Personeelskrapte nu in bijna een derde van beroepen

In 2021 is het aantal beroepen dat kampt met een personeelstekort sterk toegenomen. Vorig jaar is de krapte op de arbeidsmarkt opvallend genoeg vooral toegenomen bij ‘ruime beroepen’. Dat zijn beroepen waarvoor eerder nog relatief makkelijk geschikte arbeidskrachten te vinden waren. Begin november was zelfs 18 procent van alle vacatures onvervulbaar, rekening houdend met de beroepsvoorkeuren van werkzoekenden en met hoe ver zij willen reizen voor een vacature. Hoewel dit landelijke percentage in de loop van november 2021 afnam tot 14 procent, stond het eind januari 2022 weer op 15,7 procent. Dat blijkt uit de arbeidsmarktindicator van ABN AMRO, gebaseerd op data van Werk.nl van het UWV.

Voor derde van beroepen personeelskrapte

Het personeelstekort lijkt zich dus als een olievlek over de arbeidsmarkt uit te breiden, is de conclusie. In 2020 was bijna de helft van de beroepen ‘zeer ruim’. Dat label krijgen ze als minder dan één procent van de vacatures onvervulbaar is. Bij minder dan een kwart van de beroepen heerste toen zeer grote krapte. Daarvan is sprake als 15 tot 50 procent van de vacatures onvervulbaar is. Begin 2022 is het aandeel zeer ruime beroepen afgenomen tot een derde en is het aandeel zeer krappe beroepen toegenomen tot iets minder dan een derde.

Groeispurt economie zorgt voor stijging vacatures

Waarom doet de krapte op de arbeidsmarkt zich nu óók voor in beroepen waarvoor voorheen eenvoudig personeel was te vinden? Volgens ABN AMRO komt dat doordat de economie in 2021 hard is gegroeid, toen verschillende sectoren weer open gingen. Deze groeispurt leidde tot een sterke stijging van de vraag naar personeel.
In beroepen die van ‘zeer ruim’ naar ‘krap’ zijn gegaan, blijkt de stijging van vacatures overigens veel groter dan elders. Voor deze categorie is sprake van een verdrievoudiging (220 procent). Voor de totale arbeidsmarkt is die stijging ‘slechts’ 20 procent.

Veranderingen aanbodkant minder invloed

Uit de UWV-bestanden blijkt volgens ABN AMRO dat ook het arbeidsaanbod licht is veranderd. In het afgelopen jaar is het aantal werkzoekenden gedaald met 26 procent. Toch spelen de verschuivingen aan de aanbodzijde volgens het rapport een minder grote rol. Zo heroriënteerden weinig werkzoekenden zich op beroepen met meer kans op werk. In 2021 wisselden weliswaar meer mensen van baan. Maar de baanwisselingen vonden vooral plaats in de meer schaarse beroepen.

Verklaring daling arbeidsaanbod

De afname van het arbeidsaanbod blijkt zich dus niet te concentreren in de beroepen met lage baankansen, zoals in Amerika. Toch is het dalen van het arbeidsaanbod met 26 procent aanzienlijk. De verklaring hiervoor zit volgens de bank in zowel een stijging van het aantal mensen dat zich terugtrekt van de arbeidsmarkt (ontmoedigden), als het toegenomen aantal mensen dat werk heeft gevonden als werknemer of als zzp’er.

Toename aantal zzp’ers

Het aantal werkzoekenden dat werk vindt als werknemer (donkergroene lijn) of als zzp’er (gele lijn) speelt dus volgens ABN AMRO ook een rol. “Hoewel het aantal mensen dat vanuit werkloosheid werk vindt bij een werkgever vele malen groter is dan het aantal mensen dat zzp’er wordt, is er wel een opmerkelijke sprong in de toename van het aantal zzp’ers in het eerste kwartaal van 2021. Zo’n 12.000 mensen maakten in het eerste kwartaal van 2021 de sprong naar zzp’er vanuit werkloosheid. Eind 2019 maakten 6.000 mensen deze sprong.”

Arbeidsmarktkrapte structureel probleem

De arbeidsmarkt blijft de komende tijd krap, zo verwacht ABN AMRO. Dat komt onder meer door de vergrijzing. Het probleem is vooral groot in beroepen waar de mogelijkheden van automatisering klein zijn en waarvoor de vereiste vaardigheden complex zijn. Veel grote beleidsdossiers van het nieuwe kabinet, zoals de bouwopgave en de energietransitie, vragen daarbij juist om méér personeel. Naar schatting zijn hiervoor 100.000 extra arbeidskrachten nodig.

Aanbodzijde stimuleren cruciaal

Volgens ABN AMRO is het daarom nu cruciaal om de aanbodzijde te stimuleren. “Dit is bijvoorbeeld mogelijk door arbeidskrachten van werk naar werk te begeleiden. Maar ook voor mensen die al langere tijd niet werken geldt: er is weinig zo kansrijk als een werkgever die geen keus heeft. Ook werknemers met een groot gat in hun cv maken nu kans”, vertelt Sandra Phlippen, hoofdeconoom van ABN AMRO. “Ook het invoeren van een deeltijd-ww kan de arbeidsmobiliteit stimuleren. Dit zal aan het einde van de NOW-steun tot een stijging van het arbeidsaanbod leiden.”