België komt met criteria regulering inzet zzp’ers in platformeconomie

In het Belgisch kabinet hebben de sleutelministers een politiek akkoord gesloten voor de hervorming van de arbeidsmarkt. In deze ‘Arbeidsdeal’ staat zaken die werkgevers en werknemers meer flexibiliteit moeten geven en bovenal meer mensen aan het werk moeten krijgen.

Onderdeel van de afspraak zijn aanvullende criteria die gelden voor de platformeconomie.

1. Extra criteria voor werken met zelfstandigen in de platformeconomie

Het belangrijkste knelpunt in het maken van de politieke deals was de regeling voor de platformeconomie. Vooral hoe te bepalen of iemand nu wel of niet als zelfstandige mag werken. Afgesproken is dat Arbeidsrelatiewet wordt aangevuld.

In de Arbeidsrelatiewet zijn wettelijke criteria opgenomen om een arbeidsrelatie te kwalificeren als een arbeidsovereenkomst of als zelfstandige arbeid. Partijen kiezen zelf de aard van hun arbeidsrelatie, op basis van vier voorwaarden: 1. vrije wil van partijen, de partijen dienen vrij te zijn in de keuze van hun samenwerkingsvorm; 2. vrijheid om de arbeidstijd te organiseren; 3. vrijheid om zelf zijn werk te organiseren; 4. mogelijkheid om hiërarchische controle uit te oefenen.

Voor een aantal risicosectoren (bijvoorbeeld vervoer, schoonmaak, bouw) gelden aanvullende, beperkende criteria.

Deze komen er nu ook voor de platformeconomie. België voert alvast de door de Europese Commissie voorgestelde vijf criteria in (zie hier). Daar worden nog drie extra criteria aan toegevoegd, waaronder een criterium of iemand exclusief voor een platform moet werken en of er instructies gelden hoe het werk uitgevoerd moet worden. Indien aan twee van de vijf Europese criteria of aan drie van de acht criteria voldaan wordt, dan ontstaat er een “weerlegbaar vermoeden van werknemerschap”.

• Zie meer over de verschillen tussen Nederland en België qua wetgeving en sociale zekerheid in deze whitepaper .   

2. Werk en privéleven beter combineren

In de Arbeidsdeal staat ook een aantal maatregelen die moeten zorgen voor een betere balans tussen werk en privé.

Zo krijgen werknemers het recht op een werkweek van vier dagen. Werknemers zullen er dan wel voor moeten kiezen om vier langere dagen te werken, zodat ze op de vijfde dag vrij kunnen zijn. Of bijvoorbeeld eens per twee weken een extra vrij dag.

Er komt ook een ‘recht om offline te zijn’. Oftewel: geen mail en telefoontjes na werktijd. Die regel geldt al voor federale ambtenaren en wordt nu dus uitgebreid. De regel geldt voor bedrijven vanaf 20 werknemers.

Roosters bij onregelmatige diensten moeten voortaan zeven werkdagen vooraf bekend zijn. Dat is nu vijf.

De strenge regels voor avond- en nachtwerk, die bijvoorbeeld impact hebben op de e-commerce sector, worden juist iets versoepeld.

3. Meer opleidingen, activerend ontslagrecht

Elke werknemer krijgt het recht op minstens 3 opleidingsdagen per jaar, in 2023 moeten dat er 4 per jaar zijn, in 2024 wordt dat nog opgetrokken tot 5 per jaar. Daarnaast moet ook elk bedrijf met minstens 20 werknemers een individueel opleidingsplan opstellen voor zijn werknemers.

Het veranderen van baan moet makkelijker worden. Er komt een activerend ontslagrecht, waarbij de regeling rond de opzegtermijnen wordt aangepast. Zo mogen mensen na een ontslag overstappen naar een andere werkgever tijdens hun opzegtermijn. Daarvoor is een compensatieregeling uitgewerkt tussen de nieuwe en de oude werkgever. Bij oudere werknemers kan de opzegtermijn, via de werkgeversbijdragen, worden omgezet in opleiding of outplacement.

4. Knelpuntberoepen en diversiteit

Om zoveel mogelijk beschikbare arbeidskrachten aan het werk te kunnen laten gaan, wil de regering ook nagaan hoe het gesteld is met diversiteit en discriminatie op de werkvloer. Wanneer bedrijven aantoonbaar afwijken van gemiddelde cijfers in de sector, dan moeten die een actieplan maken om daar iets aan te doen.

Sociale partners moeten om de twee jaar concreet aanwijzen waar de knelpuntberoepen zitten, wat de oorzaken zijn van de tekorten en wat de mogelijke maatregelen zijn om dat aan te pakken. Ook wordt er ingezet dat de verschillende overheden die België kent nauwer gaan samenwerken om die maatregelen te kunnen invoeren.

Kritiek op de Arbeidsdeal

De Arbeidsdeal kan op de nodige kritiek rekenen, zo blijkt ook uit dit overzicht met reactie van onze collega’s van NextConomy. De kritiek spitst zich met name toe op de ambitie om de arbeidsparticipatie naar 80 procent te krijgen. Die participatiegraad ligt in België flink lager dan in Nederland en andere landen in Noordwest-Europa.

Arbeidsdeal is een typisch Belgisch compromis waarin een alles bij elkaar heel beperkte set van maatregelen wordt voorgesteld als een grote deal. Dit komt uiteraard niet in de buurt van de hervormingen die we nodig om 80 procent tewerstelling te komen.

— Ive Marx (@IveMarx) February 15, 2022

Debat: Nederland – Vlaanderen

NextConomy en ZiPconomy organiseren op 23 maart 2022 opnieuw een debatavond in Brussel in samenwerking met het debatcentrum  deBuren. Het thema: ‘Transities. Van werk naar werk’. Keynote speaker is Prof. Ans De Vos naar aanleiding van het recente onderzoek rond dit thema, waarna een panelgesprek volgt met experts uit Vlaanderen en Nederland.

Meer informatie en aanmelden