Dogma’s en regulering geen garantie voor werkzekerheid

Bijna tachtigduizend tijdelijke banen die als direct gevolg van de Wet Arbeidsmarkt in Balans verloren gingen, zijn niet vervangen door vaste banen. Het onbedoelde effect van de WAB is dat er in tegenstelling tot zijn beoogde doel minder werkzekerheid werd gecreëerd, ondanks de schaarste op de arbeidsmarkt.

Begin deze eeuw leidde de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) tot een toename van nuluren- en minmax-contracten. Deze werkvorm bleek een stuk goedkoper dan bijvoorbeeld uitzenden. Het onbedoelde en ongewenste effect van deze wet, was een toename van onzekerheid voor werkenden. Nu wordt de hele waaier aan flexibele werkvormen aangepakt, maar de huidige tegenbeweging – iedereen in een vaste baan – is de verkeerde.

Beleid werkt averechts

Dat juist extra bescherming van werkenden niet altijd nodig is, toonde Mathijs Bouman onlangs aan. Die stelde vast dat de afgelopen jaren ondanks eerdere waarschuwingen, onder andere van Lodewijk Asscher, geenszins sprake is van zogenoemde technologische werkloosheid als gevolg van toenemende robotisering. Sterker, de werkloosheid is ondanks een toename van robots alleen maar verder afgenomen en bevindt zich inmiddels weer bijna op een historisch laag niveau.

Werkenden willen bestaanszekerheid en mogelijkheden tot ontplooiing en ontwikkeling

Dogma’s en regulering hebben niet altijd het effect dat zij voor ogen hebben. De aannames die er vaak aan ten grondslag liggen, verblinden het zicht op andere kanten van de werkelijkheid. Dat leidt ertoe dat goedbedoelde maatregelen de plank soms flink misslaan. Voorspellingen komen bijvoorbeeld niet uit, beleid kan een averechts effect hebben en mensen zijn uiteindelijk altijd weerbarstiger en complexer dan in de ideaalplaatjes wordt voorgesteld.

Basisregeling voor alle werkenden

Wat moet je daar nou mee? Ondanks idealen en heersende opvattingen blijft het altijd zaak voor alles eerst te kijken naar de grootste gedeelde behoefte van een doelgroep, in dit geval bijvoorbeeld de werkzame bevolking. Wat wil die groep? Het antwoord ligt over het algemeen in bestaanszekerheid en mogelijkheden tot ontplooiing en ontwikkeling. Aan de overheid de schone taak deze randvoorwaarden mogelijk te maken. Niet beperken, maar ruimte geven.

Eerder dit jaar gaf de NBBU het startschot voor een dialoog over invoering van een basisregeling voor alle werkenden, zodat de smalste schouders niet langer de zwaarste lasten hoeven te torsen. De hang naar een vast dienstverband wordt gevoed door de behoefte aan zekerheid. Tegelijk belemmert die vaste dienstbetrekking de mogelijkheid tot ontplooiing en ontwikkeling. Een basisregeling biedt een oplossing voor beide.

Voordelen van flexibiliteit voor werkenden en werkgevers

Een bijkomend voordeel is dat flexibiliteit niet langer als een bedreiging hoeft te worden gezien. Sterker, de voordelen van flexibiliteit kunnen dan ten volle worden benut, voor zowel werkenden als werkgevers. Je vangt de toppen en dalen van de conjunctuur beter op, terwijl werkenden makkelijker hun loopbaan en toekomst kunnen vormgeven. Kijken naar de behoeftes van werkenden en werkgevers opent een speelveld waarop de verschillende vormgevers van de arbeidsmarkt elkaar kunnen vinden in gedeelde belangen.

Auteur: Marco Bastian, Directeur NBBU