Wat werkgevers van ondernemers kunnen leren over werkgeluk

De oorzaken voor burn-out, werkstress of werkdruk zoeken we vaak in de krapte op de arbeidsmarkt – meer werk voor minder mensen – en een gebrek aan vaardigheden om werk te organiseren. Dat bevestigt Björn Deusings, directeur en eigenaar van Tijdwinst.com, in een interview in AllesoverHR.

De kop “Een op vijf Nederlanders: Burn-out of -gerelateerde klachten vooral aan jezelf te danken” verwijst naar wat mensen als oorzaken zien: slecht plannen, te veel van jezelf eisen, altijd ‘aan’ staan en scheef verwachtingsmanagement.

Volgens recent gepubliceerd onderzoek over burn-out en ondernemerschap kan het voorkomen van werkstress mogelijk in een andere hoek gezocht worden. Het onderzoek van UvA-hoogleraar Entrepreneurship Martin Obschonka en anderen wijst namelijk uit dat vooral het ervaren van zingeving en autonomie werkstress bij ondernemers voorkomt. Zelfs als ze altijd met hun werk bezig zijn. Hoe zit dit en wat kunnen werkgevers leren van ondernemers op dit gebied?

Een andere invalshoek in het onderzoek naar werkgeluk

Het vertrekpunt voor dit onderzoek is het begrip ‘psychological utility’, oftewel ‘psychologisch nut’. Daarmee wordt bedoeld: een positieve subjectieve ervaring van het werk als beloning voor betrokkenheid, talenten en/of kenmerken en omgeving. Ten eerste hebben de onderzoekers bekeken op welke manier ondernemers deze zingeving bereiken. Daarnaast hebben ze onderzocht welke relatie stress over de onderneming, motivatie en herstel van werkzaamheden hebben met dit ‘psychologisch nut’. Daarbij hebben de onderzoekers rekening gehouden met de verscheidenheid die bestaat aan ondernemers. Zo konden ze bekijken welke vorm van ondernemerschap het meeste profijt heeft van dit mechanisme.

Deze holistische aanpak, waarbij vermoeidheid door overbelasting, betrokkenheid én zingeving zijn bestudeerd, heeft interessante inzichten opgeleverd.

Stress, motivatie en herstel

Uit het onderzoek bleek dat er geen basis is voor de aanname dat ondernemers meer stress zouden ervaren. Sterker nog, ondernemers (en dan specifiek ondernemers die alleen werken en geen personeel hebben) ervaren minder stress.

• Lees ook: Zzp’ers flink minder last van burn-out dan werknemers

Op psychologisch vlak hebben ondernemers niet meer middelen om stress te voorkomen dan werknemers: hun grote persoonlijke betrokkenheid stelt ze juist bloot aan meer risico’s op een burn-out. Ondernemers nemen namelijk minder afstand van hun werk in ‘privé-tijd’. Wat ondernemers echter beschermt, zijn de middelen die ze hebben om hun werk in te richten. Door autonomie en het ervaren van nut (zingeving) in het werk, wordt geen verhoogde druk ervaren.

Mentaal afstand nemen van werk om zo van de inspanning te herstellen, is iets wat ondernemers minder snel doen. Ze herstellen daarentegen veel meer tijdens het werk, door ‘job crafting’: zelf bepalen hoe het werk eruit ziet.

Praktische implicaties

Het gebrek aan hersteltijd buiten werk om is wel een risico voor ondernemers, vooral wanneer hun bedrijf in een crisis terechtkomt. Daarnaast leiden maatschappelijke crises (zoals COVID-19) wel degelijk tot meer stress bij ondernemers. In normale omstandigheden lijkt de controle die ondernemers hebben over hun werk echter wel bescherming te bieden tegen werkdruk, blijkt uit het onderzoek.

De auteurs geven aan dat de rol van efficiëntie in het werk niet onderzocht is. Dat betekent dat slechte planningsvaardigheden ondernemers allicht ook parten spelen. Toekomstig onderzoek kan hierover meer duidelijkheid geven. Wel duidelijk is dat veel van jezelf eisen en ‘altijd aan staan’ voor ondernemers dus minder vaak een probleem is.

Voor werkgevers is dit interessant op het vlak van preventie. Wanneer werknemers autonomie ervaren, zelf deels hun werk kunnen invullen en zich gemotiveerd en betrokken voelen, is de kans op verzuim lager. Werkgevers kunnen dat stimuleren door ondernemerschap onder werknemers te motiveren en ze in te zetten op basis van talenten in plaats van op basis van functieprofielen.

Hoe kunnen werkgevers dit toepassen?

In de Werf& en ZiPconomy Webinar Week 2023 (6 t/m 10 februari) worden meerdere webinars gegeven die werkgevers kunnen helpen om met deze inzichten aan de slag te gaan. Zo is het thema op de vrijdag  ‘Goed opdrachtgeverschap / werkgeverschap’. Op die dag leer je in verschillende webinars bijvoorbeeld meer over het stimuleren van groei bij werknemers door ‘talent flow’ en hoe zowel zelfstandigen als klanten baat hebben bij goed (persoonlijk) opdrachtgeverschap.

Bekijk hier het programma en meld je aan.