Brussel wil meer rechten voor platformwerkers, komt woensdag met een richtlijn

Brussel wil platformwerkers dezelfde rechten geven als werknemers, blijkt volgens de Britse krant The Financial Times uit een vertrouwelijk conceptvoorstel van de Europese Commissie.

Conceptrichtlijn: lidstaten bepalen criteria werknemerschap

Zzp’ers die werken via taxiapp Uber, klusplatform Roamler of schoonmaakapp Helpling moeten automatisch dezelfde rechten krijgen als werkenden in loondienst. Dat geldt ongeacht wat in hun contract staat. Lidstaten moeten zorgen dat deze platformwerkers recht hebben op zaken zoals ontslagbescherming, sociale zekerheid en minimumloon.

Het is aan de lidstaten van de Europese Unie (EU) zelf hoe zij de richtlijn omzetten in eigen arbeidswetgeving. Lidstaten bepalen bovendien zelf de criteria om werknemers van zzp’ers te onderscheiden. Dat kan nog een flink probleem worden: Nederlandse politici worstelen al meer dan 20 jaar met de vraag wanneer een opdrachtgever een zelfstandige mag inhuren.

De gevolgen zijn bovendien afhankelijk van welke definitie de EU gebruikt voor ‘platformenbedrijven’. Dat is vooralsnog onduidelijk.

Debatteren tot woensdag

Wat er in de definitieve Europese richtlijn staat, wordt aanstaande woensdag bekend. Volgens het FT wordt er namelijk nog flink over gedebatteerd.

Lees ook: Europese Unie wil platformeconomie reguleren

Een aantal platformbedrijven is fel tegen deze conceptrichtlijn. MoveEU vertegenwoordigt onder andere taxi-apps Uber en Freenow. Volgens deze partij zorgt de richtlijn alleen maar voor ‘meer wettelijke onzekerheid en geschillen. En dat leidt tot minder werkgelegenheid voor honderdduizenden platformwerkers in Europa.’

Ministers pleiten voor omgekeerde bewijslast

Ook een groep ministers van acht EU-lidstaten is tegen het concept. In een open brief noemen ze het een ‘afgezwakte oplossing’. Ze willen dat Brussel definitief een einde maakt aan schijnzelfstandigheid in de platformeconomie.

Het businessmodel van platformbedrijven die met echte zzp’ers werken kan blijven bestaan, als zij bewijzen dat er geen sprake is van een afhankelijkheidsrelatie.

“Verplaats de bewijslast van de werkenden naar het digitale platform”, adviseren zij. “Wie voor een platformbedrijf werkt is werknemer, tenzij het platform kan bewijzen dat het gaat om zelfstandig ondernemerschap. Dit voorkomt misverstanden. Bovendien betekent het niet dat alle werkenden in dienst zijn. Het businessmodel van platformbedrijven die met echte zzp’ers werken kan blijven bestaan, als zij bewijzen dat er geen sprake is van een afhankelijkheidsrelatie.”

De brief is ondertekend door ministers uit België, Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje en Nederland (Partij van de Arbeid en Groenlinks).

Modern werkgeversgezag

De Europese Commissie benadrukt in de conceptrichtlijn dat na diverse rechtszaken bleek dat de arbeidsrechtelijke status van veel platformwerkers niet klopte. In het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Italië, Griekenland en Nederland oordeelden rechters dat platformwerkers geen zzp’ers zijn, maar werknemers van het platformbedrijf.

In september oordeelde de rechtbank Den Haag bijvoorbeeld dat taxi-app Uber zijn chauffeurs in moet dienst nemen, want zij rijden onder ‘modern werkgeversgezag’ via de app. En al eerder dat bezorgers van maaltijdbezorgingsbedrijf Deliveroo recht hebben op een arbeidsovereenkomst.

Het gaat hierbij specifiek om platformen waarbij werkenden afhankelijk zijn van het algoritme van het platform. De app bepaalt werktijden en beloning, platformwerkers kunnen niet onderhandelen over tarieven en voorwaarden.

Regulering van platformen in Europa

Ondertussen hebben Europese overheden moeite de platformeconomie te reguleren. Zo geldt in Spanje een nieuwe wet die ervoor zou moeten zorgen dat Deliveroo, Glovo en Uber Eats hun maaltijdbezorgers in dienst nemen. In plaats daarvan pasten de bedrijven hun contracten aan of besloten via bemiddelaars te werken. Deliveroo vertrok zelfs volledig uit Spanje, waardoor sommige platformwerkers inkomen verloren.

Lees ook: Potentie en problemen van de platformeconomie