De Tweede Kamer praat met het kabinet over het zzp-beleid. Wat staat er op de agenda?

Minister Karien van Gennip en staatssecretaris Marnix van Rij overleggen vandaag (10-13 uur) met de vaste Kamercommissie Sociale Zaken & Werkgelegenheid. Centraal thema: de zzp’er. Dat maakt dit overleg relevant voor zelfstandigen, maar ook voor hun opdrachtgevers en dienstverleners zoals intermediairs.

Maar wat staat er eigenlijk op de agenda en wat kunnen we verwachten?

Niet het grote plaatje

Het goed functioneren van de arbeidsmarkt is een van de beleidsterreinen van minister van Sociale Zaken Karien van Gennip (CDA). Schaarste op de arbeidsmarkt (waar Van Gennip net een actieplan voor heeft opgesteld heeft, zie hier), de ‘kloof’ tussen kansrijken en kansarmen, misstanden in de flexbranche, de mismatch tussen vraag en aanbod. Het zijn grote thema’s. Om daar een antwoord op te geven, heeft het kabinet in het regeerakkoord (zie hier voor de zzp-plannen uit dat regeerakkoord) aangegeven gebruik te maken van onder meer de adviezen van de Commissie Regulering van Werk (zie Borstlap) en het SER MLT advies (zie hier). Maar hoe precies? Dat gaat Van Gennip duidelijk maken in een Kamerbrief, die naar verwachting morgen naar de Tweede Kamer gestuurd wordt.

Het gaat vandaag dus niet over dat ‘grote’ plaatje. Wat op zich jammer is, zeker voor wie vindt dat je het zzp-thema’s in de context van dat grote plaatje moet plaatsen.

• Lees ook: “De politiek blijft pleisters plakken op het zzp-dossier, de visie ontbreekt“(opinie)

ZZP-thema’s

Wat staat er dan wel op de agenda (zie hier). Dat is eigenlijk tamelijk overzichtelijk.

In onze eigen woorden:

• Wat moeten we met de Wet DBA en de handhaving op schijnzelfstandigheid
• Hoe staat het met de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen.

Onderscheid loondienst/zelfstandigheid

Wanneer mag een opdrachtgever – al dan niet via een intermediair – een zelfstandige inhuren voor een opdracht zonder het risico dat die persoon (al dan niet achteraf) toch gezien wordt als een werknemer, waardoor de opdrachtgever alsnog loonheffing en sociale premies moet afdragen. Eventueel met een boete.

De discussie over het onderscheid tussen loondienst en zelfstandigheid en hoe daar op te handhaven, loopt nu al een jaar of zes.

• Lees ook: WOB stukken geven inzicht in ambtelijke discussie over de webmodule en de mislukte zzp-wet van Koolmees

In een Kamerbrief (zie hier voor een uitleg) van Van Rij en Van Gennip die vandaag besproken wordt, staat aangekondigd dat de handhaving op schijnzelfstandigheid ‘uiterlijk’ 2,5 jaar opgeschort blijft. Er moeten eerste duidelijkere regels komen en de organisatorische en personele problemen bij met name de Belastingdienst moeten zijn opgelost. In het najaar komt er een ‘stappenplan’.

Aanleiding is onder meer een kritisch rapport van de Algemene Rekenkamer (zie hier) over de handhaving op de Wet DBA. Handhaven lukt alleen als er nieuwe regels komen, vindt de Rekenkamer.

Aan welke regels het kabinet nu precies denkt (we hebben eerder acht mogelijke varianten op een rij gezet, zie hier), dat is niet echt duidelijk. Daarover staat meer te lezen in een nieuwe kamerbrief, die dus pas na dit overleg verstuurd wordt. Wellicht dat de bewindslieden in dit overleg met de Kamer alvast een tipje van de sluier oplichten.

Eerder deze maand liet Van Gennip in ieder geval al weten dat wat haar betreft  “schijnzelfstandigheid een misstand op de arbeidsmarkt is, dat verdeeld is over de gehele spreiding van inkomens”. (zie hier)

Ongeduld

Uit een overzicht van reacties (zie hier) van zzp-belangenbehartigers en dienstverleners blijkt dat ze begrip hebben voor het voorzichtig manoeuvreren van dit kabinet. Maar er is ook ongeduld.

Een flink deel van deze belangenbehartigers pleit voor een model zoals dat in België is ingevoerd (zie variant 6 uit deze ZiPpaper). Een aparte wet die deze specifieke arbeidsrelatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer regelt. Met algemene criteria voor iedereen aangevuld met specifieke criteria voor een aantal ‘kwetsbare’ sectoren.

Ook het SER advies, werken met een ‘rechtsvermoeden van werknemerschap’ bij een uurtarief van 35 euro lijkt nog niet helemaal van tafel (zie variant 7 uit deze ZiPpaper)

• Luister ook: podcast met gesprek Frederieke Schmidt Crans (Bovib) en Hugo-Jan Ruts over de kabinetsplannen.

Webmodule

Wat ook op de agenda staat is een oude brief van de vorige minister, Wouter Koolmees, over een pilot die is gedaan met de webmodule (lees uitkomst pilot hier). De webmodule is omstreden. Tweede Kamerleden van binnen en buiten de coalitie namen er voor de verkiezingen afstand van (zie hier), arbeidsrechtexperts en fiscalisten waren achter de schermen flink kritisch (zie hier met informatie daarover verkregen via een WOB procedure). En ook belangenorganisaties van zowel zzp’ers als van intermediairs zijn niet positief.

Centraal in de kritiek: de webmodule is complex en laat contextuele zaken als een beoordeling van het ondernemerschap van de zelfstandige buiten beschouwing. Terwijl een rechter dat juist wel doet.

• • • Zie ook : De webmodule, 10 opdrachten en de uitkomst. Een analyse.

Hoge Raad en de platformeconomie

Op de achtergrond staat dan nog een uitspraak van de Hoge Raad op de agenda (zie hier) waarin de ‘partijbedoeling’ (wat willen de opdrachtgever en zelfstandige zelf) een minder prominente rol heeft in de beoordeling van de arbeidsrelatie.

In een brief die minister Koolmees daarover schreef gaf hij ook nog commentaar op een suggestie om in Nederland de Amerikaanse ABC tekst (zie variant 3 uit deze ZiPpaper) over te nemen. Koolmees was daar niet erg enthousiast over en voorzag ook problemen met Europese regels.

Ondertussen speelt er bij de Hoge Raad al weer een andere zaak, die ook relevant is. Namelijk de Deliveroo zaak. De Hoge Raad doet in het najaar een uitspraak. Een zwaarwegend advies (zie hier voor een artikel daarover) over die uitspraak van de advocaat-generaal (AG) bevat een interessant en relevant perspectief. De AG benoemt dat als je ondernemer bent, je geen schijnzelfstandige kan zijn. In de criteria die zij benoemt om dat te beoordelen staan een aantal criteria die we niet in de webmodule zien terugkomen.

In relatie hiermee staat ook de kabinetsreactie op de PvdA notitie ‘herovering van de platformeconomie’ op de agenda. Platformexpert Martijn Arets schreef over die reactie deze reflectie. 

Arbeidsongeschiktheidsverzekering

Ook op de agenda: de afspraak uit het pensioenakkoord voor een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen zonder personeel. In het regeerakkoord is dat opgerekt naar een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zelfstandigen. De Belastingdienst heeft eerder (zie hier) al eens geconcludeerd dat een aanvankelijk plan van de Stichting van de Arbeid onuitvoerbaar was. UWV directeur Maarten Camps heeft onlangs ook nog in een interview (zie hier) gezegd dat zijn dienst dit werk er de komende jaren niet bij kan hebben. Van Gennip zit hier dus nog met een fors uitvoeringsprobleem.

Dan is er nog de afbouw van de zelfstandigenaftrek (zie hier) en de afschaffing van de FOR (zie hier). Onderdeel van de plannen voor de bestrijding van schijnzelfstandigheid. Dat deze afbouw alle zelfstandigen treft, terwijl maar een beperkt deel (zie voor een uitleg dit twitter-draadje) van hen met dit arbeidsmarktprobleem te maken heeft, lijkt niet direct op het netvlies van Kamerleden te staan.

Verslag

Op ZiPconomy komt vanzelfsprekend een verslag van dit overleg in de Kamer. Voor wie live op de hoogte wil blijven, zie #zzpdebat voor de tweets van Hugo-Jan Ruts.