Minister: gelijktijdig invoeren alle nieuwe regels arbeidsmarkt leidt tot ongewenst uitstel

“Er is wel iets aan de hand in Nederland”, zei Karien van Gennip, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, tegenover een volle zaal uitzendondernemers. “Er zijn werkende armen die voedselbankpakketten moeten halen. Dat treft de onderkant van de arbeidsmarkt, de flexcontracten, mensen met lage inkomens. Daarom moeten we een einde maken aan oproep- en nulurencontracten.” Van Gennip refereerde aan Prinsjesdag vorige week waarin een fors koopkrachtpakket is beloofd en is aangekondigd dat het minimumloon 10% omhoog gaat. Volgens haar moet dat doorwerken in de schalen daarboven.

Maar dat is niet genoeg. De minister vindt dat er structureel iets moet veranderen. “De waarde van werk verdient een arbeidscontract met zekerheid. Ook voor de mensen die ervoor zorgen dat de tomaat op je bord ligt en de pakketjes worden bezorgd. Dat is nu niet zo. De samenhang op de arbeidsmarkt ontbreekt. Er is echt een kloof die loopt langs de lijn van het arbeidscontract.” Van Gennips’ conclusie: “De overheid heeft het te lang aan de markt overgelaten. We hebben een meer aanwezige overheid nodig.”

Er is echt een kloof die loopt langs de lijn van het arbeidscontract.

Niet wachten op zzp-wetgeving

ABU-directeur Jurriën Koops opende het congres met de nadrukkelijke oproep om wet- en regelgeving vooral ‘gelijktijdig, in samenhang, en evenwichtig in te voeren’. Daarmee doelde hij op de gevreesde verschuiving van uitzenden naar zzp, dat volgens de ABU optreedt wanneer uitzenden nog strenger wordt gereguleerd en zzp-wetgeving uitblijft. “We weten van de WAB dat dit waterbedeffect optreedt. We zien nu al dat uitzendwerk weglekt naar freelancen/zzp.

Maar Van Gennip heeft haast en wil niet wachten met het invoeren van de aangekondigde maatregelen. “Daarvoor is de urgentie te groot. We hebben de aanbevelingen van Borstlap, het SER MLT-advies en het coalitieakkoord. Laten we niet naar de details en verschillen kijken, maar het doel voor ogen houden. We moeten de komende maanden echt doorpakken met de hervorming van de arbeidsmarkt, anders komt het er niet van. Ik ben bang dat alles wordt uitgesteld als we het per se gelijktijdig willen doen.”

AOV voor zpp’ers

Overigens gaf Van Gennip aan dat er wel degelijk sprake is van (enigszins) gelijktrekken van wet- en regelgeving. Zij wijst op het verlagen van de zelfstandigenaftrek en de aangekondigde verplichte AOV voor zzp’ers. Hans Borstlap, de tweede belangrijke spreker tijdens het ABU-congres, trok de werking van dat laatste overigens in twijfel. “Die verplichte AOV, dat gaat niet lukken. Zeker niet als er een opt-outmogelijkheid komt. Dan weet ik wel wat er met de premies gaat gebeuren.” Borstlap ziet meer in een basisarbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkenden.

Cruciale rol uitzendbranche

Volgens de minister heeft Borstlap goede voorstellen gedaan om de gewenste balans op de arbeidsmarkt terug te brengen. De basis moet werk- en inkomenszekerheid zijn, waarbij voor structureel werk het vaste contract de norm is. Maar dat betekent niet dat er geen ruimte is voor flex. In tegendeel: “U overbrugt de verschillen tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Uitzenders spelen daar een bijzondere, cruciale rol in. Er zal altijd flex zijn, maar misschien niet meer zoveel als nu.”

Van Gennip prees dan ook de inzet van de ABU en de verbeteringen die al in de CAO zijn doorgevoerd en de steun voor het (her)invoeren van het certificeringsstelsel. “Samen moeten we de rotte appels eruit halen – want die zijn er. We moeten concurreren op arbeidsvoorwaarden van uitzendkrachten niet accepteren. Fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden moeten vanzelfsprekend zijn.”

Ook Hans Borstlap gaf aan dat er wel degelijk ruimte is voor zzp en uitzenden op de arbeidsmarkt (zoals beschreven in de drie rijbanen in zijn rapport). De woorden van de koning tijdens de Troonrede vorige week dat ‘de vaste baan de norm moet zijn’, noemde Borstlap ‘een beetje vreemd’. “Er is ook behoefte aan zzp en uitzenden. Ook dat zijn normen op de arbeidsmarkt.”

Arbeidsmigranten oplossing voor krapte?

Over het actuele thema arbeidsmigranten – een zeer belangrijke doelgroep flexkrachten voor de uitzendbranche – waren beide sprekers het opvallend genoeg niet eens. Van Gennip: “We zullen altijd arbeidsmigranten nodig hebben, maar die moeten fatsoenlijk behandeld moeten worden. Juist daarvoor is certificering nodig. We accepteren niet langer dat een uitzendbureau mensen op bedden tussen de kakkerlakken laat slapen. En dat betekent ook niet huisvesten op elkaar gepakt in een woonwijk. Het absorptievermogen van de mensen in de maatschappij staat onder druk.”

“Arbeidsmigratie is geen oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt. Het is ook helemaal niet wenselijk dat we meer arbeidsmigranten krijgen, denk eens aan de woningen die daarvoor nodig zijn en waar nu al een tekort aan is”, stelde Hans Borstlap. “Arbeidsmigratie is een model uit de jaren ’70. Het past bij het sturen op lage lonen. Juist door dat verdienmodel hebben we in Nederland zoveel flexbaantjes, daar moeten we vanaf.”

Opleiding en ontwikkeling verplicht

Maar hoe denkt Borstlap dan de structurele krapte op de arbeidsmarkt op te lossen? Naast het verbeteren van regelgeving – niet vanuit verleden maar gericht op nu en straks – en hogere lonen moet het volgens Borstlap komen van het verhogen van de productiviteit. De basis daarvoor is onderwijs en opleiding. Daarin moet volgens Borstlap veel meer en continu worden geïnvesteerd. Door werkgevers én werknemers.

En dat moet volgens hem niet vrijblijvend zijn. Hij gaat zelfs zover dat dit als voorwaarde voor (het recht op) sociale zekerheid zou moeten worden gesteld. “Waarom krijgt iemand die niets gedaan heeft aan zijn ontwikkeling dezelfde WW-uitkering als iemand die dat wel heeft gedaan? En waarom staan wij werkgevers die niet hebben geïnvesteerd in werknemers toe hen in de WW te laten gaan.” Kortom, continu opleiden is ieders verantwoordelijkheid. Borstlaps tip voor de ABU: “breidt de CAO uit tot een CAO&O, inclusief opleiding en ontwikkeling.”