Arbeidsmarkt wacht dood door duizend sneden

Op de huidige arbeidsmarkt wordt nog altijd te veel gekeken naar het optimaliseren van onderdelen om problemen op te lossen. Dat leidt elke keer weer tot een waterbedeffect: druk je hier, dan steekt verderop een nieuw probleem de kop op. Elk onderdeel zijn eigen oplossing is uiteindelijk geen oplossing.

Het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR) trok eerder dit jaar al de conclusie dat minister Van Gennip met de Wtta een ‘papieren tijger’ loslaat. De voorgestelde administratieve eisen en procedures nemen de uitwassen niet weg, aldus de ATR. De complexiteit van de wet is zo groot, dat effectieve handhaving moeilijk is. Volgens de ATR zal de pakkans van malafide partijen nog altijd te laag zijn, terwijl met name kleinere uitleners nog meer te maken krijgen met de toegenomen regeldruk.

• Lees ook: Toelatingsstelsel voor uitzenders uitgesteld: nieuwe streefdatum WTTA is 2026

Serieuze vraagtekens

In korte tijd zijn serieuze vraagtekens gezet bij nieuwe arbeidsmarktwetgeving. En dat is niet zo gek. Op de arbeidsmarkt hangt namelijk veel met elkaar samen. Voorgestelde oplossingen richten zich daarentegen vooral op onderdelen. Dat heeft een onwenselijke situatie gecreëerd waarin niet doelstellingen, maar deelbelangen worden behartigd.

We hebben de grenzen bereikt van wat de pragmatische benadering van deeloplossingen aankan. Om hier doorheen te breken, is een andere benadering nodig. Een benadering waarbij gewerkt wordt vanuit een eenduidige en liefst zo breed mogelijk gedragen visie. Een arbeidsmarkt op basis van een eenduidige visie biedt bedrijven en werkenden veel meer mogelijkheden.

Grensvlak van een nieuw tijdperk

Afgelopen week organiseerde de NBBU een nieuwe editie van ons toekomstprogramma Arbeidsmarkt van Morgen. Ook hierin stond het thema centraal dat we ons op een grensvlak bevinden van een nieuw tijdperk: het Symbioceen. Het Symbioceen staat in het teken van het vinden van een nieuwe balans tussen mens, natuur en technologie. Een belangrijk aspect hiervan is dat we een verdere toekomsthorizon hanteren. Hoe willen we de wereld achterlaten voor de generaties na ons?

De NBBU streeft bijvoorbeeld naar een arbeidsmarkt waarin flexibele werkvormen vanzelfsprekend zijn en meerwaarde bieden aan bedrijven en werkenden. Maar dit gebeurt niet of onvolledig zolang we wegblijven van een algemene en gedeelde visie op werk, waarin werkgelegenheid en zekerheid hoofdrollen spelen. 

Voortschrijdende technologisering zal in toenemende mate de nadruk verleggen van werkgelegenheid naar zekerheid. Hoe organiseren we dit? Een van de manieren is om werk- en contractsvormen steeds meer te gaan zien als middel en niet als doel op zich. Enkele jaren geleden presenteerden we als NBBU hier al een mogelijke oplossing voor in de vorm van een basisregeling die inkomenszekerheid creëert voor alle werkenden.

Oplossingen in samenhang

In een gedeelde visie voor de arbeidsmarkt kunnen we deelproblemen als onderdeel van het geheel benaderen. Oplossingen kunnen in samenhang met de bovenliggende en algemene doelstelling worden geformuleerd. Zo voorkomen we het waterbedeffect. De huidige manier waarmee we tot oplossingen komen, toont in de praktijk aan dat dat leidt tot toenemende regeldruk. Problemen worden ondertussen niet daadwerkelijk opgelost. De arbeidsmarkt loopt dan onherroepelijk, stapsgewijs en haast onmerkbaar steeds verder vast, als een dood door duizend sneden.

Een overkoepelende visie verbindt de onderliggende processen, zodat we het geheel weer gaan zien. Zo krijgen we ook weer duidelijk in welke richting we oplossingen moeten zoeken.

Marco Bastian, directeur NBBU.