Kabinet geeft zelfstandigen drie extra zetels in SER

Zelfstandigen krijgen volgend jaar drie zetels in de Sociaal-Economische Raad (SER), de adviesraad voor de regering en het parlement over het sociaal-economisch beleid. Minister Karien van Gennip (SZW) vindt het namelijk belangrijk dat zzp’ers beter vertegenwoordigd zijn in discussies die ook over hen gaan.

Dat zei Van Gennip vorige week tijdens het commissiedebat Arbeidsmarktbeleid. Vanaf 1 januari 2023 heeft de SER niet 33, maar 36 zetels. De drie extra plekken zijn gereserveerd voor zelfstandigen. Dat staat in de Verzamelwet SZW 2023.

Wens van politiek en polder

Die uitbreiding is een wens van zzp-organisaties, kamerleden en de SER. Judith Tielen (VVD), Hilde Palland (CDA) en Steven van Weyenberg (D66) vroegen in 2020 al via een motie om een grotere rol voor zzp’ers in de SER. En de SER zelf pleitte een recent advies aan de minister (maart 2022) om ‘een eigenstandige en aan werkgevers en werknemers gelijkwaardige positie voor zelfstandigen in de polder’.

Volgens de minister past deze versterking van de positie van zelfstandigen binnen de SER bij de groei van het aantal zelfstandigen. Zij vindt het belangrijk verschillende groepen op de arbeidsmarkt ‘adequaat’ gerepresenteerd zijn in de SER.

Elke geleding binnen de SER krijgt er een zetel bij…

Vanaf januari komen er dus drie nieuwe zetels bij. Die worden gelijk verdeeld over de drie partijen in de SER: ondernemers, werknemers en onafhankelijk deskundigen (‘Kroongeleding’).

Zo moeten diverse types zelfstandigen vertegenwoordigd worden. De zelfstandig ondernemers via uitbreiding aan de ondernemerskant, de zelfstandigen die ‘zich meer identificeren met het opdrachtnemerschap’ via uitbreiding aan werknemerszijde, aldus de minister. De uitbreiding van de Kroongeleding is voor een onafhankelijke expert op het gebied van onderwerpen die voor zelfstandigen relevant zijn.

…dus geen aparte zzp geleding

Vooral vanwege de keuze om de uitbreiding via deze bestaande structuur te houden en zzp’ers niet als aparte geleding te zien, maakt dat Roos Wouters van De Werkvereniging teleurgesteld is. “Ik zou willen dat ik dit succes met vreugde kon claimen. De wet op de SER wordt eindelijk aangepast. Maar blij ben ik niet. Geen eigenstandige zetels, gelijk aan werkgevers en werknemers, waar de motie Tielen om vroeg, maar aanschuiven bij werkgevers of werknemers” aldus Wouters die lang gelobbyd heeft voor deze uitbreiding.

Wouters vindt het ook jammer dat de wetswijziging niet gaat over de voorwaarden waar de vertegenwoordigers van zzp’ers aan moeten voldoen. “Daarmee behoudt de SER haar positie om werkelijke vernieuwende belangenverenigingen zoals de Werkvereniging buiten de deur te houden. Ik vermoed dan ook dat de twee zetels gevuld zullen worden door partijen die braaf zullen meewerken aan het versneld afbouwen van de zelfstandigenaftrek, het uitwerken van een onuitvoerbare AOV plicht speciaal voor zelfstandigen – waar zelfs de commissie Borstlap tegen is – en het vasthouden aan de gezagscriteria – en niet aan de wil der partijen – om te bepalen of je als zelfstandige mag werken.”

Tussentijdse benoeming

Omdat de minister zelfstandigen zo snel mogelijk een plek wil geven in de SER, worden de drie nieuwe deelnemers tussentijds benoemd. Zonder extra regeling zouden deze nieuwe zetels namelijk pas in 2024 ingenomen worden. Nu kan dat al vanaf 2023.

Wie straks een zetel innemen, is nog niet bekend. Het kan nog best lastig worden om geschikte kandidaten te vinden. Vorig jaar riep de SER organisatie op zich te melden als zij een plek aan tafel willen. Vier organisaties meldden zich: De Werkvereniging, VZN, SRA en MVO Nederland. Maar volgens de SER voldoen zij om uiteenlopende redenen allemaal niet aan de criteria. Lees hier meer.

Huidige situatie

Op dit moment zijn zelfstandigenorganisaties vooral indirect vertegenwoordigd, namelijk via FNV met een zetel voor FNV Zelfstandigen en VNO-NCW met een zetel voor Netwerk Zelfstandig Ondernemers.

Die laatste vertegenwoordiging is een recent initiatief om zelfstandigen meer zeggenschap te geven, nog voordat er extra zetels zijn. Dit jaar besloten Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN), Platform Zelfstandige Ondernemers (PZO) en de zelfstandig ondernemers zonder personeel binnen VNO-NCW en MKB-Nederland intensief samen te werken in het Netwerk Zelfstandig Ondernemers. Cristel van de Ven (VZN) werd voorzitter van het nieuwe Netwerk en nam plaats in de SER.