Zelfstandigen geven overheidsbeleid onvoldoende, ook zorg hard geraakt

De coronacrisis hakt er goed in bij sommige zzp’ers. Met name zelfstandigen in de detailhandel, horecasector en cultuursector hebben het door de lockdowns financieel zwaar. Een deel van de zzp’ers denkt er dan ook over om ermee te stoppen. Ze willen in loondienst bij hun opdrachtgever, zichzelf omscholen naar een ander beroep of stoppen met hun bedrijf.

Opvallend, ook zorgmedewerkers hebben het moeilijk. En bijna alle zelfstandigen, ook die het niet moeilijk hebben, geven het vorige kabinet een onvoldoende voor het beleid om getroffen zelfstandigen te ondersteunen.

Dat blijkt uit onderzoek van KNAB onder 2500 zzp’ers, dat tussen 3 december en 10 januari werd afgenomen. Het gaat alleen om klanten van deze bank. Bij het uitloggen na bankieren kregen ze de vraag of ze een online enquête in wilden vullen.

Door de coronacrisis is het spaargeld bij veel zelfstandigen op, zo geven ze aan. Ze zijn blij als ze de maand zonder kleerscheuren doorkomen. 15 procent van de ondervraagde zelfstandigen verdient door de lockdown minder dan het sociaal minimum van 1.078 euro per maand.

Tozo afgeschaft

Een beroep doen op de Tozo kan echter niet meer, ze zijn aangewezen op de versoepelde bijstandsregeling voor zelfstandigen (Bbz). Het verschil met de Tozo: de gemeente kijkt hierbij ook naar de levensvatbaarheid van de onderneming.

42 procent van de zelfstandigen verdient minder dan voor de coronacrisis, veel (38 procent) hebben het laatste muntje uit hun spaarvarken gehaald in een poging om het te redden.

Logischerwijs wisselt de impact van de coronacrisis per sector. Zo hebben zelfstandigen in de bouw, in ict/media/communicatie, in de zakelijke dienstverlening en in de zorg minder last van de crisis. In die sectoren verdient dan ook slechts een kleine groep minder dan het sociaal minimum.

De verdeling respondenten per branche uit dit onderzoek zakelijke dienstverlening: 27%, ICT, Media, Communicatie: 13%, Bouw: 10%, Kunst, Cultuur, Sport 9%, zorg: 9%, persoonlijke dienstverlening 8%, Detailhandel 8%, Horeca 5%. Dit komt redelijk overeen met de verdeling van alle zelfstandigen per sector. Zie ook  het rapport: de zzp bestaan wel. 

Liever niet omscholen

Als het aan het kabinet ligt, laten ondernemers in getroffen sectoren zich omscholen. Daar voelen de ondernemers zelf echter weinig voor. Ze vinden het werk te leuk en willen liever niets anders doen, maar hebben wel graag wat meer financiële zekerheid.

Slechts 12 procent van de getroffen zelfstandigen (over alle sectoren) denkt aan omscholen, evenveel zzp’ers willen de stekker uit hun bedrijf trekken. Het merendeel, 17 procent, wil blijven doen wat ze deden, maar dan in loondienst.

Bij zelfstandigen die nu minder dan het sociaal minimum verdienen is dat natuurlijk anders. Hierbij denkt 24 procent erover na om zich om te scholen, 31 procent wil graag in loondienst. 29 procent overweegt te stoppen met de onderneming.

Zorg en bouw versus horeca

In de horeca (35 procent) en de detailhandel is het aandeel zzp’ers dat overweegt te stoppen het grootst. 30 procent wil zich laten omscholen en 25 procent wil de pijp aan Maarten geven. Ter vergelijking: in de zorg wil slechts 7 procent van de zelfstandigen zich om laten scholen en 14 procent wil een contract. Bij de bouw is dat respectievelijk 10 procent en 16 procent.

Niet heel vreemd natuurlijk, want zelfstandigen in de bouw hebben weinig last van de crisis. Er is een tekort aan technische handen en doordat veel Nederlanders hun geld nu niet uit kunnen geven aan vakanties of luxe etentjes, laten ze het huis opknappen. De meeste ondernemers in de bouw zien het werk sinds corona dan ook toenemen.

Toch geven ook bouwondernemers het kabinet massaal een dikke onvoldoende voor hun coronabeleid en de manier waarop ze met zelfstandigen omgaan (afschaffen Tozo).

“Ik heb nu geen steun nodig, noch ga ik het nodig hebben, maar voor de andere ondernemers vind ik wel dat we ze niet kunnen laten barsten”, aldus een bouwondernemer.

De nieuwste CBS cijfers laten zien dat het gemiddeld aantal uren dat zelfstandigen werken ook in het derde kwartaal van 2021 verder is gedaald. 

Quarantaine

Opvallend is dat ook zorgmedewerkers last hebben van de coronacrisis. Er was immers nog nooit zo’n grote behoefte aan hen, maar 37 procent verdient minder dan voor de coronacrisis en veel respondenten hebben een beroep moeten doen op hun spaargeld.

Dat kan komen doordat het thuiswerkadvies moeilijk toepasbaar is in de zorg. Een ziek kind of zelf licht verkouden? Dan valt direct het inkomen weg, door de verplichte quarantaine.

Een alleenstaande mantelzorger: “Als alleenstaande ouder heb ik een probleem wanneer de scholen dicht zijn of m’n kind in quarantaine moet. In de zorg is het immers lastig thuiswerken, dus heb ik dan geen inkomen.”

Thuiswerken

Thuiswerken kunnen zelfstandigen in de ict-branche juist prima, net als in de communicatiebranche. Webdesigners, app-ontwikkelaars en communicatiemedewerkers zijn dus minder hard geraakt door de lockdown dan gemiddeld.

Deze branche telde eind 2021 bijna 90.000 zzp’ers. Bijna één op de drie verdient nu minder dan vóór de coronacrisis.

Toch geeft één op de zes zelfstandigen in deze sector premier Rutte en zijn ministers een onvoldoende. Met name het feit dat niet-zelfstandige ondernemers NOW en TVL krijgen, valt verkeerd.

“Er wordt nu met twee maten gemeten. Zzp’ers die niet meer rond kunnen komen door de opgelegde maatregelen, moeten maar switchen terwijl het overige bedrijfsleven gewoon steun krijgt. Dit vind ik – als zzp’er in een niet-geraakte sector – zeer oneerlijk en onrechtvaardig. Trek dit gelijk door ook aan zzp’ers weer een ruimhartige tegemoetkoming te geven, zoals voorheen met de Tozo.”