Arthur Lubbers 19 juni 2023 16 reacties Print Henk Timmer (Aanbestedingszaken): “De inhuurmarkt via een DAS is een zooitje.”Aanbestedingsexpert Henk Timmer ziet de populariteit van Dynamische aankoopsystemen (DAS’en) voor de inhuur van personeel in de toekomst dalen. Dat een organisatie als Rijkswaterstaat kiest voor brokerdienstverlening als alternatief verbaast hem niet. “Aanbestedende diensten zien door de bomen het bos niet meer en willen grip op hun inhuur krijgen.”Rijkswaterstaat heeft een aanbesteding in de markt gezet voor de inhuur van personeel met een opdrachtwaarde van ruim € 920 miljoen. Voor zo’n forse opdracht was het tot voor kort gebruikelijk dit via een Dynamisch aankoopsysteem (DAS) te doen. Maar Rijkswaterstaat stapt daar nu vanaf en kiest ervoor twee neutrale mantelpartijen (brokers) te selecteren. ‘Gaat deze kentering marktbreed plaatsvinden?’, vraagt Timmer zich af in zijn post op LinkedIn. De discussie die daarop volgt geeft aan dat het onderwerp leeft in de markt. Reden om in te gaan op de kritiek op het DAS. Waarom werd DAS populair? Om te beginnen, wat is een DAS en waarom is het zo populair geworden? Een Dynamisch aankoopsysteem is een online omgeving waar inhurende managers (van aanbestedende diensten) hun uitvraag kunnen plaatsen en waarop vooraf ingeschreven partijen (detacheerders, intermediairs, brokers en zzp’ers) direct kunnen reageren. Het idee erachter is dat deze snelle inkoopprocedure alle leveranciers van extern personeel gelijke kansen biedt. De inzet van een DAS door aanbestedende diensten werd vooral populair vanaf 2016. Tot die tijd gold een beperkte vrijstelling van de Aanbestedingswet uit 2012 voor zogenoemde B2-diensten (waaronder arbeidsbemiddeling). Dit hield in dat een ‘passende mate van openbaarheid’ was vereist; het bekendmaken aan welke intermediair de opdracht was gegund was afdoende. In de in 2016 gewijzigde Aanbestedingswet 2012 is die beperkte vrijstelling voor B2-diensten afgeschaft. Ook de inhuur van personeel valt sindsdien onder de strenge aanbestedingsregels. Een DAS kan voldoen aan de eisen uit de Aanbestedingswet. En dus werd dit het meest gebruikte alternatief voor de marktplaatsen voor de inhuur van personeel. Beperkt middel, breed ingezet Maar er is vanuit de markt kritiek op de inzet van DAS’en voor de inhuur van personeel. Huib van Romburgh, adviseur bij het ministerie van Economische Zaken en hoogleraar aanbestedingsrecht, uitte in een interview met Aanbestedingscafé in 2017 al kritiek op het gebruik van een DAS voor de inhuur van externen. Volgens hem is het een uitstekend systeem om gangbare goederen en diensten via elektronische weg in te kopen, maar ‘ik ontraad het gebruik van een DAS voor de inhuur van externen. Een raamovereenkomst acht ik hiervoor een sterker instrument.” De reden: bij gebruik van een DAS moet alles volledig digitaal, mondelinge communicatie is uitgesloten. Dat werkt prima voor de inkoop van pennen en potloden, maar leent zich niet voor processen zoals de inhuur van personeel, stelt ook Timmer. Daarbij moet ook ruimte zijn voor mondelinge toelichting en overleg tussen intermediair/zzp’er en inhurende manager/opdrachtgever. “Het middel (DAS) is maar beperkt of zelfs ongeschikt voor de inhuur, terwijl er honderden in Nederland zijn ingezet en nog dagelijks worden gepubliceerd. Laatst nog door de Gemeente Amsterdam”, stelt Timmer tot zijn spijt vast. Rechtmatigheid betwist Timmer noemt het opmerkelijk dat er zo weinig discussie is over de rechtmatigheid van het DAS. “Er zijn door PIANOo en hoogleraar Aanbestedingsrecht Van Romburgh flinke kanttekeningen geplaatst bij de inzet van DAS’en voor externe inhuur. De huidige praktijk is ook nooit getoetst bij de Commissie van Aanbestedingsexperts of een rechter. Zolang die juridische toets er niet is, gaat de markt gewoon door. Het is de waan van de dag. Inmiddels hebben we met elkaar een markt gecreëerd waar heel veel mensen van moeten leven. (En die hebben er dus belang bij dit in stand te houden, red.).” Ook ziet Timmer een mogelijk gevaar doordat HR-partijen ook DAS-systemen aanbieden. Zij krijgen daarmee toegang tot alle kandidaten in die DAS’en en hebben dan de mogelijkheid die ‘gouden informatie’ te gebruiken in de strijd om de schaarse kandidaten in deze krappe arbeidsmarkt. “Het misbruik van deze data ligt op de loer.” Nadelen DAS, voordelen brokering Toch ziet Timmer een kentering in de markt. De reden: “De inhuurmarkt via een DAS is een zooitje. Aanbestedende diensten zien door de bomen het bos niet meer en willen grip op hun inhuur krijgen.” En dus stappen steeds meer, grotere overheidsorganisaties af van het DAS. Rijkswaterstaat is zeker niet de enige. Onlangs liet ook de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek weten niet meer met een DAS te werken, maar via een deskundige partij inhuuropdrachten in de markt te zetten. Want het lijkt misschien efficiënt, een online oplossing voor de inhuur van personeel, maar er kleven grote bezwaren aan het werken met een DAS. Timmer legt uit welke voordelen het sluiten van een mantelovereenkomst met enkele brokers heeft ten opzichte van werken met een DAS. Betere marktontsluiting Om via een DAS opdrachten te krijgen, dienen zzp’ers en leveranciers van personeel zich voorafgaand te hebben aangemeld bij de desbetreffende DAS. Leveranciers en vooral zzp’ers schrijven zich vaak niet in. Timmer: “De beste zzp’ers zitten continu op lopende opdrachten en die gaan zich in de avonduren niet vermoeien met het aanmelden bij verschillende DAS-portalen.” Waarschijnlijk zeer geschikte kandidaten sluit je dus uit door te werken met een DAS. Via brokers kunnen deze zzp’ers wel meedingen zodra er een concrete inhuuropdracht is. Bovendien mag je ervan uitgaan dat de geselecteerde mantelpartijen (brokers) kennis van de branche en een goed netwerk hebben, waardoor zij beter in staat zijn geschikte kandidaten te vinden. En een kandidaat wordt door een broker doorgaans alleen benaderd en aangeboden wanneer hij geschikt wordt geacht. Meerdere raamovereenkomsten (mantels) sluiten met partijen (brokers) die gespecialiseerd zijn in verschillende segmenten, zorgt dus voor een groter marktbereik. Bovendien blijkt een DAS-procedure lang niet altijd eerlijk te werken. Timmer: “Ik zie dat de DAS-procedure in de praktijk regelmatig wordt misbruikt. Om bijvoorbeeld toch de voorkeurskandidaat te krijgen wordt de inhuuropdracht pas gepubliceerd nadat de gewenste kandidaat zich (alsnog) heeft aangemeld. Efficiency van aanbestedende dienst Ook draagt een DAS niet altijd bij aan de gewenste efficiency van de organisatie (aanbestedende dienst); via een DAS wordt elke inhuuropdracht afzonderlijk in de markt gezet. Niet per se het meest efficiënt. De doorlooptijd van DAS-aanvragen is daardoor relatief lang (wettelijk minimaal 10 dagen). En door in plaats van een DAS twee brokers te selecteren, heeft de financiële administratie van Rijkswaterstaat slechts te maken met twee crediteuren. Ook de inhuurdesk heeft te maken met twee opdrachtnemers in plaats van honderden. Persoonlijke match In tegenstelling tot bij het werken met een DAS, kan een inhurende manager ingeval van brokerdienstverlening wel kiezen uit de aangeboden kandidaten, kennismakingsgesprekken voeren, de keuze voor een kandidaat motiveren en de wensen/voorkeuren beter afstemmen met brokers. De inhurende manager is het aanspreekpunt en heeft direct contact met de broker, wat een veel ‘menselijkere’ manier van werken is. Conclusie: een DAS biedt allesbehalve de garantie dat je de beste kandidaat/zzp’er uit de markt haalt. Lees ook: Dynamisch aankoopsysteem (DAS): een vloek of een zegen voor aanbestedende diensten? aanbestedingen, DAS Print Over de auteur Over Arthur Lubbers Arthur Lubbers is redacteur bij ZiPconomy Bekijk alle berichten van Arthur Lubbers
Het inzetten van een DAS voor inhuur van medewerkers vind ik zelf juist een heel krachtig instrument, en daarbij geef ik ook gerust toe dat ik bevooroordeeld ben aangezien ik leveranciers help met het inschrijfproces op DAS’en. Ik ben het echter niet eens dat raamovereenkomsten een beter alternatief bieden. Er wordt gesteld dat Rijkswaterstaat en NWO van hun DAS afstappen. Klopt. Rijkswaterstaat heeft overigens ICT inhuur al bij brokers belegd. Desalniettemin zien we juist dat veel organisaties van een DAS gebruik gaan maken voor inhuur of dienstverlening (CBR, Hecht, Yuverta, BSGR, …). Het aantal DAS’en en aantal opdrachtgever dat van een DAS gebruik maakt neemt, in tegenstelling tot wat het artikel doet suggereren, juist toe. Ook het aantal opdrachten dat via een DAS in de markt wordt gezet, neemt toe (in mei meer dan 1.300). Het landschap van de DAS’en is inderdaad versnipperd. Alleen al voor externe inhuur zijn er zo’n150, waarbij je je voor elk DAS afzonderlijk moet aanmelden. Beperk je je echter tot je geografische werklocatie, je vakgebied en het soort opdrachtgevers dat je zoekt, dan wordt het lijstje veel korter. Maar evenzo versnipperd is het landschap voor de raamovereenkomsten. Welke zzp’er of detacheerder weet nou precies welke overheidsorganisatie via welke broker levert? Die opdrachten worden ook doorgepubliceerd. Zolang dat overzicht ontbreekt en brokers niet mee willen werken aan het creëren van deze transparantie, houden we ook die tussenhandel in stand. Daarvoor pleit ik via Inhuurkaart al jaren. Mijn ervaring met brokers zijn overigens ook niet al te best: de telefoon wordt niet opgenomen, reageren niet op een terugbelverzoek, vergeten je voor te stellen (ja serieus!), doen niet aan terugkoppeling, hebben allemaal afwijkende en afknijpende voorwaarden (relatie/concurrentiebedingen). Het warme stoeltje (voorgegunde opdracht) komt bij raamovereenkomsten net zo voor. Er is geen broker die daar niet aan mee zou werken. De marge op het uurtarief van de inhuurkracht is immers hun verdienmodel, in dit geval bijna gratis geld.
Helemaal nee eens. Inmiddels is DNB ook gestart met een DAS naast de politie die al jaren met een DAS werkt lijkt me de juridische meer dan voldoende onderzocht. Daarnaast spreek je in de tijd van schaarste de hele markt aan en niet maar een klein deel. de brokers hebben voor ZZP’ers vaak totaal geen meerwaarde.
Beste Arthur, Volgens mij sla je de plank geheel mis. Ik ben zelf een zzp-er, maar niemand schrijft een markt vanuit degene die het werk doet, de zzp-er. Alles wat je schrijft is om de markt dicht te timmeren voor brokers en detacheerders. Beschrijf nu eens een markt zonder die partijen, zonder raamovereenkomsten, maar met echte open toegankelijkheid voor de zzp-er. Hoe zou die er dan uitzien? Welke besparingen levert dit de opdrachtgever op? Geen hoge fee voor bemiddelingsbureaus, rechtreeks contact met alle zzp-ers, intake gesprek, en oh ja zorg voor echt passende wetgeving die niet geschreven is op zgn. mogelijk “frauderende” zelfstandige ondernemer. Deze biedt slechts zijn dienst aan op een vragende markt. Met de huidige techniek is veel digitaal te regelen, ook door de zzp-er, maar een gesprek moet in elk systeem plaatsvinden. PS: transparantie is er ook niet met een broker, omdat je nu geen afspraken maakt met de echte opdrachtgever maar met die broker. Deze stelt veelal andere absurde eisen, dan de uiteindelijke opdrachtgever wil. Ik hoor graag je reactie
Beste André, dank voor jouw reactie. Voor de goede orde, ik ben de auteur, niet degene die deze mening heeft. Dat is Henk Timmer. Ga vooral de discussie met hem aan. Hij zal dat zeker waarderen.
Het huidige juridische stelsel (Aanbestedingswet 2012) is erg ongunstig voor zzp’ers. De methode die hier voor gebruikt wordt (DAS) is, hoe hij in de praktijk gebruikt wordt, niet rechtmatig. Ook brokers kunnen er in de praktijk een potje van maken, maar het begint bij een goede uitvraag vanuit de overheid, met heldere voorwaarden en wat mij betreft hoge boeteclausules bij misbruik.
Herkenbaar verhaal Henk. De kritiek op de DAS is er al heel lang. Op zipconomy is er al herhaaldelijk over geschreven waaronder in 2015: https://www.zipconomy.nl/2015/05/100-inhuurmarktplaatsen-kan-de-vlag-uit-een-kritische-beschouwing-vanuit-vier-verschillende-perspectieven/ En ook in 2020 verscheen er een artikel: https://www.zipconomy.nl/2020/06/fake-aanvragen-via-marktplaatsen-blijken-hardnekkig-probleem-overheid-wees-transparant/ De wal lijkt inmiddels het schip te keren en dat is begrijpelijk met de kritiek die er vanuit alle hoeken is. Niet alleen zoals in het comment hierboven gesuggereerd vanuit leveranciers die de DAS als bedreiging voor hun dienstverlening zien maar ook vanuit juristen, aanbestedingsexperts, het PIAnoo, menig ZZP’er en veel andere partijen. Hoewel een DAS in theorie een aantal logische uitgangspunten kent werkt het in de praktijk simpel onvoldoende daar de genoemde nadelen. De voordelen wegen niet op tegen de nadelen is de simpele conclusie die inmiddels ook door enkele grote overheidsorganisaties getrokken wordt.
We gaan het zien. Als er in 2015 al kritiek op werd geleverd, waarom wordt er dan nog steeds van DAS’en gebruik gemaakt? Waarom kondigt de Gemeente Amsterdam dan aan dat zij hun DAS migreren van Negometrix3 naar Mercell? Blijkbaar omdat het werkt voor hun organisatie! Vandaag zijn er weer twee DAS’en aangekondigd van Staatsbosbeheer, weliswaar voor de inkoop van diensten of producten, en afgelopen vrijdag nog van een onderwijsinstelling voor de inhuur van personeel. Het artikel uit 2020 gaat over het warme stoeltje, tja, dat los je met raamovereenkomsten niet op. Ik kijk vol spanning uit naar het eerste proces dat gevoerd gaat worden, maar wie neemt daarin het voortouw?
Ik ga mezelf niet op allerlei DAS-portalen aanmelden, met de potentiële kans dat er ooit een keer een aanbestedingsjurist wordt gezocht. Maar mocht je me kunnen vertellen bij welke overheidsorganisatie er in de toekomst een aanbestedingsjurist wordt gezocht, inclusief mondeling interview, dan meld ik me (bij deze) tijdig aan!
Dat is dan buitengewoon jammer Henk, want dan kun je niet profiteren van alle voordelen dat zaken doen via een DAS biedt: 1) Rechtstreeks zaken doen 2) Daardoor geen verlies van marge in de keten 3) Daardoor eerlijker tarief 4) Geen voorselectie door een broker of bemiddelaar 5) Grotere gunningskans 6) Gunstige voorwaarden (geen relatiebeding etc.) 7) Geen leveringsplicht 8) Geen warme contacten nodig Als je je beperkt tot het vakgebied ‘inkoop’ of ‘juridisch’, je kijkt naar je geografische reikwijdte en het soort klant dat je zoekt, dan blijft er een beperkt lijstje over van wellicht 20-30 DAS’en. Het kost je dan een paar uur om in te schrijven, maar daarna profiteer je van alle bovenstaande voordelen!
Mensen, zelfstandig ondernemers, gebruik een platform als Profteams.nl (nieuw op de markt). Een professionele profilering van zelfstandige professionals, géén tijdlijnen met Facebook achtige items, géén tussenliggende bureaus, géén afdrachten en géén aanbestedingsgedoe. Gewoon eerlijk en rechtstreeks zaken doen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Als overheidsinstelling hier nu ook eens voor kiezen dan voorkomen we onnodige kosten (besparen we belastinggeld) en is alle opbrengst voor diegene die het werk uitvoert, de zzp’er!
Bij een overheidsorganisatie kom je niet om aanbestedingen heen. Een overheidsorganisatie kan niet zomaar opdrachten via welk platform dan ook publiceren tenzij het in overeenstemming is met de aanbestedingswetgeving. En dat is nou juist het mooie aan een DAS. Je moet eenmalig door de zure appel bijten (of je besteedt het uit) met de documentatie, daarna ben je binnen en doe je rechtstreeks zaken met alle voordelen van dien.
Kwestie van anders denken hoor; de norm voor aanbestedingen bijstellen en de paarse krokodil leeg laten lopen :-). We zitten vast in een ‘oud denken’
Het DAS is (mits goed geïmplementeerd) een doelmatig, transparant, proportioneel en eerlijk middel (procedure) voor een aantal inhuurdoelgroepen. Echter o.a. door de juridificering is het veel minder aantrekkelijk geworden voor de markt en aanbestedende diensten. O.a. het alleen mogen verifiëren van het voorstel van de ‘winnaar’. Interne auditdiensten zijn al jarenlang kritisch over het DAS. Hierdoor zal het aantal DAS’en in de toekomst helaas afnemen. Een overzicht van alle aanvragen in NL had Tenderned kunnen bieden.
De aanhef van het bericht is ietwat kort door de bocht. Ten eerste. Nu worden alle inhuurdesks in Nederland over een kam geschoren terwijl er wel degelijk verschillen zijn in de ervaringen met deze manier van aanbesteden. Diverse werkgevers gebruiken het DAS om juist in een krapper wordende arbeidsmarkt op een rechtmatige manier aan gespecialiseerd personeel te komen. De inhuurdesk maakt gebruik van een leveranciersbestand dat veel groter en meer divers is dan wat enig broker of raamovereenkomst kan bieden. Daarbij is er een gelijk speelveld mogelijk waarbij bureaus en ZZP’ers kunnen meedingen naar opdrachten met gelijke kansen op succesvolle gunning. Ook lokale ondernemers krijgen hierbij de kans om dichter bij huis tijdelijke klussen te verwerven. Op de meeste inhuurdesks is de verhouding tussen bureaus en ZZP’ers 70-30. Ten tweede. Een verificatiegesprek mag deel uitmaken van het gunningsproces op een DAS. Daarmee kunnen de kwaliteit, kennis en geschiktheid van de kandidaten worden getoetst en beoordeeld. De discussie of dit nu wel of niet rechtmatig is heeft een zeer lange baard. De persoonlijke match is er met een DAS dus wel degelijk. Ten derde. De doorlooptijd van een aanbesteding op een inhuurdesk is inderdaad zo ongeveer tussen de 15 en 21 dagen. Dat is voor veel managers met een capaciteitsvraag een probleem, want het werk moet door. Echter zijn de alternatieven (broker, raamovereenkomst) niet per se beter. De broker gaat opzoek naar een geschikte kandidaat in zijn netwerk/kaartenbak en heeft vaak geen geschikte kandidaat voor handen en moet dan in die krappe arbeidsmarkt op zoek en daarbij aankloppen bij concurrerende bureaus die ook hun marge willen hebben. Gevolg extra hoge tarieven voor inhuur. En de bureaus binnen de raamovereenkomsten hebben een nog kleiner bestand/bereik in de arbeidsmarkt. Dit leid tot nog langere doorlooptijden dan een inhuuropdracht via een DAS. De conclusie: dat een DAS allesbehalve de garantie biedt dat je de beste kandidaat/zzp’er uit de markt haalt is deels correct, want dat hangt ook af van het vakgebied en mate van expertise van de gewenste kandidaat en de kwaliteit van de uitvraag. Het valt ook zeer te betwijfelen of de mate van succes om een geschikte kandidaat te vinden via raamovereenkomst en broker hoger is. En met name in de lokale overheid en het onderwijs neemt het gebruik van een DAS nog steeds onverminderd toe.
Wat je als overheid zou kunnen overwegen is een single sign on. Waarbij je na de eenmalige inschrijving de “marktplaatsen” of opdrachtgevers selecteert waarvoor je interesse hebt. Zodat jouw data set daarna aan de juiste Das systemen beschikbaar wordt gesteld. Je zou dit kunnen doen aan de hand van de standaard van het e-portflio aangevuld met KVK data. Het kan bijdragen aan gebruiker gemak maar ook aan een breder aanbod voor de Das systemen. Zie het als een soort mijn berichtenbox.
