Zzp-event bij Reijn: over de zp’er, storytelling en de apenrots

Een creatieve omgeving genaamd de BrainportHuman Campus, middenin de groene rand rond Helmond, was de locatie van het groots zzp-event van Reijn. In het zo goed als nieuwe ‘Atelier’ heeft Reijn een bijzondere (werk)plek voor zp’ers, eigen professionals en organisaties in de publieke sector gecreëerd.

Menselijk ‘oergedrag’ beter te begrijpen

Na een warm ontvangst begon de dag met een keynote van bioloog en apenonderzoeker Patrick van Veen. Van Veen bestudeert al jaren bonobo’s, chimpansees en gorilla’s om beter te begrijpen hoe menselijke oermechanismen werken en waarom wij mensen ons gedragen zoals we doen. “Vergelijk het gedrag van apen met het gedrag op de werkvloer en je ontdekt veel parallellen, maar van de verschillen kunnen we misschien nog wel meer leren.”

Kijk de kunst af bij de apen

Van Veen “Apen zijn gemakkelijk te bestuderen, leven nog hetzelfde als dertigduizend jaar geleden en leren ons veel over waarom wij nu als mens bepaalde dingen doen.” Even voor ons beeld: mensen verschillen genetisch slechts 1,4 procent van chimpansees. Ter vergelijking: gorilla’s en chimpansees verschillen 2,5 tot 3 procent.

Wie gedrag wil beïnvloeden moet het eerst begrijpen.  

– leiderschapsgoeroe Stephen Covey

Patricks eerste onderzoek was, onbedoeld, bij een verzekeringsbank. Het werk zelf vond hij niet inspirerend en zo begon hij het gedrag van zijn collega’s te observeren. Zijn bevindingen schreef hij op. Het leidde tot ontslag én een boek: ‘Help, mijn baas is een aap!’

We zijn net apen?

Stronteigenwijze apen, volgens Patrick. Zeker zp’ers. Of flexibele professionals, zoals hij ze liever noemt. Want ook de zp’er is een sociaal wezen, werkt samen en wordt beïnvloed door anderen. Óók de zp’er moet steeds weer zijn plekje op de ‘apenrots’ veroveren. Toch ziet hij dat zp’ers vaak nét wat eigenwijzer zijn dan die andere ‘apen’.

Hij ziet bij zp’ers wat je ook bij jonge apen ziet: pubergedrag. Zet een zwarte doos in een apenverblijf en de jonge apen gaan op onderzoek uit. Van Veen: “Ze zijn nieuwsgierig en niet bang voor het onbekende.”

Een groot contrast met de oudere apen. “Als andere apen meekijken zijn de oudere apen bang voor gezichtsverlies. Jongere apen hebben daar nog geen last van. Ze hebben nog geen naam opgebouwd en maken zich niet druk om hun reputatie. Staat de doos bij één oudere aap (dus zonder dat een andere apen meekijken) dan durft hij de doos wél te onderzoeken.”

“In mensenteams zie je dat ‘pubergedrag’ – het ontdekken, spelen, nieuwsgierig zijn – vaak verdwenen is. Zp’ers vertonen vaker wel pubergedrag. Die jeugdigheid moet je in je team behouden.”

Sociale structuren

Regelmatig komt er een student naar Van Veen toe als ze in de dierentuin een groep gorilla’s onderzoeken, met de boodschap: “Er gebeurt zo weinig”. “Dat komt”, zegt Patrick, “omdat alles geregeld is op het niveau van structuur. Het leven bij de gorilla’s is overzichtelijk: het alfamannetje is de baas en bepaalt alles. Er hoeft niets meer uitgevochten te worden. Dat scheelt veel gedoe.”

Structuur maakt van een sociale groep een team. En ook: normen, waarden en rituelen. Een belangrijk verschil tussen apen en mensen: apen leven in één sociale structuur. Wij in meerdere: familie, werk, school, sportclub, vriendengroep – elk met andere (vaak ongeschreven) gedragsregels en rituelen.

Wij moeten dus ook voortdurend schakelen tussen die sociale structuren. Van Veen: “Daardoor kunnen we makkelijker verantwoordelijkheden afschuiven of een conflict uit de weg gaan. Wie ruzie heeft met een collega, kan altijd denken: ik ga lekker naar huis, morgen weer een dag. Een groep chimpansees is als het ware gedwongen om conflicten snel op te lossen. Ze moeten met elkaar verder want ze zijn altijd samen.”

Storytelling

Ook Koen de Rooij, directeur Reijn sprak tijdens het Groots zzp-event. Over waarom storytelling werkt, juist ook voor zelfstandigen. “Ga eens na: welk verhaal vertel jij over jezelf en je onderneming? En vooral: hoe vertel je dat verhaal?”

Daarvoor hoeven we alleen maar naar Walt Disney of Hollywood te kijken. Bijna iedere goede film volgt eenzelfde stramien – ‘De Reis van de Held’. Kort door de bocht: de held stapt uit zijn vertrouwde omgeving en gaat op avontuur. De weg is vol ups en downs en uit onverwachte hoek komt vaak hulp. De middelen waarmee de held uiteindelijk zijn tegenslagen overwint zijn vaak verrassend eenvoudig. Uiteindelijk keert de held terug als veranderd mens.

Vertel jouw verhaal in de vorm van een heldenreis-verhaal. Met ups en downs, tegenslag en de emoties die erbij horen.

Je bent je bedrijf

Wie zijn eigen bedrijfsverhaal opschrijft moet dus vooral de kunst van het verhalen vertellen afkijken van succesvolle films. Als zelfstandige ben je vaak je bedrijf. Jij bent degene waarmee opdrachtgevers contact hebben, met wie ze een klik moeten hebben. En dat begint met het uitwisselen van verhalen.

Niemand onthoudt een opsomming van feiten en cijfers of hele rationele argumenten. Logisch als je er over nadenkt. Mensen hebben geen gevoel bij droge informatie. Bovendien: zonder context zeggen feiten helemaal niets.

Jouw verhaal is de context. Een goed verhaal onthoud je en vertel je dertig jaar later nog na. Vertel jouw verhaal in de vorm van een heldenreis-verhaal. Met ups en downs, tegenslag en de emoties die erbij horen en een opdrachtgever kan jouw verhaal relateren aan eigen ervaringen. Want verhalen zorgen voor verbinding. En dat was precies waar deze dag over ging.

En nog zoveel meer

De dag bood nog zoveel meer. Zo gaven Sjanne Marie van den Groenendaal en Sanne Netten tips over hoe je grip krijgt op het ondernemerschap waardoor je happy, healty en productive aan het werk blijft. En speelden de zp’ers ‘Kickstarter’, het werkgelukspel vol inzichten, waardoor zij nu (nog) gelukkiger naar hun werk gaan en bewust werden van wat werkgeluk is en wat iemand zelf kan doen om meer werkgeluk te ervaren.