De politiek blijft pleisters plakken op het zzp-dossier, de visie ontbreekt

De handhaving op schijnzelfstandigheid blijft nog eens 2,5 jaar opgeschort, zo vat ZiPconomy de Kamerbrief van afgelopen vrijdag goed samen. Die brief zegt genoeg over waarom het zzp-hoofdstuk zo lang duurt. Als dit de insteek van het kabinet is gaat er ook in 2025 nog geen oplossing voor het zzp-vraagstuk komen.

De politiek is er om wetgeving te maken en op hoofdlijnen te zorgen voor duidelijke afspraken. En de verschillende partijen in het land moeten daar vervolgens mee werken en zich aan de spelregels houden. De Belastingdienst moet het doen met een Wet DBA met onduidelijke termen als schijnzelfstandigheid en ondernemerschap. Nog afgezien van het gebrek aan capaciteit bij de Belastingdienst, als je die basiselementen niet helder hebt, hoe kan je het dan aan de markt duidelijk maken?

En dus zitten we nog steeds met een handhavingsmoratorium en uit de Kamerbrief kun je opmaken dat ze niet verder komen dan pleisters plakken. Ik mis een echte visie; waar gaan we naar toe? Waar is de integrale, arbeidsmarktbrede oplossing? Willen we een eigen positie voor zelfstandigen ja of nee? Nu zijn ze allerlei oplossinkjes voor de korte termijn aan het bedenken om bestaande regelgeving die niet werkt, toch te laten werken.

Structureel wantrouwen

We willen toe naar een toekomstbestendig zzp-klimaat, maar bij de overheid is het enige uitgangspunt het bestrijden van schijnzelfstandigheid. In de aanbeveling van de Auditdienst Rijk (ADR) blijkt dit structureel wantrouwen het meest duidelijk. Omdat de wetgeving voor de Belastingdienst complex en onduidelijk is, stellen zij zelfs een omgekeerde bewijslast voor; dus niet de scheidsrechter bepaalt of je buitenspel staat, maar je staat als opdrachtgever bij voorbaat buitenspel en moet zelf maar bewijzen dat dit niet zo is. Dan moet je de VAR vaak inschakelen hoor!

De politiek vreest maatschappelijke gevolgen, net als bij de invoering van de Wet DBA in 2016. In de stukken staat nu dat de politiek de sociale partners en stakeholders wil betrekken om deze maatschappelijke gevolgen in te kunnen schatten. Dus niet de vraag; wat willen jullie als markt eigenlijk? Nee, tijdens het beslissingstraject vragen naar de mogelijke gevolgen bij het doordrukken van het beleid.

Het zzp-thema is politiek beladen, je schopt tegen de schenen van zo’n 1,5 miljoen mensen. Het is duidelijk dat de politiek haar vingers hier niet aan wil branden. Dat kun je concluderen uit de beslissing om de handhaving opnieuw uit te stellen. Minister Van Gennip zal het zzp-dossier net als haar voorganger Koolmees doorschuiven naar een volgend kabinet. De urgentie ontbreekt, iedereen heeft werk en de belastingcenten stromen wel binnen, dus er loopt geen bloed uit. Bovendien kampt het kabinet op dit moment met andere crises, zoals de stikstofcrisis.

Bij de bron aanpakken

Natuurlijk moet de overheid iets doen aan de sociale zekerheid, de kloof tussen werknemers en zelfstandigen verkleinen en er moet een AOV-oplossing komen (vanuit de markt!), een oudedagvoorziening voor zelfstandigen (ook vanuit de markt), aansprakelijkheidsverzekeringen, afbouw zelfstandigenaftrek – allemaal prima.

Want er moet niet op arbeidsvoorwaarden worden geconcurreerd. De pijn in de politiek zit in de scheefgroei op de arbeidsmarkt, het gat dat in het sociale stelsel ontstaat door die meer dan een miljoen zelfstandigen die dit vangnet niet hebben.

Maar regel dat dan, pak het bij de bron aan. De markt heeft al tientallen supergoede oplossingen aangedragen. Doe daar iets mee om samen tot een integrale oplossing te komen, tot een gezonde, toekomstbestendige zzp-markt. Daar heeft iedereen baat bij.

Robbert Jan de Rooij (oprichter en CEO van ZZP365, een marktneutraal online businesspakket voor zowel intermediairs, opdrachtgevers als zzp’ers waar zij alles rondom de ZZP inhuur en hun bedrijfsvoering kunnen regelen).