Reactie ABU op zzp-voorstellen Van Gennip: “Snel duidelijke en uitvoerbare zzp-regels”

“De ABU is positief over de ambities die minister Van Gennip in haar voorstellen heeft geformuleerd,” zegt ABU-directeur Jurriën Koops over de zzp-voorstellen van het kabinet. Op 7 juni debatteerde de Tweede Kamer over deze voorstellen. “De minister wil toewerken naar een gelijk speelveld en verduidelijking van de regels. Daarnaast zal ook de handhaving van de zzp-regels worden hervat. Alledrie die ambities onderschrijven wij als ABU.”

Onstuimige groei zzp

“Op de huidige arbeidsmarkt is het voor opdrachtgevers eenvoudiger en goedkoper om met (schijn)zzp’ers te werken dan met goed gereguleerd uitzendwerk,” vervolgt Koops. “De combinatie met het handhavingsmoratorium van de fiscus de afgelopen zeven jaar, de krappe arbeidsmarkt, de fiscale voordelen en de behoefte aan autonomie en vrijheid bij werkenden, heeft geleid tot een onstuimige groei van zzp. Met als gevolg ontwrichting van sectoren, zoals de zorg, onderwijs en kinderopvang.” En dus is het volgens Koops noodzakelijk dat er snel duidelijke en uitvoerbare zzp-regels komen. “De keuze voor de contractvorm mag niet meer louter gebaseerd zijn op kostenvoordelen, maar zou op basis van kwalitatieve criteria moeten plaatsvinden.”

Effect zelfstandigenaftrek marginaal

“De minister kondigt eigenlijk langs drie lijnen maatregelen aan,” vervolgt Koops. “Allereerst de ambitie om te komen tot een gelijk speelveld. Dat doet zij onder meer door invoering van een verplichte AOV (red. arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen). Maar invoering daarvan is pas over vijf jaar.” Tevens verlaagt de minister de zelfstandigenaftrek. Koops: “Voor de zij-aan-zij-zzp’er in bijvoorbeeld de zorg en het onderwijs is het effect van die verlaging marginaal, omdat zij een goed tarief in rekening kunnen brengen.” De zelfstandigenaftrek is vooral nadelig voor zzp’ers die weinig verdienen, constateert Koops. “Zij gaan er behoorlijk op achteruit. Dat kan niet de bedoeling zijn. Vandaar dat wij de minister hebben gevraagd te onderzoeken of begrenzing van de mkb-winstvrijstelling wél kan bijdragen aan een gelijker speelveld.”

Raamwerk voor inzet zzp’ers

Als tweede lijn van maatregelen wil Van Gennip de zzp-regels verduidelijken, licht Koops toe. “Om te beoordelen of iemand zzp’er is, wordt gekeken naar drie criteria: gezag, inbedding en ondernemerschap. Dat betekent dat gekeken wordt of iemand onder leiding en toezicht werkt, of iemand hetzelfde werk doet als collega’s in loondienst en of er sprake is van echt ondernemerschap.” Maar hoe die criteria ten opzichte van elkaar werken, is niet uitgewerkt, aldus Koops. “Een zij-aan-zij-zzp’er in het onderwijs werkt onder gezag. Maar stel dat diegene ondernemend is en werkt voor meerdere scholen. Wordt dat gezagscriterium dan overruled door het ondernemerschap?” Om een einde te maken aan die onduidelijkheid zijn volgens Koops sectorale afspraken nodig. “De zorg is wat dat betreft een voorloper. In samenwerking met de ministeries van Sociale Zaken, Financiën en Volksgezondheid wordt gewerkt aan een raamwerk voor zzp-inzet. Dat kan een voorbeeld zijn voor andere sectoren.”

Oplopende personeelstekorten

Tot slot wil minister Van Gennip de handhaving rond zzp weer hervatten. “Daar zijn wij als ABU erg blij mee,” benadrukt Koops. Maar er zijn volgens hem wel forse belemmeringen voor een effectieve handhaving. “Allereerst is er nog altijd een gebrek aan handhavingscapaciteit bij de Arbeidsinspectie en bij de Belastingdienst. En om te kunnen handhaven, moet er bovendien sprake zijn van duidelijke regels. En die zijn er niet. Ongerichte controles kunnen tot paniek leiden bij werkgevers, die vervolgens het risico niet durven te nemen om met zzp’ers te gaan werken. Met als gevolg dat de nu al forse personeelstekorten nog verder gaan oplopen.”

Keurmerk voor ABU-leden

De conclusie is dat de minister met de aangekondigde maatregelen goede stappen zet. “Maar het is onvoldoende om de balans op de arbeidsmarkt te herstellen,” besluit Koops. “Om een gelijk speelveld te realiseren is het op de langere termijn noodzakelijk om een contract-neutraal sociaal zekerheidsstelsel te realiseren, waarbij iedereen – ongeacht de contractvorm – bijdraagt aan sociale zekerheid.” De ABU zal echter niet wachten op wetgeving, benadrukt Koops. “Wij nemen onze eigen verantwoordelijkheid. Per 1 januari 2025 zal de handhaving worden hervat. Wij zullen onze leden die zzp’ers bemiddelen, daarbij zo goed mogelijk ondersteunen. Om te zorgen dat zij een propositie aan werkgevers en zelfstandigen kunnen doen die binnen de regels valt. Op dit moment werkt de ABU-commissie ZZP samen met de Belastingdienst daarnaast aan een keurmerk, waarin kwaliteitseisen worden opgenomen voor het werken met zzp’ers. Daarmee bedienen we onze leden en ontzorgen we de Belastingdienst, die – met zijn beperkte capaciteit – dan vooral kan focussen op de rotte appels in de markt.”