ZP en politiek in 2022: voorspellingen van 10 experts

Wat voor invloed heeft de politiek in 2022 op het zelfstandigendossier en de arbeidsmarkt? Tien experts wagen zich aan een voorspelling.

De meeste experts typeren 2021 als een jaar van politieke stilstand, waarin het demissionaire kabinet geen knopen doorhakte over heikele kwesties rond zelfstandigen. Naast de teleurstelling daarover, en de boosheid over de steunmaatregelen voor zelfstandigen in coronatijd, hebben ze ook hoop. De pandemie en de krapte op de arbeidsmarkt zullen hoe dan ook verandering afdwingen, voorspellen ze. Voor het nieuwe kabinet Rutte IV is er in 2022 dan ook genoeg te doen. Het wordt een race tegen de klok.

2022 wordt het jaar van de actie

De politiek stond in 2021 zo goed als stil, terwijl zelfstandigen weer een pittig coronajaar hebben doorstaan. Het demissionaire kabinet heeft belangrijke kwesties structureel vooruitgeschoven. Daardoor is er veel onduidelijkheid, bijvoorbeeld over de webmodule.

Intussen zijn er nog steeds geen fatsoenlijke voorzieningen voor arbeidsongeschiktheid en pensioenopbouw, en blijven zelfstandigen inmiddels ook verstoken van een vangnet zoals de Tozo. Corona heeft de tweedeling op de arbeidsmarkt versterkt. Er wacht een belangrijke opgave: rust en duidelijkheid creëren op de arbeidsmarkt. Het MLT-advies omvat belangrijke en gerichte oplossingen.

Wij rekenen er op dat met een nieuw kabinet ‘uitvoeringsproblematiek’ niet langer het excuuswoord is om goede voorstellen van tafel te vegen. Uiteindelijk is het aan de politiek om prioriteiten te stellen en de arbeidsmarkt is te lang geen prioriteit geweest. 2022 wordt het jaar van de actie.

Irene van Hest, FNV

2022: De tegenstellingen in de samenleving worden groter

Na weer een jaar van visieloos mismanagement door het demissionaire kabinet op bijna alle dossiers, kraakt onze samenleving op het krachtenveld van de traditionele regenteske slechte wetgeving en andere bestuurlijke maatregelen enerzijds en de dagelijkse sociaaleconomische realiteit anderzijds.

De spelers van dit slechte toneelstuk waren meer met zichzelf en hun oude dogma’s bezig, dan met het fundamenteel versterken van onze sociale en economische samenleving. Narcisme, met als namen ‘nieuwe elan’ en ‘nieuw leiderschap’ overheerst.

Covid beheerst ons bestaan en dat zal in 2022 ook nog wel zo blijven. De in 2020 en 2021 gemaakte keuze over de steunmaatregelen, waarbij zzp’ers op een bijzondere wijze gediscrimineerd zijn ten opzichte van reguliere werknemers, heeft een kloof geslagen tussen deze groepen van werkenden in onze economie. Na Groningen en het Toeslagschandaal wordt de Nederlandse samenleving in 2022 dus weer een affaire rijker.

Ronald van den Hoff, Seats2meet

Weer een jaar met een moratorium op handhaven voorbij geschoten

In deze blog een vooruitblik op het jaar 2022, voor wat betreft de verwachtingen in het dossier van de zzp’ers. Het afgelopen jaar is ronduit gezegd teleurstellend geweest als het gaat om de stappen uit Den Haag. Wat gerommel in de marge, met een webmodule, die aan alle kanten rammelt en natuurlijk het voortzetten van het moratorium op handhaven.

De kikkers in de ton bij de Belastingdienst zitten echter niet stil, dus er is ook wel wat beweging te melden. Zo schijnen er ook wel vrijbrieven geboden te worden aan degenen die via een BV-constructie werken. En zo kan het ook zijn dat er in de zorgsector gezegd wordt dat zorgverleners sowieso niet als zelfstandige kunnen werken, behoudens als dat als arts via een BV-constructie is.

Dus er gebeurt toch nog wel wat. Is er afgelopen jaar ook nog wat goeds gebeurd? Jazeker, steeds meer civiele rechters spreken zich uit over de zogenoemde zzp’ers. Steeds duidelijker worden grenzen aangegeven: wanneer is er sprake van een arbeidsovereenkomst, en wanneer van een opdrachtovereenkomst? Zelfstandig werken via een platform? Bijna niet meer mogelijk volgens de rechters.

Kijk ik naar 2022, dan verwacht ik nog niet veel uit het Haagse. Eerst zal het dossier moeten landen op een bureau van een nieuw bewindspersoon. En voordat die zich heeft ingelezen, zijn we weer verder dan september 2022, dus in feite in beleidsjaar 2023.

Maar de rechtspraak gaat wel verder. Mede dankzij de werknemersvertegenwoordigers (FNV) zwelt de jurisprudentie aan en het wordt het steeds lastiger voor opdrachtgevers/werkgevers om daar geen rekening mee te houden. Ook vanuit de EU is er nog wat te verwachten, qua kaderstelling. Met name de platformwerkers zullen steeds meer beschermd worden, lees steeds meer verplicht behandeld worden als werknemers.

Kortom vanuit beleidsvormend Den Haag verwacht ik niet heel veel dit jaar. Maar de arbeidsmarkt wordt onder invloed van jurisprudentie en regelgeving toch wel hervormd. Nu nog ‘even’ handhaven. Misschien door overdracht van Belastingdienst naar de ‘nieuwe’ Arbeidsinspectie?

Joop der Weduwen

Deltaplan aanpak krapte arbeidsmarkt

In 2022 wordt het tekort aan werkenden groter en groter. De economie wil groeien maar wordt belemmerd door te weinig mensen die kunnen werken. Mooie kansen voor uitzenders dus want: de laatste man en vrouw helpen wij aan het werk.

We richten ons vizier op vergeten groepen. Ik noem statushouders, gepensioneerden die best nog een aantal uren in de week willen werk, herintreders en mensen die net even een zetje nodig hebben. We gaan met opdrachtgevers het gesprek aan om functies zo in te richten dat deze op maat worden gemaakt voor de werkende en we investeren meer dan ooit in opleiden.

Dwars door de krapte heen ontstaan kansrijke beroepen. Beroepen die bijvoorbeeld de energietransitie moeten gaan ondersteunen. Kansen genoeg dus om iedereen aan het werk te helpen.

Maar er is meer nodig. We roepen de nieuwe minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op om samen met stakeholders in de eerste honderd dagen te komen tot een deltaplan aanpak krapte arbeidsmarkt. Want alle andere ambities uit het regeerakkoord vallen of staan niet bij een gebrek aan geld, maar bij een gebrek aan mensen. Dus de hervorming van de arbeidsmarkt moet met stip op één.

Jurrien Koops, ABU

Niet het vaste contract maar zelfstandige wordt de norm

We zien het vaste contract flexibeler worden en flex duurder, tegelijkertijd worden uitkeringen versoberd. Is de arbeidsovereenkomst die stamt uit 1907 met de huidige samenleving nog wel de oplossing? Vergrijzing en Corona hebben de kwetsbaarheid van het vaste contract en rigide beroepsbevolking nog eens extra blootgelegd. Thuiswerken en autonoom werken is de norm, waarbij de werk-privébalans nog belangrijker is geworden. Ik verwacht daarom dat het vaste contract zijn waarde verliest en het aantal zelfstandigen zal groeien.

Edward Belgraver, verloning.nl

Hybride en nieuw werken gaat blik op gezagscriterium veranderen

Al bijna twee jaar werken heel veel mensen noodgedwongen vanuit huis. Samenwerken verandert van karakter doordat processen met apps goed te beheersen zijn, vergaderingen online zijn en er met meerdere personen tegelijkertijd in documenten kan worden gewerkt. Bij zelfstandigen zit dit in hun DNA.

Als ook werknemers steeds meer op afstand en zelfstandig gaan werken, geeft dit aanknopingspunten om het gezagscriterium niet meer doorslaggevend te laten zijn. Met een nieuw coalitieakkoord in de hand waarin echte zelfstandigen worden ondersteund en ondernemerschap wordt gestimuleerd, maar schijnzelfstandigheid wordt tegengegaan, verwacht ik dat we naar andere criteria gaan om het onderscheid te kunnen maken.

Met de krapte op de arbeidsmarkt voorspel ik dat zelfstandigen met hun flexibiliteit, innovatie- en veerkracht meer worden gewaardeerd en gezien worden als onderdeel van de oplossing. Een eigen rechtspositie is dan een logisch gevolg. Wij voorspellen dat het nieuwe kabinet hier serieus mee aan de slag gaat.

Margreet Drijvers, PZO

Tussen droom en daad staan wetten in de weg …

En praktische bezwaren. Dat lijkt me in het kort volledig van toepassing op de zo gewenste arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zelfstandigen, die volgens het coalitieakkoord, “zo wordt vormgegeven dat oneerlijke concurrentie en te grote inkomensrisico’s voor individuen worden voorkomen”.

Met name uitvoeringstechnische problemen bij UWV en Belastingdienst leiden ertoe dat een snelle invoering van dit voornemen niet mogelijk is.

Daarom wens ik voor 2022 het volgende:

De zelfstandigenaftrek wordt voorwaardelijk gemaakt, waarbij een van de voorwaarden is dat de zelfstandige kan aantonen een arbeidsongeschiktheidsvoorziening te hebben. Bestaande systematiek, geen uitvoeringsproblematiek, fiscaal aantrekkelijk en het beloont gewenst gedrag.

Afgaande op de stijging van de populariteit van de elektrische auto toen daar een belastingvoordeel op te behalen viel, durf ik dan te voorspellen dat eind 2022 tenminste 70% van de zelfstandigen een daadwerkelijke voorziening heeft in plaats van te vertrouwen op de waarde van zijn huis of zijn spaargeld (bron “de zzp-er bestaat wel” november 2021).

Ik wens u een mooi 2022!

Maudie Derks, Tulpenfonds

Wat komt er uit de hoge hoed?

De NBBU wenst dit jaar met name de zojuist bekend geworden bewindslieden veel wijsheid toe. Het coalitieakkoord spreekt over grote hervormingen op de arbeidsmarkt. We verwachten dat met de uitwerking ervan, de plannen als een rollercoaster over ons heen komen. Ingrijpende maatregelen als certificering van de uitzendbranche en aanpak van de zzp-problematiek moeten maatwerk worden. Wat dat betreft zetten we ons schrap en wenden we onze invloed aan om alles in goede banen te leiden.

Piet Meij, NBBU

2022 zal bestuurlijk een race tegen de klok worden

Tenminste als Karin van Gennip met betrekking tot de arbeidsmarkthervorming, al per 1 januari 2023 nieuwe regelgeving wil invoeren en als het niet opnieuw plak- en knipwerk zal zijn. Het wordt een enorme klus om integrale wetgeving te ontwerpen die rekening houdt met alle facetten en belangen op de arbeidsmarkt. Voorlopig lijkt het daar op basis van het regeerakkoord niet op.

Alle ogen zullen daarom bij aanvang van het nieuwe jaar gericht zijn op onze nieuwe Minister van SZW Karin van Gennip en Staatssecretaris Fiscale Zaken Marnix van Rij. De arbeidsmarkt behoeft dringend modernisering en de nieuwe regering moet nog heel veel werk verzetten. Er liggen weliswaar al meerdere adviezen maar die zijn onvoldoende dekkend om alle openliggende vraagstukken tegelijk in te vullen. En juist dat laatste is van belang, een integrale en simultane introductie van regelingen en wetten want op de arbeidsmarkt hangt alles met alles samen.

Noch dit regeerakkoord, noch Borstlap, noch het SER-advies beantwoordt alle vragen. Van Gennip en van Rij zullen dus op zoek moeten naar en middelen en methoden die de complexe werkelijkheid vereenvoudigen. Daarom is het onze voorspelling dat de overheid zal ontdekken dat ‘detacheren’ echt iets heel anders is dan ‘uitzenden’ en dat het een geweldige kans is voor alle betrokkenen om een eigen juridische ruimte te creëren voor de detacheerders en hun werknemers.

Stef Witteveen, VvDN

Een arbeidsmarkt waarin we elkaar echt zien staan

Voorspellen in onvoorspelbare tijden, dat is nog eens lastige vraag. Allicht iets met corona, maar verder? Ik heb werkelijk geen idee. Daarom dit jaar geen voorspelling maar een wens. Een wens voor een arbeidsmarkt waarin we omzien naar elkaar. Daar bedoel ik mee: een arbeidsmarkt waarin we elkaar echt zien staan. Met begrip en waardering voor zelfstandig ondernemers die autonoom willen werken bij meerdere opdrachtgevers, met begrip en waardering voor organisaties die flexibel en tijdelijk werk hebben dat gedaan moet worden, met begrip en waardering voor intermediairs die creatief zijn en vraag en aanbod bij elkaar brengen.

Want als je zelfstandig ondernemers echt ziet staan, dan zie je dat de groep in het grijze gebied tussen werknemer en zelfstandig ondernemer uit slechts 241.000 personen bestaat. Dat is 2.5% van de totale beroepsbevolking. Het moet toch mogelijk zijn om zicht te krijgen op de deze groep. Wat gaat goed? Wat kan beter? In welke sectoren? Door goed te kijken, zie je de oplossing.

Dus mijn wens voor 2022 is dat de polarisering over coronamaatregelen niet overwaait naar de arbeidsmarkt en dat we samen de grote uitdagingen aanpakken. Uitdagingen zoals tekorten aan goed opgeleide mensen, het ongelijke speelveld tussen verschillende contracten, onvoldoende handhaving en complexe en ouderwetse regels. Genoeg te doen in 2022.

Josien van Breda, I-ZO Nederland