Hyperschaarste slaat ook toe op flexibele arbeidsmarkt, zelfstandigenvijver bijna leeggevist

Organisaties hebben zich een tijd lang de luxe kunnen veroorloven om het tekort aan vaste krachten op te vullen met tijdelijke, externe professionals. Die tijd is voorbij: ook op de flexibele arbeidsmarkt heerst op alle fronten schaarste, signaleren HeadFirst Group en Intelligence Group. De ontwikkeling van de eerste twee kwartalen van 2021 zet zich daarbij voort: de arbeidsmarktactiviteit is laag, waardoor het aanbod van arbeid afneemt. Zowel voor vast als flex.

• Lees daarover ook: Personeelskrapte ongekend hoog. Aantal baanwisselaars ongekend laag.

Deze hyperschaarste op de flexmarkt is nieuw in Nederland, zegt Han Kolff, CEO HeadFirst Group. “Het vraagt om creativiteit en dwingt organisaties op een integrale manier te kijken naar de gehele arbeidspopulatie. De contractvorm is minder relevant, het juiste talent binnenhalen staat voorop.”

Flexibele arbeidskrachten: aanbiedingen gekelderd

Het aantal aanbiedingen op opdrachten voor hoogopgeleid werk is in één jaar gekelderd. Na een piek in de ‘corona-kwartalen’ in 2020, zijn er nu vijf keer minder aanbiedingen dan in het tweede kwartaal vorig jaar. “We kunnen niet stellen dat er vijf keer minder aanbod aan professionals is, aangezien één professional – zelfstandige of gedetacheerd – zich in een korte periode doorgaans op verschillende opdrachten aanbiedt. Als de beschikbaarheid van zp’ers terugloopt en de banken van detacheerders leeg raken, loopt het aantal aanbiedingen van professionals exponentieel terug.”

Arbeidsmarktactiviteit laag

Terwijl de vraag naar talent nog nooit zo groot is geweest, is de noodzaak en bereidheid om zelf een opdracht te zoeken laag. In Figuur 2 is te zien dat het aandeel actieve opdrachtzoekers onder zzp’ers de laatste twee kwartalen 26% en 30% is, wat betekent dat gemiddeld bijna driekwart niet tot nauwelijks op zoek is naar een nieuwe opdracht. Het kwartaal waarin corona zijn intrede deed, kwartaal 1 van 2020, was de activiteit 42%. Daarna normaliseerde het snel.

Vooral onder laagopgeleide zzp’ers

Als het werk binnenstroomt, is de noodzaak om zelf in actie te komen kleiner. Dat geldt vooral voor laagopgeleide zzp’ers, zo blijkt uit figuur 3. In het derde kwartaal van 2021 is 16% van de laagopgeleiden actief op zoek naar opdrachten, ten opzichte van 30% onder de hoogopgeleiden.

Veel te kiezen voor zzp’ers

Ten opzichte van het eerste kwartaal van 2021 is het aandeel betaalde opdrachten onder zzp’ers toegenomen. De boodschap van figuur 4 luidt dan ook: op het gebied van opdrachten is de flexibele arbeidsmarkt hersteld na corona. Waar in kwartaal 2 nog 71% van de hoogopgeleide en 58% van de laagopgeleide zzp’ers minder betaalde opdrachten had door corona, is dat in het derde kwartaal van 2021 nog maar 27% (hoogopgeleid) en 47% (laagopgeleid).

De markt voor hoogopgeleide zzp’ers trekt het snelst aan. Laagopgeleiden hebben in kwartaal 3 van 2021 minder betaalde opdrachten dan hoogopgeleiden. 63% van de hoogopgeleide zzp’ers heeft evenveel of meer betaalde opdrachten, ten opzichte van 53% van de laagopgeleiden.

Sourcingsdruk toegenomen

De sourcingsdruk is een belangrijke indicator van schaarste op de arbeidsmarkt. Ruim één op de drie personen uit de Nederlandse beroepsbevolking werd minimaal één keer per kwartaal door een werkgever of bureau benaderd voor een nieuwe baan. Deze ontwikkeling is ook te zien bij zzp’ers, vooral bij de hoogopgeleide. Bijna 7 van de tien wordt minimaal een keer per kwartaal benaderd voor een opdracht.

In de maanden juli tot en met september 2021 zijn zelfstandig professionals significant vaker benaderd in één kwartaal in vergelijking met het vierde kwartaal van 2020. Het gaat om een stijging van maar liefst 12%. Ten opzichte van laagopgeleide zzp’ers is dat een verschil van 17%, waar binnen deze groep net iets meer dan de helft (52%) vaker dan één keer per kwartaal werd benaderd.

De Talent Monitor ‘Hyperschaarste op de arbeidsmarkt’ is gratis te downloaden op headfirst.group.