Hugo-Jan Ruts 25 oktober 2021 12 reacties Print Voor Gemeente Den Haag zijn zzp’ers blijkbaar tweederangs professionalsDe Gemeente Den Haag maakt bij het inhuren van externe experts een opvallende keuze. Eerst komen externen aan bod die in loondienst zijn van een bureau. Pas als daar geen goede kandidaten tussen zitten, komen zelfstandig professionals in aanmerking voor de opdracht. De gemeente gebruikt daarbij de Wet DBA als motief, maar lijkt daarin niet erg consequent. Een kleine 20 procent van de loonkosten van grote gemeenten gaat naar externe inhuur. Dat zal bij de Gemeente Den Haag niet anders zijn. Via een aanbestedingsprocedure kunnen bureaus momenteel meedingen om extern personeel te leveren aan de gemeente. Het gaat om opdrachten op het gebied van projectmanagement, interimmanagement, generieke consultancy, adviseurs financiën en control, P&O/ HRM, Organisatieontwikkeling en Organisatieadvies. Een interessante tender met een opdrachtwaarde van ruim € 83 miljoen (over een periode van vier jaar). Zzp-kandidaten op achterstand Maar in die mooie aanbesteding zit een aantal opvallende zaken die zzp-kandidaten op een flinke achterstand zetten. In de ‘Aanbestedingsleidraad Inzet extern personeel’ staat namelijk dat Den Haag eerst via een mini-competitie een uitvraag doet naar kandidaten die in loondienst zijn (lees: detachering), expliciet ‘met uitsluiting van zzp’ers in welke vorm dan ook’. Pas als dit traject echt geen geschikte kandidaat oplevert, volgt eventueel nog een tweede ronde voor zzp’ers. Dus de detacheerders mogen met elkaar uitvechten wie als winnaar uit de bus komt. Zzp-bemiddelaars hebben het nakijken en mogen pas meedingen als de detacheerders er helemaal niet in zouden slagen kandidaten te leveren. Daarbij geldt een strikte marge voor wat bureaus voor zzp-bemiddeling in rekening mogen brengen, terwijl dat voor detacheerders niet geldt. En tarieven van zzp mogen, anders dan bij andere contractvormen, niet geïndexeerd worden. Opvallend is ook dat bij ‘loondienstkandidaten’ de opdracht ‘wordt gegund aan de kandidaat met de beste kwaliteit’. Bij zzp’ers wordt gekeken naar ‘de beste prijs/kwaliteitverhouding’. Dat is toch echt een andere afweging. Vragen en onbegrip bij zzp-bemiddelaars De aanbesteding leidt op z’n zachtst gezegd tot onbegrip bij zzp-bemiddelaars. Want er is toch ook nog zoiets als het gelijkheidsbeginsel bij aanbestedingen? Het achterstellen van zzp’ers in deze aanbesteding staat ook haaks op een bewering in diezelfde Aanbestedingsleidraad. Daarin zegt de gemeente dat ze ‘graag ziet dat zzp’ers kunnen worden ingezet, wanneer dat de beste oplossing voor een bepaalde opdracht is’. De gemeente stelt daarin ook dat zij ‘de mogelijkheden voor de inzet van zzp’ers niet wil belemmeren’. Zzp-bemiddelaars hebben het nakijken en mogen pas meedingen als de detacheerders er helemaal niet in slagen kandidaten te leveren. Hoe rijmt de gemeente Den Haag dit alles met het ‘uitsluiten van zzp’ers in welke vorm dan ook’ bij de eerste mini-competitie? Adviesbureaus die opdrachtgevers in de publieke sector begeleiden bij dit soort aanbestedingen, zetten zo hun vraagtekens, maar uiten die liever niet publiek. Ook in de bureauwereld van flexleveranciers wordt met verbazing en soms verbijstering gekeken naar deze eisen van de gemeente. Ook zij willen niet reageren, om hun kansen op deze toch flinke vis niet mis te lopen. Die bureaus hebben – als onderdeel van de aanbestedingsprocedure – wel flink wat vragen gesteld en suggesties gedaan om de procedure aan te passen. In de nu gepubliceerde antwoorden in de ‘nota van toelichtingen’, worden die suggesties door de gemeente een voor een van tafel geveegd. De antwoorden geven wel iets meer inzicht in de motieven van de gemeente. Die lijken nog niet erg consequent. Motivatie verwijst naar Wet DBA en webmodule In de aanbestedingsleidraad en in de antwoorden verwijst de gemeente naar de Wet DBA en naar de webmodule. “Uitgangspunt voor de gemeente is, dat wanneer werk in loondienst gedaan kan worden dat ook in loondienst gedaan moet worden.” Over wat nu precies de omstandigheden zijn waarin een opdracht wel of niet door een zelfstandige gedaan mag worden, daar is nog wel een discussie over te voeren. Maar op zich kan een opdrachtgever daar natuurlijk zo een eigen visie op hebben. Ook zet de gemeente momenteel al regelmatig opdrachten uit waarbij expliciet vermeld staat dat deze niet geschikt zijn voor zelfstandigen. Dat ‘werk voor zzp’ers zowel in aard van de werkzaamheden (bijvoorbeeld onder leiding en toezicht werken), als in aansturing, als in formele zin (opdrachtverstrekking en opdrachtformulering) verschilt van werk in loondienst’, zoals de gemeente schrijft, klopt natuurlijk ook. Maar deze redenatie gaat natuurlijk mank wanneer de gemeente, zoals ze van plan is, eenzelfde opdracht in tweede instantie alsnog openstelt voor zzp’ers. In een overspannen arbeidsmarkt, die ook geldt voor interimmers, kan je maar beter een goede partnerrelatie opbouwen met je leveranciers. Discriminatie zzp’ers en kleine zzp-bemiddelaars Een opdracht is geschikt voor een zzp’er of niet. Of er voor de opdracht wel of geen ‘loondienst-kandidaten’ gevonden zijn, kan en mag in die ‘kwalificatievraag’ natuurlijk geen enkele rol spelen. Suggesties van leveranciers om de fasering weg te laten, met als argument dat deze juridisch niet-consequent is en discriminerend is naar zowel zzp’ers als naar kleinere, gespecialiseerde zzp-bemiddelaars (die hebben immers geen kandidaten in loondienst), veegt de gemeente vrij hooghartig van tafel. “Opdrachtgever zoekt in deze aanbesteding samenwerkingspartners die (onze) uitgangspunten herkennen, doorgronden en soepel en effectief in optimale dienstverlening kunnen toepassen.” Een opmerking van een mogelijke aanbieder dat de fasering ‘aan het gelijkheidsbeginsel opgenomen in de Aanbestedingswet tornt’, wordt afgedaan met de korte opmerking “wij delen uw aannames en conclusies in het geheel niet.” De gemeente geeft dus geen krimp. Bureaus staan voor de keus van slikken of stikken. Zelfstandigen staan sowieso op achterstand, nog los van het feit dat ze – anders dan bij andere gemeenten – niet rechtstreeks mee kunnen dingen naar opdrachten. Zo schiet de gemeente zichzelf in de voet. In een overspannen arbeidsmarkt, die ook geldt voor interimmers, kan je maar beter een goede partnerrelatie opbouwen met je leveranciers dan een niet-onbelangrijk deel van specialisten (zelfstandigen) zo van je te vervreemden. En dan is er nog de Belastingdienst. Op deze manier zelf expliciet aangeven dat een opdracht eigenlijk niet geschikt is voor zelfstandigen, maar – bij het ontbreken van gedetacheerden – die opdracht dan toch met een zzp’er invullen: de Belastingdienst zal lastigere casussen hebben om aan te tonen dat een opdrachtgever onterecht zelfstandigen inzet. De Gemeente Den Haag wilde niet reageren op vragen van ZiPconomy De gemeente Amsterdam kwam eerder dit jaar in het nieuws vanwege haar nieuwe zzp-inhuurbeleid. Zo mogen in Amsterdam opdrachten niet langer dan 12 maanden duren.Net als Den Haag verwijst de gemeente Amsterdam daarvoor naar de Wet DBA en de webmodule. In Den Haag mag een opdracht dan weer 24 maanden duren. In dat kader is het goed om nog eens te constateren dat in de wet DBA feitelijk niets anders staan dan dat de Verklaring Arbeidsrelatie wordt afgeschaft. De tekst pas eenvoudig op een half A4-tje. Er staat geen enkel criterium in over wanneer nu wel of niet een zzp’er ingehuurd kan worden. Zo zal je ook in geen enkele andere wet iets vinden over een maximumduur van een opdracht voor een zzp’er. Al was het maar omdat de term ‘zzp’ sowieso nergens in een wet staat. Wat er wel is, is het handboek loonheffingen van de Belastingdienst. Daarin staat een aantal ‘indicaties’ (zie hier) op basis waarvan de Belastingdienst kan bepalen dat een er terecht of niet ‘buiten dienstbetrekking’ gewerkt kan worden. Een van de indicaties is de ‘Overeenkomst loopt lange tijd door’. Er wordt geen termijn genoemd en los daarvan geldt dat geen enkele indicatie los kan leiden tot de conclusie dat er een gezagsverhouding is. Ook een rechter kijkt naar alle omstandigheden. Bekend is de uitspraak in de zaak van Herman Blijker. Die werd door de rechter als zelfstandige beoordeeld, ondanks dat hij langer dan 10 jaar voor dezelfde opdrachtgever (RTL) werkte. Of de zaak van een dirigent die vorig jaar als zelfstandige werd bezien, ondanks dat hij al 16 jaar voor dezelfde opdrachtgever werkte (en doorbetaald werd bij ziekte). Deze indicaties vormen de basis van de webmodule. Zowel Amsterdam als Den Haag verwijzen daarnaar. Die webmodule geeft nu echter juist de ruimte de ruimte voor een inzet langer dan een jaar, ook bij fulltime opdrachten. Het levert 10 ‘strafpunten’ op. Indien een opdracht onder de 45 punten blijft is het duidelijkheid dat die opdracht ‘buiten dienstbetrekking’ uitgevoerd kan worden. aanbestedingen, externe inhuur, inkoop Print Over de auteur Over Hugo-Jan Ruts Hugo-Jan Ruts is 'editor-in-chief' en uitgever van ZiPconomy. Bekijk alle berichten van Hugo-Jan Ruts
Ik denk dat vooral de onduidelijkheid rond de Wet DBA het probleem is. Opdrachtgevers willen niet het risico lopen om een kracht in te huren die, na een onbekende periode, vanwege wetgeving opgezegd moet worden. Het feit dat de continuiteit van een project of de bedrijfsvoering hierdoor in gevaar komt maakt dat opdrachtgevers twee keer nadenken voordat zij een ZZP’er inhuren.
Ja zeg, groot gelijk hebben ze, stel je voor dat een vaste kracht na een vaste periode opzegt en ergens anders begint, of dat je een derdelander inhuurt die beslist naar Duitsland of verder te gaan, of stel je voor dat je iemand inhuurt die ziek wordt. Nu ik erover nadenk, zou het natuurlijk voor de gemeente Den Haag raadzaam zijn geen aanbieders toe te laten die vrouwen in dienst heeft, deze kunnen namelijk zwanger worden, hoewel, het kan dan in een keer worden uitgebreid naar mannen die getrouwd zijn, daar deze recht hebben om korter te werken bij geboorte. JohnGr, schijnt toch dat uw opmerking over continuiteit een beetje krom is.
Beste Wil, Risico’s zijn er natuurlijk altijd. Overigens, ik ben ZZP’er en weet dus waar ik over praat. Ik loop regelmatig tegen dit soort afwijzingen aan. Risico vanwege Wet DBA. Men weet niet hoe deze uiteindelijk gaat uitpakken. Opdrachten langer dan een jaar zitten er dan ook niet in voor mij. Daarmee kom ik niet in aanmerking voor opdrachten met projecten die meerjarig zijn. In de IT is het niet ongebruikelijk dat een project langer doorloopt dan een jaar. Persoonlijk vind ik deze ontwikkeling uitermate droevig. De Wet DBA was immers bedoeld om uitbuiting van zelfstandigen te voorkomen. Uitbuiting van zelfstandigen betekent ook dat er concurrentie ontstaat met medewerkers in loondienst. Om die reden bemoeien ook vakbonden zich met de materie. Als voorbeeld geldt hier een groot bekend Nederlands postbedrijf. Dit postbedrijf heeft inmiddels de postbezorging uitbesteed aan kleinere onderaannemers die lokaal opereren. De zelfstandige postbezorger wisselt lokaal vervolgens tussen de verschillende onderaannemers en bezorgt post vervolgens op wisselende lokaties. Daarmee wordt de hele Wet DBA omzeilt en worden andere ondernemers de dupe van de maatregelen. Groet, John
Hugo geeft terecht aan dat de duur van de opdracht geen vast omlijnt item is. Ook de Belastingdienst (of rechter) zal dit van geval tot geval moeten beoordelen. De wet gaat immers niet verder dan ‘dat wat gelet op de werkzaamheden gebruikelijk is’. Het argument van ‘tussentijds móeten beëindigen en zo de continuïteit in gevaar brengen’, lijkt me te ver gezocht. Ik ben het echter eens met de stelling dat veel van het huidige beleid van de (rijks)overheid is inderdaad gebasseerd op onzekerheid. Er is echter wel een trend in de markt gaande die leidt naar ‘minder zzp’. Zonder dat gewijzigde wetgeving (of strakkere handhaving hier aanleiding toe geven). En waarom deze trend nu gaande is??? Nog niemand heeft het mij goed uit kunnen leggen. Door zaken te doen met een intermediair kun je én de continuiteit beter borgen én mogelijke/vermeende issues voorkomen. Dit vraagt echter wél goed opdrachtgeverschap en bijvoorbeeld de ruimte laten tot ‘vrije vervanging’. Tevens kan een intermediair juist de risico’s m.b.t. keten- en inlenersaansprakelijkheid voor de opdrachtgever wegnemen. Maar zolang de politiek geen duidelijke keuzes maakt, zal de markt in onzekerheid blijven. En ja… de (creatieve ruimte) blijft men opzoeken. Groeten, Remco
“Hugo geeft terecht aan dat de duur van de opdracht geen vast omlijnt item is.”… Dat klopt, de weging is echter 10 punten in de webmodule en is dus ook één van de criteria waarop getoestst wordt. Daarom luidt het advies vaak ‘Geen ZZP’ bij de diverse juridische afdelingen bij bedrijven, en ik neem aan ook bij de Gemeente Den Haag in dit geval. Ik begrijp echter niet wat je bedoelt met het wegnemen van de inleneraansprakelijkheid d.m.v. een intermediair. Vanuit de keten gezien blijft de Gemeente de eindafnemer, de intermediair voegt daar niets aan toe. Als de helft van je team uit ZZP’ers bestaat, dan kan overigens een wijziging in de wetgeving er zomaar voor zorgen dat je halve team moet vertrekken. Die wijziging lijkt ook niet echt nodig. Wouter Koolmees gaf recent nog te kennen dat er weliswaar nu niet gehandhaafd wordt, maar dat dat uiteindelijk wel een keer gaat gebeuren. Ver gezocht lijkt het me niet. De overheid lijkt op dit punt uitermate onbetrouwbaar te zijn.
Ik wens ze veel succes in deze krappe markt. Hopelijk kiezen de zzp-ers ook de opdrachtgevers waar ze niet als tweederangs beschouwd worden.
Ik zie dit niet alleen bij gemeenten, maar ook bij multinationals. Er wordt voor consultants die bij de Deloitte’s, Accenture’s etc minimaal dubbel tarief betaald, dan voor een ZZP-er die meer ervaring heeft en nota bene van diezelfde consultancy bedrijven vandaan komt. Ik hoor vaak dat dat heeft te maken met waar het budget wordt geïnitieerd of vrijgegeven. Als dat op Board niveau gebeurt of iets lager, dan kunnen de grote consulting bedrijven hun blikken met consultants opentrekken, als dat lager is op de ladder, dan gelden er vaste tarieven voor ZZP’ers, waar niet van afgeweken mag worden.
Hans je haalt me de woorden uit de mond. Overigens ben ik het lang niet met alles eens in dit artikel. Terecht!! dat er paal en perk wordt gesteld aan fee’s van tussenpartijen die ZZP-ers “schuiven” en doen alsof het “hun” zzp-er is. Voor mensen in loondienst is het voor een aanbestedende partij veel lastiger, want in dienst bij een “CV-schuiver” daar hoort een heel andere omrekenfactor bij dan bij een ingenieursbureau. Maar definities zijn heel lastig te maken, dus daar begrijp ik zeker de aanbestedende dienst wel. Zowel ZZP-er als mensen in loondienst hebben baat bij goede regulering en afwegingen. De onzekerheid in de wet DBA, die maakt dat een directie zich zorgen maakt over hoe hun eigen ambtenaren doelmatig en rechtmatig inhuren, leidt tot dit soort aanbestedingen. De gemeente Den Haag zou hier niet de zwarte Piet moeten krijgen, het is de rijksoverheid die er een portje van maakt. Voor de duidelijkheid: ik werk zelf bij een aanbestedende tussenpartij, die zich graag fair opstelt, en zich ergert aan de cowboys in de markt die bij de eerste tekenen van recessie weer van de markt vertrekken.
Merkwaardige actie van de Gemeente Den Haag. Iets met kind en badwater…. Toegegeven, de wetgeving rondom de wet DBA is niet erg duidelijk. Vage afspraken over het niet “te lang” mogen inhuren van ZZP’ers dragen daar ook niet aan bij. Echter om dan maar een significant deel van de arbeidsmarkt buitenspel te zetten getuigt van weinig respect voor de ZZP’ers en kennis van de arbeidsmarkt en is een volstrekt overtrokken reactie. Het inhuren van ZZP’ers, ook voor langere periodes, is nog steeds prima mogelijk binnen de grenzen van de wetgeving. De weg die de Gemeente Den Haag kiest is, nogal lafjes, de weg van de minste weerstand. Simpelweg ZZP’ers buitenspel zetten kost minder energie dan een kaders opstellen waarbinnen die ZZP’ers wel ingehuurd zouden kunnen worden. Een gebrek aan ambitie. Los daarvan is het enorm inconsequent dat ZZP’ers ineens wel ingehuurd kunnen worden als de voorkeursleveranciers geen eigen mensen kunnen leveren. En dat laatste zou toch met enige regelmaat wel eens kunnen gebeuren op een zeer schaarse arbeidsmarkt waarvan een zeer groot gedeelte uit ZZP’ers bestaat.
Ach, risicomijdend gedrag is veel organisatie niet vreemd, kennelijk zelfs een gemeente niet. Vele zelfstandig adviseurs hebben dit soort adviezen uitgedragen en daarmee de put gegraven waar zelfstandigen nu zelf in vallen. Zelfstandigen kunnen er van alles van vinden maar het is wel het goed recht van een organisatie om beleid in te voeren. De door Den Haag gehanteerde aanpak is waarschijnlijk risicomijdend bedoeld, men kan bij controle laten zien dat echt heel hard is geprobeerd om iemand in loondienst te vinden. Den Haag denkt kennelijk dat we allemaal zo graag voor ze aan de slag willen dat nadat heel Nederland voor de klus is benaderd we nog steeds staan te springen. Zelfstandigen zouden er op dat moment een heel mooi tarief uit moeten kunnen halen zou je denken gezien vraag en aanbod. Jammer, het lijkt meer alsof het hele voortraject wordt verrekend met het tarief. Er zijn een paar honderdduizend werkende armen in ons overwegend rijke land. Er zijn mensen die echt krom liggen en niet rond komen. De reden ervoor is heel simpel; we willen met z’n allen voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Commerciële bedrijven bestaan niet om zelfstandigen overeind te houden, ze hebben een winstverwachting en proberen deze te maximaliseren. Het zou allemaal niet over al dan niet zelfstandig zijn moeten gaan maar of dit vrijwillig is en een leefbaar inkomen biedt gegeven een gepaste inspanning. Als je iemand leeg knijpt voor EUR 12,5 per uur dan zou dat fulltime EUR 2000 per maand op leveren, waarvan EUR 1258 overblijft na Apeldoorn. Dat is welgeteld EUR 67,30 meer dan een bijstandsuitkering. Succes met het wegzetten van geld voor buffer voor ziekte en pensioen, met het betalen van verzekeringen, materiaal, investeringen onderhoud en oh ja, misschien ook nog wonen, eten/drinken en ehm… leven. HOE DAN? Van minder dan EUR 50 / uur kan je geen buffer opbouwen en een beetje leven, dat is zo simpel als het is Bottom line: er zijn veel zelfstandigen en maar weinig opdrachten bij grote organisatie die echt zelfstandig zijn uit te voeren. Veel zo niet de meeste taken voor zelfstandigen worden ook door interne medewerkers uitgevoerd en moeten echt gewoon aan dezelfde interne eisen, wensen en standaarden voldoen. Voldoen aan de bizarre ideeën rond DBA en voorgangers ervan is niet te doen dus laten we ophouden met het plakken van een halve pleister over een halve pleister etc. —————– Zelfstandigen: accepteer dat inhurende organisaties je zo min mogelijk betalen, je als asielhond behandelen en liefst niet inhuren. Je mag in de hoek zitten jammeren als je je werk maar doet. Inhurende organisaties: accepteer dat je op deze manier geen enkele loyaliteit of kwaliteit ontwikkeld, je krijgt niet degene op de plek die je nodig hebt en dus uiteindelijk niet wat je zoekt. Besturend Nederland: houd op met de hele schertsvertoning rond zelfstandigen. Richt een basisinkomen in, schaf bijstand en UWV af en de helft van alle beleid makende en controlerende functies bij de overheid. Sta het mensen toe om naast het basisinkomen te werken wat en hoe ze willen. Biedt alles en iedereen een collectief pensioen, ziektewet, zorgverzekering en de mogelijkheid om naar wens extra te werken en dit uit te geven hoe men wil. Kom niet aan met het bevechten van ongelijkheid, dat is onzin. Ongelijkheid komt uit opgebouwd en gesubsidieerd vermogen zoals alle structurele subsidies rond koophuizen en het niet kunnen kopen als je niet al vermogen en een vast inkomen hebt. Het afschaffen van de subsidiemachine is met een druk op de knop gedaan. Het opbouwen van vermogen wordt mogelijk gemaakt met het basisinkomen.
Ook in de zorg is dit herkenbaar. Gedetacheerden krijgen voorrang omdat zorgorganisaties denken dat hen dat meer vastigheid biedt. Ze denken gedetacheerders makkelijker voor 6 – 12 mnd aan zich te binden dan zzp’ers. Zzp’ ers hebben nl toch te maken met de dreiging van verkapt dienstverband; zéker in de zorg.
Zzp’ers worden inderdaad regelmatig in strijd met de wet buiten spel gezet. Ik heb in dat kader een keer een zaak voorgelegd aan de commissie van aanbestedingsexperts van het ministerie van EZ. Ben ook in het gelijk gesteld maar had als zzp’er geen zin om de betreffende aanbestedende dienst ook nog voor de rechter te slepen. De mogelijkheden zijn er echter zeker! https://www.commissievanaanbestedingsexperts.nl/advies/advies-615-eis-kader-van-specifieke-opdracht-das-ism-aanbestedingswet-2012
