Wim Davidse: “Werkenden willen geen wellness maar bestness”

“Maak je borst maar nat”, was de boodschap van keynotespreker Wim Davidse aan de I-ZO-leden op de ledenbijeenkomst in juni. “De arbeidsmarktkrapte houdt voorlopig nog niet op, we zijn begonnen aan de radicale jaren ’20.” De aanwezige leden, te gast bij Yacht in Utrecht, lieten zich aandachtig bijpraten door deze flex-expert over de arbeidsmarkt van vandaag en morgen, de ongekende personeelskrapte en vooral over de weg uit deze malaise.

Recordkrapte op de arbeidsmarkt

De cijfers liegen er niet om, laat Davidse zien in zijn presentatie. “Wij zitten nu op een arbeidsmarkt die niet meer zo krap is geweest sinds begin jaren ’70. We hebben nu in alle 35 de arbeidsmarktregio’s weer een krappe arbeidsmarkt en in 15 van die regio’s een zeer krappe arbeidsmarkt. Dat betekent dat je daar gemiddeld minstens 4 vacatures voor een kandidaat hebt.”

Werkgevers worden anno 2022 gek van de personeelskrapte, stelt Davidse, het staat nu met stip op 1 van de lijst waarvan ze wakker liggen. “Dus als wij als bemiddelaars dat probleem voor ze kunnen oplossen, hebben we goud in handen.”

Mismatches alom

En wat doen opdrachtgevers en bemiddelaars nu als een reactie op die krapte: ze creëren nog meer vacatures. In het laatste kwartaal zelfs 420.000 extra. Een heilloze weg, schetst Davidse, want “op die vacatures komen wel kandidaten, maar het zijn er te weinig en het zijn de verkeerde. We hebben te maken met een skillsmismatch, een verlanglijstjesmismatch en een leeftijdsmismatch.”

Teveel nadruk op controle en compliance

In Nederland zijn op dit moment 9,5 miljoen werkenden, vertelt Davidse. Die werken in 12 beroepsgroepen. Maar als je de verdeling goed bekijkt, blijkt dat we niet goed bezig zijn: het aantal mensen dat produceert, stagneert of loopt terug terwijl er steeds meer mensen controleren op compliance en wet- en regelgeving; die groep is ontploft. Op een supperkrappe arbeidsmarkt is dat niet handig.

Externe flexschil stabiel

Vanwege de krapte en ingewikkelde regelgeving willen werkgevers de flexschil afbouwen en hun mensen bij zich houden, blijkt uit het recentste TNO-onderzoek in opdracht van de ABU. Als je dieper inzoomt op het onderzoek, dan bedoelen ze vooral hun interne flexschil, zegt Davidse, met eigen tijdelijke contracten, oproepkrachten en invalkrachten. De externe flexschil houden ze redelijk stabiel. In combinatie met de groeiende werkgelegenheid zorgt dat  voor een groeiende flexmarkt. De omzet van die totale markt was ruim 37 miljard euro in 2021, in 2022 komen we acht tot tien procent hoger uit.

Werkende wil Money en meaning

2022 word voor het eerst het jaar van de werkende, blijkt volgens Davidse uit allerlei internationale onderzoeken. Het is dus belangrijker dan ooit om te weten wat die werkende precies wil. “En dan word ik toch een beetje chagrijnig van dat gedoe in Den Haag, zelfs van het Borstlap-rapport”, zegt Davidse. ”Want er is niet één keer gevraagd aan werkenden en werkzoekenden in Nederland: “Wat wil jij nou?”

Dat zijn eigenlijk twee hoofdzaken, blijkt ook uit onderzoek: ‘Money’ en ‘Meaning’, en niet het ene of het andere. De allerbelangrijkste reden om te blijven of te vertrekken is: ‘word ik eerlijk en goed betaald?’ Daarnaast willen mensen graag regelruimte hebben. En dat is wat heel veel werkenden in Nederland niet meer ervaren. Dat speelt bijvoorbeeld heel erg in de zorg, waar de druk van de administratieve lasten enorm is. Dat blijkt in die sector ook een van de belangrijkste motieven van werkenden in loondienst om zzp’er te worden.

Piramide van Maslow

Eigenlijk hebben we hier dus gewoon te maken met de piramide van Maslow, concludeert Davidse. Als consument en als werkende willen mensen eigenlijk hetzelfde: vrijheid, waardering en ontplooiing. Ze willen zich veilig voelen, erbij horen, waardering krijgen en iets doen waarvan ze een goed gevoel krijgen; iets dat ertoe doet.

Werkgevers in Nederland doen het dan duidelijk op veel fronten niet goed, zegt Davidse. Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 7 medewerkers energie krijgt van zijn werk. Maar 5 op de 7 ‘heeft er geen last van’ en 1 op de 7 zit hoogstwaarschijnlijk ‘in de sabotage’. De genieters geven aan de zes ‘treden van de piramide’ een gemiddelde score van 7,5  (groene balkjes), de niet-genieters geven al die behoeften gemiddeld een 4 (rode balkjes).

Geen personeelstekort maar een organisatietekort

De enige manier om uit de impasse van de krapte te komen, is omdenken, zo zegt Davidse. Hij citeert daarbij de kop van een column van Marcel Levi: “We hebben geen personeelstekort, maar een organisatietekort”. “Werkgevers noemen goed-opgeleide mensen ‘verwend’”, zegt Davidse, maar dan zeg ik: “Nee, ze zijn veel gewend, dat is iets anders”. Mensen willen niet meer wellness, ze willen bestness. Ze willen empowerment op alle fronten.”

Als je goed met de Maslow-piramide werkt en je mensen weet te kietelen, dan presteren ze beter, stelt Davidse. “Dat blijkt ook uit allerlei onderzoeken: hoe hoger ze scoren op alle stappen van de piramide, hoe productiever ze zijn. En ook hoe collegialer, innovatiever, flexibeler, en betrokkener. Dus precies zoals je ze hebben wil. Het grote verschil tussen een engaged en een niet-engaged medewerker wordt voor 70% bepaald door de direct-leidinggevende, blijkt volgens Davidse ook nog uit onderzoek.

Beroepsbevolking blijft krimpen

Davidse blikt nog even vooruit op de toekomst tot 2050. Die ziet er weinig rooskleurig uit voor de ontwikkeling van de beroepsbevolking: “In de hele wereld gaat de totale beroepsbevolking nog groeien, maar bij ons krimpt die tot 2025 al met 3%. We hebben dus geen economische groei nodig om snel vast te lopen. Ook migratie biedt geen oplossing, Oost-Europa heeft bijvoorbeeld zijn eigen mensen keihard nodig.”

“Onze bevolking groeit waarschijnlijk nog van 17, 5 miljoen naar 19, 5 miljoen, en die groei wordt volledig veroorzaakt door 75-plussers. De potentiële beroepsbevolking stagneert vanaf nu zo ongeveer op zo’n 13,5 miljoen.”

“In de radicale jaren ’20 stopt het, we kunnen niet nog even een blik opentrekken. Daarom moeten we goed nadenken over de mensen die er zijn: hoe halen en houden we die op de arbeidsmarkt, en dan ook nog zo productief mogelijk.”