Zelfstandig professionals van grote waarde voor maatschappij en economie

In politiek Den Haag is het zzp-dossier al geruime tijd een heet hangijzer. Ondanks diverse pogingen om meer duidelijkheid te brengen, zijn verschillende initiatieven de afgelopen jaren gestrand. Vooralsnog is het mij niet duidelijk welke richting we in willen slaan. Er ontbreekt een heldere visie, terwijl er stevig wordt gediscussieerd over de rol en toegevoegde waarde van zzp’ers op de arbeidsmarkt. Iedereen lijkt een mening te hebben, maar een werkbare, breed gedragen oplossing op basis van gedegen onderzoek en volledige informatie blijft vooralsnog uit. Want hebben alle zzp’ers meer bescherming nodig? En wat betekent de groei van het aantal zzp’ers voor het stelsel van sociale zekerheid?

Laat ik allereerst benadrukken dat zzp’ers niet over één kam te scheren zijn. Ze komen in alle soorten en omvang voor. De één verkoopt producten, de ander biedt zijn of haar eigen arbeid aan bij organisaties. De vergoeding die zij ontvangen varieert van een stukprijs tot uurtarieven en het aantal klanten dat een zzp’er heeft kan sterk verschillen. Het blijft een enorm diverse doelgroep, met uiteenlopende startmotieven en kwaliteiten. Het rapport ‘Grip op het zzp-dossier’, dat kennisplatform ZiPconomy in opdracht van ons heeft uitgevoerd, geeft de diversiteit en heterogeniteit van de doelgroep mooi weer.

Maar één aspect staat buiten kijf: het betreft een hardwerkende groep, die van onschatbare waarde is voor de Nederlandse economie en maatschappij en van de arbeidsmarkt niet meer weg te denken is. Een groep die (zeer) tevreden is (ruim 83%) met het werk als zelfstandige en waarvan slechts 2,7% een gedwongen zelfstandige is omdat de werkgever dat vroeg.

Onderzoek door SEO biedt nieuwe inzichten

Om de discussie te voeden en informatie voor het voetlicht te brengen, ben ik regelmatig in Den Haag in gesprek met Kamerleden en beleidsmakers. Deze inhoudelijke gesprekken gaan dan over het zzp-dossier en de toekomst van de Nederlandse arbeidsmarkt, waarbij de vraag ter sprake kwam wat de waarde is van zzp’ers voor de Nederlandse maatschappij en economie. Deze vraag heb ik voorgelegd aan SEO Economisch Onderzoek.

We hebben ons specifiek gericht op de zelfstandig professional: een hoogopgeleide zzp’er, die zijn of haar kennis aanbiedt aan organisaties en doorgaans 1 tot 3 opdrachtgevers per jaar heeft.

Het resultaat van maandenlang onderzoek mag er zijn: een stevig en betrouwbaar rapport vol cijfers, berekeningen en onderbouwingen. In verband met de diversiteit van de zzp-doelgroep, hebben we ons specifiek gericht op de zelfstandig professional: een hoogopgeleide zzp’er, die zijn of haar kennis aanbiedt aan organisaties en doorgaans 1 tot 3 opdrachtgevers per jaar heeft. Cijfers van het CBS, bewerkt door SEO, laten zien dat het gaat om ongeveer 110.000 werkenden op de arbeidsmarkt.

• Lees ook: Feiten en cijfers. Zelfstandig professional draagt flink bij aan de maatschappij: 4,4 miljard euro per jaar

Maatschappelijke en economische waarde van circa 4,4 miljard euro per jaar

Het onderzoek biedt waardevol inzicht in de werkelijke economische en maatschappelijke waarde van zelfstandig professionals. De berekeningen tonen aan dat de maatschappelijke waarde ongeveer 4,4 miljard euro per jaar bedraagt ten opzichte van een maatschappij waar het niet mogelijk is om als zelfstandig professional te werken. Een aanzienlijk bedrag voor een relatief kleine doelgroep: 10,2% van alle zzp’ers en ongeveer 1,1% van de totale beroepsbevolking.

Dit positieve saldo komt voort uit de extra productie en winst die wordt gerealiseerd door de inzet van de huidige populatie van 110.000 zelfstandig professionals, voornamelijk dankzij een hogere arbeidsdeelname. Zonder de mogelijkheid van het zp-schap zou een deel van deze productie niet plaatsvinden, omdat een gedeelte vervroegd met pensioen gaat of naar het buitenland verplaatst wordt. Daarnaast is er sprake van een hogere gemiddelde productiviteit (+10%) vergeleken met een situatie waarin zij in een andere contractvorm werkzaam zouden zijn.

Omdat er meer gewerkt, geproduceerd en verdiend wordt door zelfstandig professionals en opdrachtgevers, profiteren overheid en samenleving van een hogere winst- en inkomstenbelasting.

Omdat er meer gewerkt, geproduceerd en verdiend wordt door zelfstandig professionals en opdrachtgevers, profiteren overheid en samenleving van een hogere winst- en inkomstenbelasting. De inkomsten die de overheid misloopt aan sociale premies (circa €1,3 miljard) worden ruimschoots gecompenseerd door de extra belastinginkomsten (circa €1,6 miljard) als gevolg van de hogere arbeidsdeelname en arbeidsproductiviteit. Waardevolle en belangrijke informatie.

Mijn oproep aan politiek Den Haag

De cijfers en inzichten die voortvloeien uit dit rapport zijn van groot belang voor de partijen die zich bezighouden met de formatie. Ik roep politiek Den Haag, beleidsmakers en andere belanghebbenden dan ook om dit rapport tot zich te nemen. Maatregelen ter bescherming van werkenden aan de basis van de arbeidsmarkt kunnen onbedoelde neveneffecten hebben voor de Nederlandse economie en maatschappij.

Te strenge maatregelen voor de gehele zzp-populatie zal leiden tot welvaartsverlies, terwijl alle partijen door de mogelijkheid van het zp-schap op dit moment profiteren.

Het onderzoek dat SEO heeft uitgevoerd toont bovendien aan dat er onderaan de streep een positief saldo is voor overheid, bedrijfsleven en de werkende zelf. Te strenge maatregelen voor de gehele zzp-populatie zal leiden tot welvaartsverlies, terwijl alle partijen door de mogelijkheid van het zp-schap op dit moment profiteren.

Mijn oproep aan politiek Den Haag: wees voorzichtig met al te generieke maatregelen voor deze diverse groep werkenden en erken de waarde van zelfstandig professionals voor de Nederlandse economie en maatschappij. Het rechtsvermoeden van werknemerschap onder een uurtarief van €32,24 is een goed voorbeeld van maatwerk. Een plan dat kwetsbare werkenden aan de basis van de arbeidsmarkt bescherming biedt en waar draagvlak voor is in de polder.

Met de huidige krapte op de arbeidsmarkt is één ding cruciaal: een zo groot mogelijk arbeidspotentieel moet fit, vitaal en gelukkig zo lang mogelijk aan het werk blijven. We zien nu al dat het piept en kraakt in bepaalde sectoren en gezien de uitdagende maatschappelijke vraagstukken die op ons afkomen, hebben we alle werkenden – ongeacht hun contractvorm – de komende jaren hard nodig.

Geef zelfstandig professionals voldoende ruimte om te blijven ondernemen. Laat hen, in samenwerking met opdrachtgevers en intermediairs, professioneel samenwerken en belemmer dit niet onnodig met knellende en al te generieke wet- en regelgeving. Het rapport van SEO toont overtuigend aan dat zij van enorme waarde zijn voor de Nederlandse economie en maatschappij. Overheid, opdrachtgevers en de zelfstandig professional zelf profiteren van het zp-schap. Koester daarom deze groep werkenden.