Kansen voor uitzenders en recruiters op een krappe arbeidsmarkt

Minimumloon omhoog, meer uren werken

Karien van Gennip (minister van SZW) deed enkele suggesties om de krapte aan te pakken. Eerste, meest logische, is het bieden van betere arbeidsvoorwaarden. Op Prinsjesdag is al bekendgemaakt dat het minimumloon per 1 januari 2023 met 10% omhoog gaat. De minister wijst erop dat de schalen daarboven ook moeten meegroeien. Zij pleit voor algehele loonstijging dus.

En ‘meer uren werken’ is het nieuwe adagium. Van Gennip: “Het zou mooi zijn als mensen meer uren gaan werken. Nederland heeft dat heel erg nodig. Als iedereen de ruimte vindt om een paar uur extra te werken, is het probleem al voor een groot deel opgelost.”

Nederland geldt als ‘kampioen deeltijdwerken’ een imago waar we in deze tijd van extreme krapte op de arbeidsmarkt volgens veel politici vanaf moeten. Niet voor niets is er veel steun in de Tweede Kamer voor het idee van een ‘voltijdsbonus’. Deze financiële prikkel zou vooral vrouwen die in deeltijd werken in de zorg en het onderwijs moeten aansporen meer te gaan werken. Of dit ‘eerlijk’ is, is maar de vraag; de mensen die nu al voltijds werken en zzp’ers grijpen naast dit extraatje.

• Lees ook: Minister: gelijktijdig invoeren alle nieuwe regels arbeidsmarkt leidt tot ongewenst uitstel

Goed werkgeverschap

Naast ‘werken moet lonen’ stelde de minister tijdens het ABU-congres ook dat ‘goed werkgeverschap loont.’ Daarbij hoort volgens haar een ‘arbeidscontract met zekerheid’, ook voor flexkrachten.

Van Gennip deed daarbij nadrukkelijk een oproep aan de ABU en uitzenders: “U zit aan de knoppen. U kunt mensen aan werk helpen en houden. U kunt ervoor zorgen dat mensen zich kunnen blijven ontwikkelen.” Daarmee onderkent de minister dat de uitzendsector een belangrijke toegevoegde waarde heeft. “U overbrugt de verschillen tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Uitzenders spelen daar een bijzondere, cruciale rol in. Er zal altijd flex zijn, maar misschien niet meer zoveel als nu.”

Uitzenders, u zit aan de knoppen. U kunt mensen aan werk helpen en houden.
Karien van Gennip (minister van SZW)

Scholing, scholing, scholing

Hans Borstlap, na Van Gennip de volgende prominente spreker op het ABU-congres, komt met een andere oplossing om de structurele krapte op de arbeidsmarkt op te lossen. Naast hogere lonen, moet volgens hem de productiviteit van werkenden drastisch omhoog. Die zou al decennia niet meer significant groeien.

De basis voor het verbeteren van de productiviteit is onderwijs en opleiding. Daarin moet volgens Borstlap veel meer en continu worden geïnvesteerd. Door werkgevers én werknemers. En dat moet niet vrijblijvend zijn. “Eén opleiding om vervolgens 40 jaar bij dezelfde baas te werken, is niet meer van deze tijd.” Dat sluit aan bij waar zijn ‘Commissie’ ook al voor pleitte; een eigen ontwikkelbudget in het kader van een leven lang leren.

Borstlaps’ boodschap: scholing, scholing en nog eens scholing. Zijn tip voor de ABU: “breidt de CAO uit tot een CAO&O, inclusief opleiding en ontwikkeling.”

Scholing is ook het toverwoord voor het aanpakken van de mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Her- en omscholing is nodig om schaarste in bepaalde beroepsgroepen aan te pakken, denk aan praktisch geschoolde technici. De vraag naar zonnepanelen en warmtepompen neemt enorm toe, maar de installatiebranche kan door het personeelstekort de vraag niet aan.

Tal van opleiders spelen hierop in. En dat geldt ook voor uitzendorganisaties, van klein tot groot. Zo heeft Raaak Personeel begin dit jaar samen met het ROC Tilburg een opleiding opgezet voor operators (met baangarantie). En marktleider Randstad biedt met Randstad Boost een uitgebreid opleidingsprogramma voor flexkrachten.

Aanboren onbenut arbeidspotentieel

Maar nu volgens het UWV de krapte op de arbeidsmarkt zo hoog is opgelopen dat er in alle beroepsgroepen een personeelstekort is, is ook dat niet afdoende.

Er moet een beroep worden gedaan op het onbenutte arbeidspotentieel in Nederland, zo klinkt het steeds luider vanuit Den Haag. Er zouden meer dan een miljoen Nederlanders aan de zijlijn staan die met de nodige begeleiding aan het werk zouden kunnen worden geholpen.

ABU-directeur Jurriën Koops ziet hierbij zeker een rol weggelegd voor de uitzendbranche, zo gaf hij opnieuw aan tijdens het congres: “Wij voelen een verantwoordelijkheid om mensen die nu nog langs de zijlijn staan, aan werk te helpen. Uitzenden heeft ook een belangrijke opstapfunctie naar een vaste baan. hoewel die doorstroom nog beter kan.” Een van vele workshops tijdens het ABU congres was speciaal hieraan gewijd. SAM, de beroepsvereniging voor uitvoerders in het publiek sociaal domein, ging in gesprek met uitzenders die graag bereid waren hun cliënten naar werk te bemiddelen.

De wil is er van beide kanten, maar duidelijk werd ook dat hier twee werelden samenkomen die niet dezelfde taal spreken. Borstlaps opmerking ‘het moet toch niet zo moeilijk zijn dat de markt en overheid dit samen snel aanpakken?’ getuigt niet van veel realiteitszin. De praktijk bij publiek-private samenwerkingen is veel weerbarstiger dan goedbedoelde papieren plannen.

Arbeidsmigranten altijd nodig (of niet?)

Een logische manier om het personeelstekort te lijf te gaan, is natuurlijk arbeidsmigratie, een belangrijke factor in de uitzendwereld. Frank van Gool, CEO van OTTO Work Force, geldt als boegbeeld van de bemiddelaars voor ‘internationale medewerkers’. Van Gool gaf jaren geleden al aan dat de EU inmiddels te klein is voor de benodigde arbeidsmigranten. Hij zoekt met zijn bedrijf al actief naar arbeidspotentieel in Azië.

En er ligt ook een voorstel van de Europese Commissie om het eenvoudiger te maken voor arbeidsmigranten van buiten de EU om hier te komen werken in de strijd tegen de nijpende personeelstekorten in veel sectoren. Het gaat specifiek over mensen uit landen als Egypte, Tunesië en Marokko. Hoewel het kabinet niet staat niet te springen bij dit voorstel, zei ook minister Van Gennip tijdens het ABU-congres ‘dat we arbeidsmigranten altijd nodig zullen hebben.’

Maar Borstlap is het daar helemaal niet mee eens: “Arbeidsmigratie is geen oplossing voor de krapte op de arbeidsmarkt. Het is ook helemaal niet wenselijk dat we meer arbeidsmigranten krijgen, denk eens aan de woningen die daarvoor nodig zijn en waar nu al een tekort aan is. Arbeidsmigratie is een model uit de jaren ’70. Het past bij het sturen op lage lonen. Juist door dat verdienmodel hebben we in Nederland zoveel flexbaantjes, daar moeten we vanaf.”

Arbeidsmigratie is een model uit de jaren ’70. Het past bij het sturen op lage lonen. Juist door dat verdienmodel hebben we in Nederland zoveel flexbaantjes.
Hans Borstlap

Recruitmentdenken aanpassen

Over één ding was iedereen die aanwezig was op het ABU-congres het wel roerend eens: ‘we moeten anders naar talent kijken als we de schaarste willen oplossen’. Stop met zoeken naar ‘het schaap met vijf poten’; dat is er niet (meer). Recruiters en uitzenders hebben een bredere blik nodig en moeten buiten de gebaande paden durven te denken om kandidaten te kunnen blijven vinden. Én hun opdrachtgevers uitdagen hetzelfde te doen. Japke-d. Bouma, die het ABU-congres humoristisch-kritisch afsloot, draaide het probleem onlangs in een column voor het NRC om door te spreken over ‘werkgevers met een afstand tot de arbeidsmarkt’.

Open hiring

Een van de manieren om het onbenutte arbeidspotentieel in Nederland en ‘mensen met afstand tot de arbeidsmarkt’ aan de slag te krijgen is open hiring; zonder sollicitatiegesprek mensen laten werken in jouw bedrijf. Juist deze groep ervaart het (moeten) solliciteren als een hoge drempel. Zij hebben meestal geen vlekkeloos CV en missen misschien de vaardigheden om een goed sollicitatiegesprek te voeren. Door als werkgever de deur open te zetten voor deze mensen en hen gewoon aan de slag te laten gaan, neem je die drempel weg. Zowel de werkgever als de werkende ervaren dan in de praktijk of het bevalt en wat ze voor elkaar kunnen betekenen.

Jobcarving

Is er binnen een bedrijf een tekort aan gespecialiseerd personeel, dan kun je natuurlijk zoeken naar nieuwe schaarse specialisten. Maar de kans dat dat lukt, wordt steeds geringer op de krappe arbeidsmarkt. Je kunt ook de specialisten die je in huis hebt ontlasten, door hun functie op te knippen. Zij kunnen zich dan volledig richten op het werk dat echt tot de specialisatie behoort en de overige, minder complexe werkzaamheden kunnen dan door een nieuwe werknemer gedaan worden.

Die nieuwe werknemer kan ongeschoold of iemand met een beperking zijn. Je slaat twee vliegen in één klap; je geeft jouw specialisten meer tijd en ruimte om te doen waar zij heel goed in zijn en je creëert tegelijkertijd een baan voor iemand die anders moeilijk aan werk komt. Dat past bij Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en als werkgever draag je bij aan de banenafspraak uit de Participatiewet. En  er zijn regelingen die het aannemen van mensen met een beperking goedkoper maken (loonkostenvoordelen).

Kijken naar skills en motivatie

Vergeet diploma’s en het afvinken van functie-eisen – daarmee loop je kans goede, schaarse kandidaten (onterecht) af te wijzen. Het draait om het matchen van vaardigheden van kandidaten met vacatures. En om motivatie; bied kandidaten die dat willen de mogelijkheid hun skills verder te ontwikkelen.

Het kijken naar hard én soft skills en competenties in plaats van harde criteria is niet nieuw. Maar nu werkgevers een grote mismatch op de arbeidsmarkt ervaren, raakt dit nog meer in zwang. Fraai voorbeeld daarvan is de Rotterdamse HR-tech-start-up SkillsCV, die sinds dit jaar actief is.

Kandidaten kunnen via een app gemakkelijk, laagdrempelig zoeken naar banen, stages, bijbanen en vrijwilligerswerk, waarbij gekeken wordt naar hun wensen en vaardigheden.

SkillsCV is hiervoor de samenwerking aangegaan met arbeidsbemiddelaars, overheden, onderwijs (ROC’s en HBO-instellingen) en gemeenten. De ambitie is om binnen een jaar door te groeien naar een half miljoen gebruikers in Nederland.

Een mooi initiatief, misschien wel een aanzet om het CV te vervangen door een skillspaspoort.

Is wel zo 😇 https://t.co/rm2jEcp4Ed

— Japke-d. Bouma (@Japked) September 26, 2022

Aansluitend op het thema van het ABU-congres ‘creatieve oplossingen voor de krapte op de arbeidsmarkt’ had Japke-d. Bouma in haar afsluitende lezing nog wel een tip voor bedrijven: “schaf HR af! Toen HR nog Personeelszaken heette, was er geen krapte op de arbeidsmarkt…”