Meer zelfstandigen op een iets minder krappe arbeidsmarkt

Voor het eerst in tijden was de arbeidsmarkt in het derde kwartaal iets minder overspannen. De teneur is ‘meer vast, minder flex’. Maar dat geldt niet voor werk voor zelfstandigen. Hun aantal is relatief zelfs het meest toegenomen. Dit blijkt uit de nieuwste arbeidsmarktcijfers van het CBS.

Het aantal banen in Nederland stijgt nog steeds (circa 11,5 miljoen). Er kwamen meer mensen met een vaste arbeidsrelatie bij, maar vooral meer zelfstandigen. Het aantal zelfstandigen steeg afgelopen kwartaal met 35.000 (+1,4%). Nederland telt nu ruim 2,5 miljoen zelfstandigen. Ruim 1 op de 5 banen wordt daarmee vervuld door een zelfstandigen. Iets meer dan een miljoen zijn zzp’ers die gemiddeld meer dan 12 uur per werk werken en voor wie het ‘hoofdinkomen’ uit het zzp-schap komt.

Minder uitzendbanen en flexcontracten

Het aantal werknemers met een flexibele arbeidsrelatie daalde in het derde kwartaal. Deze afname kwam vooral doordat het aantal flexibele werknemers dat een vaste arbeidsrelatie heeft gekregen sterk toenam in het afgelopen kwartaal.

De uitzendbranche doet het minder goed. Bij de uitzendbureaus waren er in het derde kwartaal 14.000 banen minder dan in het voorgaande kwartaal (-1,8%). In het tweede kwartaal daalde het aantal banen in de uitzendbranche ook al, met 9.000 (-1,1%).

Openstaande vacatures

Volgens het CBS stonden er eind september 449.000 vacatures open, 17.000 minder dan aan het einde van het tweede kwartaal. Dit is de eerste daling in het aantal vacatures na acht achtereenvolgende kwartalen. Nog altijd is er krapte op de arbeidsmarkt; de spanning op de arbeidsmarkt is alleen iets afgenomen. Aan het eind van het derde kwartaal stonden tegenover elke 100 werklozen 121 vacatures.

Net als in voorgaande kwartalen stonden de meeste vacatures open in de handel (92.000), de zakelijke dienstverlening (73.000) en de zorg (68.000). Gezamenlijk zijn deze drie bedrijfstakken goed voor de helft van alle openstaande vacatures.

Pessimisme onder ondernemers

Het ondernemersvertrouwen was aan het begin van het vierde kwartaal 2022 voor het eerst sinds begin 2021 (licht) negatief, zo melden het CBS, KVK, het Economisch Instituut voor de Bouw, MKB-Nederland en VNO-NCW op basis van de Conjunctuurenquête Nederland.

Het ondernemersvertrouwen nam in bijna alle bedrijfstakken af en was in vijf van de elf bedrijfstakken negatief. Een kwartaal eerder waren ondernemers in elke bedrijfstak nog positief gestemd. In de horeca was de daling van het ondernemersvertrouwen het grootst. Niet verassend, ook in de delfstoffenwinning was de afname van het ondernemersvertrouwen groot.
Ondernemers zijn dus niet positief over de economische vooruitzichten op korte termijn. Aan het begin van het vierde kwartaal van 2022 voorzag per saldo 24% van de ondernemers een verslechtering van het economische klimaat voor de komende drie maanden.

Meer personeel nodig

Hoewel de personeelsbehoefte door de magere vooruitzichten iets afneemt, blijven ondernemers op zoek naar arbeidskrachten. Een kwart (24%) van ondernemers verwacht in 2023 een uitbreiding van het personeelsbestand, tegenover 8% die een afname voorziet. Overigens worden steeds meer ondernemers belemmerd door personeelstekort. Aan het begin van het vierde kwartaal 2022 gaf ruim 36% van de ondernemers aan in de bedrijfsvoering vooral belemmerd te worden door personeelstekort. (Een jaar eerder was dit nog 30%.)