Met deze maatregelen wil het kabinet de externe inhuur in de publieke sector in de hand houden

Het groeiend aantal zzp’ers in de publieke sector baart de politiek zorgen. De Tweede Kamer heeft zich eerder uitgesproken voor het terugdringen van de inhuur van externen bij de Rijksoverheid en het aanpakken van schijnzelfstandigheid in de zorg. In een brief aan de Kamer zet minister van Gennip (SZW) een aantal mogelijke maatregelen daarvoor op een rij: goed werkgeverschap, onderling uitwisselen van personeel en een regionaal arbeidscontract.

Drijfveren voor zzp-schap

Medewerkers in de publieke sector willen meer regie hebben om hun eigen werktijden te bepalen. Dat is voor hen de belangrijkste reden om de overstap naar het zzp’erschap maken, zo blijkt uit onderzoek van het ministerie. Ook willen zij een betere werk-privébalans. Deze redenen zijn anders dan de beweegredenen van mensen die gaan ondernemen, zo onderstreept de minister in haar brief, zoals persoonlijke ontwikkeling of netto meer verdienen.

Goed werkgeverschap

Met andere woorden: deze medewerkers stromen uit om zzp’er te worden omdat zij behoefte hebben aan flexibiliteit en autonomie in hun werk. Daarom wil het ministerie zich hard inzetten om beter werkgeverschap mogelijk te maken voor werknemers in deze sectoren.

Zo stimuleert het ministerie gesprekken tussen werkgevers om de best practices voor goed werkgeverschap te delen. Een voorbeeld dat de minister noemt, is een zorgorganisatie die  werknemers in loondienst voorrang geeft bij de roostering. Dit is een reactie op de situatie waarbij extern ingehuurd personeel de voorrang kreeg op het rooster en de medewerkers de overgebleven diensten moesten vullen. Daarnaast kijkt het ministerie ook naar pilots onder teams in de kinderopvang die zelf hun eigen roosters samenstellen.

In het onderwijs hoopt het ministerie door middel van de ‘Lerarenstrategie’ samen met onderwijsorganisaties medewerkers beter te behouden. Dit willen zij doen door onder andere de werkdruk te verlagen, meer ruimte te maken voor professionalisering en meer ondersteuning in de klas te bieden. Ook onderzoekt het ministerie hoe cao-afspraken individuele beloningen (bijvoorbeeld voor hun flexibiliteit in de werkroosters) in de weg zitten en wat hieraan gedaan kan worden.

Personeel uitwisselen

Om de werkdruk in deze sectoren te kunnen verlagen, onderzoekt het ministerie ook wat de mogelijkheden zijn voor regionaal werkgeverschap. Daarbij kunnen bijvoorbeeld zorgorganisaties in dezelfde regio personeel uitwisselen tijdens piekmomenten in de ene zorginstelling en rustige periodes in het andere. Dat biedt het personeel ook kansen om afwisselend werk te doen en hun kennis en werkervaring te vergroten.

De minister noemt twee verschillende mogelijke vormen van regionaal werkgeverschap. Ten eerste is het een optie om regionale flexpools op te richten. Een voorbeeld hiervan is Workflow in de regio Rotterdam-Rijnmond, waarbij personeel in ziekenhuizen voor minimaal 50% van het jaar bij één ziekenhuis werkt en 25% van het jaar bij andere ziekenhuizen. De medewerker behoudt zelf de regie om te beslissen waar en welke dienst zij draaien.

• Lees ook: Platform WorkFlow geeft zorgmedewerkers in loondienst de flexibiliteit van zzp’ers

De tweede optie is om tussen onderlinge instellingen collega’s uit te wisselen. Een voorbeeld hiervan is De Werkgeverij, een samenwerking tussen organisaties in de kinderopvang, zorg, welzijn en jeugdzorg in de regio Gelderland en Noord-Brabant. Hierbij kunnen medewerkers zichzelf opgeven voor opdrachten van andere deelnemende organisaties.

Een regionaal arbeidscontract?

Daarin zit een knelpunt, meldt de minister. Binnen de huidige regelgeving is de inzet van personeel bij een andere werkgever vanwege btw-verplichtingen vaak duurder. Ook vormen de anti-kartelvormingsregels van de Europese Unie een belemmering wanneer organisaties onderling afspraken maken over de uitwisseling van personeel.

Door deze knelpunten is het idee ontstaan voor een regionaal arbeidscontract. Met een regionaal arbeidscontract kunnen meerdere afzonderlijke werkgevers gezamenlijk met een werknemer een arbeidsovereenkomst afsluiten. Zo zou het werken in loondienst aantrekkelijker gemaakt worden voor werkenden en zouden werkgevers meer flexibiliteit zonder belemmeringen krijgen.

Download de brief  Voortgang werkprogramma PNIL januari 2024