

Geld voor scholing, ook voor zzp

Het kabinet wil loopbaanontwikkeling stimuleren met onder andere het STAP-budget (Stimulering Arbeidsmarktpositie). Werkenden en niet-werkenden kunnen vanaf 1 maart 2022 tot 1000 euro aanvragen voor een scholingsactiviteit.

Dit budget is beschikbaar voor iedereen, van werknemers tot zelfstandigen en werkzoekenden. Werkenden kunnen daarnaast via het crisispakket NL Leert Door gratis ontwikkeladvies en scholing krijgen.

Coronasteun in 2022

Om werkenden te steunen tijdens de coronacrisis, zijn er diverse regelingen. In 2021 is 9458 miljoen euro begroot voor de NOW-regeling voor werknemers en 1124 miljoen euro voor de de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo). In juni maakte nog 40 duizend zelfstandigen gebruik van de Tozo.

Terwijl het ministerie van Sociale Zaken in 2022 en 2023 respectievelijk 3.550 miljoen en 727 miljoen euro reserveert voor werknemers, is er geen Tozo begroot voor zelfstandig ondernemers.

Het ministerie verwacht dat een deel van de Tozo-gerechtigden door zal stromen naar de Bijstand zelfstandigen levensonderhoud (Bbz 2004). Het ministerie schat dat de Bbz-uitgaven daardoor in 2022 met circa 125 miljoen toenemen.

Lees ook: “Als de tozo stopt, schrap dan de vermogenstoets definitief”

Demissionaire plannen

Het kabinet is demissionair en mag geen grote beslissingen nemen. Toch moest er ook dit jaar een begroting komen voor 2022. Daarom staat er weinig nieuw beleid in deze Miljoenennota. Eventueel kan het nieuwe kabinet nog zaken toevoegen, als de kabinetsformatie tenminste rond is voordat de plannen zijn goedgekeurd.

Voordat het kabinet het geld mag uitgeven, moeten de Tweede en Eerste Kamer de begroting namelijk goedkeuren. Woensdag mag de Tweede Kamer reageren op de begroting die op Prinsjesdag door het demissionaire kabinet is gepresenteerd, donderdag reageert premier Mark Rutte. Komende weken worden vervolgens de begrotingen van elk ministerie apart behandeld.