Podcast: Sem Overduin over het geringe vertrouwen van zp’ers in de politiek

In de podcastserie ‘Werken aan Nederland’, georganiseerd door de Werkvereniging, spreek ik samen met Martijn Aslander met verschillende gasten over de arbeidsmarkt.

In de derde aflevering van serie 2 was onze gast Sem Overduin, officer public affairs bij Headfirst.

Sem Overduin vertelt hierin over zijn afstudeerscriptie ‘Het politiek vertrouwen van zelfstandig professionals langs de meetlat’ voor de opleiding Bestuurskunde bij de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Lees ook: zelfstandig professional voelt zich niet serieus genomen en heeft weinig vertrouwen in landelijke politiek

Je krijgt te horen waarom dit vertrouwen slechts met het rapportcijfer 4.4 beoordeeld wordt en wat zijn aanbevelingen zijn om dit vertrouwen te verbeteren.

Beluister hier de hele podcast.

De belangrijkste inzichten uit de podcast:

Veel frustraties over politiek

“Ik schrok er wel van, maar bij de freelancers die ik interviewde leven heel veel frustraties. Mijn interviews en de antwoorden op de vragenlijst leverden wel een beeld op dat ik herkende en dat ook terugkomt in andere onderzoeken.”

“De zzp’ers voelen zich nauwelijks vertegenwoordigd door de politiek, er zitten weinig zelfstandige ondernemers in de Kamer. Daarnaast klagen ze over weinig responsiviteit en weinig waardering door de politiek. We worden gezien als calculerende zzp’ers in plaats van als hardwerkende ondernemers.”

Ondeskundigheid blijkt uit wet DBA

“Voor hun deskundigheid op het vlak van zzp-beleid kregen de politieke vertegenwoordigers in mijn onderzoek een 1,9 op een schaal van 1 tot 5. Dat hebben ze vooral te danken aan hun aanpak van de wet DBA en de webmodule.”

“De ambtenaren en kamerleden hebben genoeg dossierkennis over arbeidsrecht, sociale zekerheid en fiscaliteit. Maar met het aannemen van de wet DBA maakten ze geen verstandige beleidskeuze. Als er in een eerder stadium beter was gesproken met zp-belangenbehartigers, dan was er nu niet zoveel onzekerheid en onduidelijkheid rond het inhuren van zzp’ers en de webmodule.”

“Ironisch genoeg heeft de overheid zelf ook last van deze onduidelijkheid bij het inhuren van zp’ers. De overheid is zelf ook een grote opdrachtgever en dan werkt onzekerheid gecreëerd door wetgeving niet mee We hebben nu alle handen hard nodig.”

“Voor Den Haag is dit een heel ingewikkeld vraagstuk en een moeilijk dossier. Typisch Haags is dan doormodderen en pleisters plakken. Dat is hier ook het geval.”

Rapport ‘De zzp’er bestaat wel’

“Er zijn heel veel aannames over zzp’ers, maar er is een discrepantie tussen de uitersten die meestal geschetst worden en de werkelijkheid. Meestal ligt de focus bij de politiek op de wantoestanden rond ‘gedwongen zzp’ers’.”

“Sjanne Marie van den Groenendaal heeft in een waardevol onderzoek een onderverdeling gemaakt van zzp’ers naar startmotieven. Daaruit blijkt dat slechts 7 % van de hele zelfstandigenpopulatie gedwongen zzp’er is. Dat zijn er grof gerekend 80.000 op bijna 1,2 miljoen. Dat zijn er nog teveel, maar het brengt dingen wel in perspectief.”

“Een realistischer beeld scheppen was ook de bedoeling van het rapport ‘De zzp’er bestaat wel’ van ZiPconomy in opdracht van Headfirst en ONL Nederland. waaraan ik een bijdrage heb geleverd.”

Gelijker speelveld door afbouw zelfstandigenaftrek

“De politiek streeft naar een gelijker speelveld tussen werknemers in loondienst en zelfstandigen door onder andere een versnelde afbouw van de zelfstandigenaftrek. Het lijkt dan alsof zelfstandigen nauwelijks belastingen betalen, maar de helft maakt geen gebruik van die aftrek. Die aftrek gaat om een vast bedrag per jaar, en de afbouw zal waarschijnlijk juist de basis het hardste raken. Daarmee pak je de meest kwetsbaren dus het hardste aan. Het klinkt dus heel leuk, maar of afbouwen van de zelfstandigenaftrek een oplossing is voor een ‘gelijker speelveld’, betwijfel ik ten zeerste.”

Polder is toe aan herbezinning

“Een van de aanbevelingen aan de politiek uit mijn scriptie is: Ga in gesprek met de zzp’ers, met mensen van vlees en bloed. Maar het gevoel van de markt is dat veel zzp-belangenorganisaties met elkaar concurreren. En soms hebben ze ook niet dezelfde belangen. Den Haag weet niet met wie ze moeten praten.”

“De politiek staat ook niet te springen om zzp’ers een plek te geven in de SER of in de polder. Toch is die polder aan herbezinning toe. De arbeidsmarkt draait niet alleen maar om werkgevers en werknemers, maar ook om zzp’ers.”

“Er zijn zeker ook gedeelde belangen. Het klopt dat alle werkenden behoefte hebben aan zekerheid en aan flexibiliteit. Over de stip op de horizon zijn we het allemaal wel eens. Maar er is een ingrijpende verandering in de sociale zekerheid nodig en dat vraagt veel tijd.”

Arbeidsmarkt geen prioriteit politiek

“Het thema arbeidsmarkt heeft op dit moment geen prioriteit bij de politiek. De belangrijkste dossiers zijn Klimaat, Stikstof en de nasleep van Corona. Er is ook maar weinig werkloosheid op dit moment, dus is de conclusie: ‘Het gaat goed’.”

“Maar gaat het wel zo goed? Als er geen NOW-regeling was, waren er wellicht veel meer mensen werkloos. En Nederland is snel uit de coronacrisis gekomen juist doordat we zo’n grote flexibele schil hebben ten opzichte van de ons omringende landen. De flexwerkers hebben de klappen opgevangen, hebben ingeteerd op hun reserves en zijn weer aan het werk.”

Flexmarkt en millennials

“Flex is here to stay. Dat heeft ook te maken met de nieuwe generaties die op de arbeidsmarkt komen. Dat zie ik ook in mijn vriendengroep: we vinden het leuk om dingen te combineren, om soms vanuit Spanje te werken, maar soms ook drie dagen op kantoor achter de laptop te zitten. Dat is een ontwikkeling die je niet meer stopt. De zekerheid van een vast contract wordt nog wel gewaardeerd, maar vooral omdat je daarmee een hypotheek kunt krijgen.”

Conclusie en aanbevelingen

“Geduld is een schone zaak, en zeker in Den Haag. We kunnen de politiek helpen door met al die verschillende partijen onze gemeenschappelijke belangen in kaart te brengen. Waar vinden we elkaar en waar botsen we? En dan moeten we concrete en haalbare voorstellen doen naar Den Haag.”

“De polder met werkgevers en werknemers is gedateerd. De stip op de horizon is redelijk helder, maar de weg ernaartoe zal soms frictie opleveren. We moeten in kleine stapjes vooruit denken, maar met brede coalities.”

Beluister de podcast van Sem Overduin via Spotify:

Klik hier voor meer highlights uit podcasts in de serie “Werken aan Nederland”.