Uber-chauffeurs zijn geen zelfstandig ondernemers, maar werknemers. Dit zijn de (mogelijke) gevolgen voor bemiddelaars en platform-zzp’ers

Uber is werkgever moet zich daarom houden aan de cao Taxivervoer, oordeelt de rechtbank Amsterdam maandag. Volgens de rechter is er namelijk sprake van een gezagsverhouding tussen de taxi-app en de chauffeurs.

Modern werkgeversgezag

Volgens de rechter is de relatie tussen Uber en de chauffeurs een ‘moderne gezagsverhouding’.

Uber bepaalt werktijden, beloning en beoordelingen via de app. De taxichauffeurs kunnen niet onderhandelen over tarieven en voorwaarden en het algoritme bepaalt wie welke rit krijgt. Bovendien heeft de app een ‘disciplinerende werking’: de rating van chauffeurs heeft invloed op de toegang tot het platform en het aanbod van ritten.

Alleen Uber kan de instellingen wijzigen, niet de chauffeurs. “De door Uber zo bepleite ondernemersvrijheid is hierdoor in wezen afwezig”, schrijft de rechter. “De werkenden zijn onderworpen aan de werking van het door Uber ontworpen algoritme, en vallen daarmee onder een modern werkgeversgezag van Uber.”

Dat maakt voor de rechter, naast het feit dat de chauffeurs zich in de praktijk niet kunnen laten vervangen, dat de chauffeurs in loondienst moeten werken en niet als zelfstandigen.

Wezenlijk onderdeel niet relevant

Overigens staat niets in het vonnis over het feit dat Uber-chauffeurs werk doen dat een ‘wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering’ is. Volgens de Belastingdienst is dat een aanwijzing voor gezag en mede daarom betoogde Uber in zijn verweer dat het geen chauffeurs- maar techbedrijf is.

De rechter is het niet eens met die stelling van Uber. Het is een taxibedrijf en valt onder de cao Taxivervoer, aldus de rechter. Maar dat is verder niet relevant voor de beoordeling van de arbeidsrelatie. Als dat wel zo zou zijn, zou dit grote consequenties hebben voor de rest van de zzp-markt.

• Lees ook: Zzp’ers inzetten bij ‘wezenlijk onderdeel van bedrijfsvoering’. Kan dat straks nog wel? Twijfels aan uitleg Belastingdienst.

Wat de chauffeur wil, doet er niet toe

Dat Uber-chauffeurs bewust als zzp’er werken voor Uber, is volgens de rechter niet vast te stellen. Dat zij akkoord gaan met deze manier van werken, zal volgens de rechter ‘vooral ingegeven zijn door de wens om voor Uber, de in economisch opzicht beduidend sterkere partij, werkzaam te zijn’.

Bovendien voldoet de feitelijke uitvoering aan alle kenmerken van een arbeidsovereenkomst. Uber moet dus alle chauffeurs in dienst nemen, oordeelt de rechter. Ook als de werkenden zelf liever als zzp’er willen werken.

Gevolgen voor Uber

Of de chauffeurs recht hebben op nabetaling van loon en hoeveel, is niet duidelijk. In Nederland rijden zo’n 4000 chauffeurs voor Uber. De rechter eist dat Uber berekeningen maakt aan de hand van de cao om dat te bepalen.

Dit alles betekent dat Uber werkgever is binnen de taxibranche en zich dus moet houden aan de cao Taxivervoer. Het bedrijf moet vakbond FNV een schadevergoeding van 50.000 euro betalen, omdat het bedrijf zich hier tot nu toe niet aan heeft gehouden.

Het is niet de eerste keer dat een rechter oordeelt dat Uber zzp’ers in dienst moet nemen. Britse rechters bepaalden eerder dit jaar dat chauffeurs van het bedrijf recht hadden op minimumloon en vakantiegeld. Het taxibedrijf geeft inmiddels alle Britse chauffeurs loon, vakantiegeld en een pensioen.

Uber gaat in hoger beroep

FNV noemt de nieuwe uitspraak een grote overwinning voor de rechten van de chauffeurs. Vicevoorzitter Zakaria Boufangacha: “Dit is ook een signaal naar Den Haag dat dit soort constructies illegaal zijn en dat de wet dus gehandhaafd moet gaan worden.”

Uber is het er niet mee eens en gaat in hoger beroep. “We weten dat het overgrote deel van de chauffeurs graag zelfstandig wil blijven”, zegt Maurits Schönfeld, algemeen directeur voor Uber in Noord-Europa. “Chauffeurs willen geen afstand doen van de vrijheid om te kiezen of, waar en wanneer en met wie ze werken. In het belang van chauffeurs gaan we daarom in beroep tegen de uitspraak.”

‘Hoofdbrekens voor bemiddelaars’

Geen verrassing voor platformexpert Martijn Arets, die het hoger beroep al voorspelde in zijn voorbeschouwing van deze rechtszaak. Arets denkt dat deze uitspraak voor veel bedrijven gevolgen heeft. “Dit zal alle bemiddelaars die via technologie freelancers matchen hoofdbrekens kosten”, zegt hij. “De invloed is het grootst op bedrijven die via apps klussen toewijzen in de taxibranche en de logistiek. Oftewel, bedrijven die op eenzelfde manier werken als Uber.”

Een Nederlandse rechter oordeelde in 2019 in een soortgelijke kwestie dat bezorgers van maaltijdbezorgingsbedrijf Deliveroo recht hebben op een arbeidsovereenkomst en niet als zelfstandig ondernemer mogen werken. Een uitspraak die eerder dit jaar bevestigd werd (zie hier).

Het gaat daarbij dus om platformen waarbij het maken van de ‘match’ tussen vraag en aanbod hand in hand gaan met zaken als het tijdstip dat de opdracht gedaan moet worden en het tarief.

Een schoonmaakapp als Helpling hoeft zich minder zorgen te maken, denkt Arets. “Bij platformbedrijven zoals Temper, Helpling en Youngones is veel meer ruimte voor onderhandeling met de werkende. Er is namelijk minder geautomatiseerd, klussen toewijzen is vaker handwerk.”

Ondernemerschap

Business-to-business-platformen zoals Temper en Youngones hebben meer elementen die te maken hebben met ondernemerschap, zegt Arets. “Werkenden kunnen bijvoorbeeld zelf kiezen welke opdracht ze aannemen en onderhandelen over hun prijs en uren.”

Toch staan platformen door deze uitspraak nog zwakker in de zzp-discussie, denkt Arets. “Ook bemiddelaars die werken via apps moeten zich zorgen maken”, zegt hij. “Denk ook aan taxicentrale TCA. Zij werken ook met zzp’ers en gaan steeds verder in hun automatisering. Over een paar jaar zal TCA weinig anders zijn dan Uber vandaag.”