Brussels akkoord over EU-richtlijn platformwerk

Voer je werk uit via een platform? En wordt je tijdens dit werk aangestuurd of gecontroleerd door het algoritme? Dan ben je geen zelfstandig ondernemer, maar werknemer van het platform. Dat is de basis van een nieuwe Europese richtlijn voor platformwerk.

Na twee jaar onderhandelen bereikten het Europees Parlement en de Europese Raad woensdag een voorlopig akkoord over deze platformrichtlijn. Het zijn de allereerste Europese regels voor management door een algoritme.

Twee van de vijf criteria

In de richtlijn staan vijf indicatoren voor zogenaamd ‘algoritmisch management’. Als de relatie tussen het platform en de werkende voldoet aan minstens twee van de vijf criteria, dan geldt een rechtsvermoeden van werknemerschap.

De criteria zijn:

• De vergoeding (of de bovengrens daarvan) wordt bepaald door het platform;
• Platformwerkers moeten zich houden aan regels over uiterlijk, gedrag naar klanten of uitvoering van het werk;
• Prestaties worden gecontroleerd of beoordeeld via elektronische middelen, bijvoorbeeld via een app;
• De platformwerkers moeten zich houden aan werktijden, mogen niet zomaar de app uitschakelen of zelf een vervanger inschakelen;
• De platformwerkers mogen niet voor een concurrent werken.

Bewijslast bij het platform

Dit houdt in dat de werkende aanspraak kan maken op werknemersrechten, zoals minimumloon en een veilige werkplek. Ook overheden, vakbonden en andere vertegenwoordigers van werkenden kunnen zich op dit recht beroepen namens de platformwerkers. Is het platformbedrijf het er niet mee eens? Dan moet het platform bewijzen dat de werknemer niet in dienst is.

Over deze werkwijze hebben het Parlement en de Raad heel lang onderhandeld. Het oorspronkelijke voorstel voor de richtlijn suggereerde namelijk dat platformwerkers automatisch in loondienst zouden zijn als ze voldoen aan de criteria. In de laatste versie moet de werkende of een vertegenwoordiger actief beroep doen op de wet.

Regels voor algoritmisch management

In de nieuwe richtlijn staat verder welke beslissingen platformen niet aan algoritmes mogen overlaten. Iemand ontslaan of zijn account bevriezen mag bijvoorbeeld niet zonder menselijk toezicht. Ook zijn platformen voortaan verplicht om eerst de gevolgen te analyseren, voordat ze bepaalde beslissingen over arbeidsomstandigheden overlaten aan algoritmes.

Tot slot zijn er regels over datagebruik. Zo mogen platformen geen gegevens over persoonlijke data verwerken. Denk daarbij aan data over geloofsovertuiging of privégesprekken met collega’s. Verder zijn platformen verplicht om informatie over zzp’ers door te geven aan de nationale autoriteiten en vertegenwoordigers van platformwerkers.

Zelfde regels voor bemiddelaars

In de richtlijn is speciale aandacht voor flexbemiddelaars. Er staat expliciet in dat een platform de regels niet kan omzeilen via tussenpersonen. Lidstaten moeten zorgen dat platformwerkers via tussenbureaus dezelfde rechten hebben als degenen die rechtstreeks voor het platform werken.

Deze richtlijn moet nog formeel worden aangenomen door zowel het Parlement als de Raad. Hoewel er twee jaar lang discussie was over de richtlijn, lijken de partijen het nu eens. Vervolgens hebben lidstaten twee jaar de tijd om ze in te voeren.