"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU
menu
trending
ZiPredactie 17 september 2024
11 reacties

Gemiste kans: ontbreken kabinetsvisie zzp zorgt voor beperkt draagvlak handhaving

ZiPconomy-hoofdredacteur Hugo-Jan Ruts blikt terug op het verwarrende zzp-debat in de Kamer van vorige week. Vage antwoorden van het kabinet en een gebrek aan politieke lenigheid vergroten de onduidelijkheid rond de handhaving op schijnzelfstandigheid.

Het wat wonderlijke en soms ongemakkelijke debat over het zzp-beleid tussen Tweede Kamerleden en de bewindspersonen Van Hijum en Idsinga, klinkt een week later nog na. Wie had gedacht dat het kabinet, samen met de Tweede Kamer, meer duidelijkheid over het onderwerp ‘handhaving’, en dus rust zou brengen, kwam van een koude kermis thuis. Vragen bleven onbeantwoord en een duidelijke visie van het kabinet ontbrak.

Geen debat 

Opvallend genoeg waren het juist de vier regeringspartijen die de meeste vragen en verzoeken hadden. Dit naar aanleiding van de Kamerbrief waarin het kabinet uiteenzet hoe de Belastingdienst na 1 januari de handhaving van de beoordeling van arbeidsrelaties zal aanpakken. Ze kregen nul op het rekest. Een inhoudelijk debat bleef uit.

Met name staatssecretaris Idsinga, verantwoordelijk voor de Belastingdienst, kwam niet veel verder dan het herhalen van wat al in officiële documenten stond. Dit leidde tot zichtbare ergernis bij de Kamerleden. Maar het is ook een gemiste kans. Immers: je legt niets uit, toont geen onderliggende visie en werkt ook niet naar een oplossing toe.

Regeerakkoord zonder betekenis 

Ook het regeerakkoord, dat na het debat werd gepresenteerd, bood geen richting. Het is uiterst summier over dit onderwerp: doorgaan met de handhaving en de nieuwe zzp-wet, die door het vorige kabinet is voorbereid. Eén zinnetje, in het akkoord of tijdens het debat, over hoe het kabinet omgaat met de brede weerstand uit de politiek en de polder tegen het laatste concept van Van Gennip, had een wereld van verschil kunnen maken. Het had richting gegeven, zelfs als men het niet eens was met de kritiek.

In plaats daarvan verschuilt Van Hijum zich achter het  antwoord dat de Hoge Raad nog moet geven aan het Gerechtshof Amsterdam over het juridisch ingewikkelde aspect van de Uber vs FNV zaak. Rechters de hete kolen uit het vuur laten halen, is geen teken van kracht. Bovendien kan het nog wel een half jaar of langer duren voordat dat antwoord er is.

Zo koersen we met dit dossier mogelijk af op een herhaling van het Wet DBA-debacle van 2016/2017.

Kern van het probleem 

BBB-Kamerlid Rikkers benoemde in het debat waarschijnlijk de kern van het probleem. Wie probeert te achterhalen wat er na 1 januari wel of niet mag, wordt verwezen naar de (online) webmodule. Deze is bedoeld voor opdrachtgevers. Ben je zelfstandige, dan word je in die webmodule doorverwezen naar de (online) ondernemerscheck.

Het probleem: die twee zijn intern tegenstrijdig. Bij de ondernemerscheck kan iemand met dezelfde antwoorden als ondernemer worden beoordeeld, terwijl de webmodule concludeert dat diegene niet kan worden ingehuurd. 

Waarom dat zo is, valt uit te leggen. Het gaat om termen als holistische benadering, het verschil tussen arbeidsrecht en fiscaal recht, en dat een werkgever inhoudingsplichtig kan zijn voor loonheffing, terwijl iemand fiscaal gezien als ondernemer wordt beschouwd. Ook kan een werkgever een naheffing (vanaf 1 januari 2025) loonheffing verhalen op de zzp’er, wat niet vreemd is, omdat die belasting sowieso door de werkende moet worden betaald.

Niet uitlegbaar 

Je moet echter wel goed ingevoerd zijn in deze materie om dit allemaal te kunnen volgen en begrijpen. Dit geldt niet voor de doorsnee organisatie die met zzp’ers werkt, en evenmin voor de meeste zzp’ers zelf. De regels zijn simpelweg niet begrijpelijk, niet uitlegbaar en niet uitvoerbaar (zie het rapport van de Rekenkamer). Dit zijn de drie kernpunten van goed bestuur. Het gevolg is reacties zoals bij de inhuur van zzp’ers in de ICT bij de Rijksoverheid: dan stoppen we maar helemaal met het inhuren van zzp’ers.

Als het kabinet deze onderliggende complexiteit en onduidelijkheid niet onder ogen wil zien, en het debat daarover met de Kamerleden uit de weg gaat, draagt dat niet bij aan het creëren van draagvlak.

En dat terwijl niemand pleit voor het verlengen van het handhavingsmoratorium.

Verder in de achterkamertjes  

Omdat de weerstand in het debat vooral uit de coalitie zelf kwam (met verschillende wensen), komt de ouderwetse achterkamertjespolitiek weer om de hoek kijken. Afstemming bij het opstellen van moties waarmee vooral de VVD en NSC het kabinet in beweging willen krijgen, is weer aan de orde. Het zal waarschijnlijk weer weken duren voordat erover gestemd wordt. Zonde. Met wat meer politieke lenigheid en vooral veel meer duidelijkheid was dat niet nodig geweest.

, ,

Over de auteur

Over ZiPredactie
De ZiPredactie plaatst hier interviews en eigen artikelen. Daarnaast persberichten, aankondigingen of (met toestemming) overgenomen artikelen. (contact: info[AT]zipconomy.nl) Bekijk alle berichten van ZiPredactie

11 reacties op dit bericht

  2. Dank je Hugo-Jan
    Uitstekende analyse

    Hoe kun je gaan handhaven op een Wet die niet functioneert….werkelijk waar komt dit vernuft vandaan….

    Ik ben steeds meer de mening toegedaan, ook al ben ik er eigenlijk geen voorstander van, alle zzpersindezorg (zo’n kleine 200.000) moeten nu voor zichzelf kiezen en het werk voor minimaal één dag stilleggen…!!!
    Het misbruik maken enerzijds door zzpersindezorg de gaten in de planning te laten invullen en de leugens anderzijds die door Vakbonden en zelfs Kamerleden verteld worden over zzpersindezorg, moeten gestopt worden……

    De tijd is rijp…..wie neemt de verantwoordelijkheid…..de zogenaamde brancheorganisaties zijn aan zet……!!!!!

  3. Goed verslag Hugo-Jan. Ik vraag me wel af of deze passage klopt:
    Ook kan een werkgever een naheffing (vanaf 1 januari 2025) loonheffing verhalen op de zzp’er, wat niet vreemd is, omdat die belasting sowieso door de werkende moet worden betaald.
    Een werkgever (en dus geen opdrachtgever of zelfs werkgevende in nieuwe termen) weet toch dat zij/hij belastingplichtig is voor de Loonheffingen? En wanneer partijen de arbeidsrelatie anders hebben geduid, dan moet er wel zijn overeengekomen dat er een verhaalsrecht is. Waarbij ik me overigens niet kan voorstellen dat een zzp’er een dergelijk verhaalsrecht nog aanvaardt bij overeenkomsten van opdracht die nu worden gesloten met een duur tot na 1 januari 2025… Ofwel je bent zeker dat er buiten dienstbetrekking wordt gewerkt en dan is het niet nodig of je weet dat er sprake is van werken in dienstbetrekking en dan is het eenzijdig verleggen van de risico’s naar de werkende niet in balans

    • Hi Hugo-Jan,
      Dank voor je scherpe aandacht op dit onderwerp.
      Kan je inderdaad een toelichting geven op de passage “ Ook kan een werkgever een naheffing (vanaf 1 januari 2025) loonheffing verhalen op de zzp’er”.

      • Bij de handhaving gaat het om de vraag of een werkgever loonheffing had moeten inhouden op de werkenden. Bij werknemers is dat verplicht, de werkgever houdt dus de belasting die de werknemer moet betalen in op het loon. Zzp’ers zijn zelf verantwoordelijk voor het betalen van belastingen. Als de Belastingdienst constateert dat het eigenlijk om een werkgever-werknemer relatie gaat, volgt een naheffing van de belastingen. Die mag je dus verhalen op de zzp’er. Dat is op zich ook niet heel raar. Het gaat immers om de belasting van een persoon, en die moest die belasting toch al betalen.
        Terugvorderen van sociale premies (ook deel van naheffing) werknemersverzekeringen is verboden.
        Ook evt boetes mogen niet verhaald worden. Zie ook dit artikel over Kamervragen die PvdA stelde over dit punt in 2026 https://zipconomy.nl/2016/08/wiebes-naheffing-loonbelasting-verhalen-op-zzper-er-geen-probleem/

    • Toch was het eenzijdig aanvaarden van de risico’s gemeengoed toen de VAR nog bestond. Voor mij persoonlijk heb ik daar nooit een probleem mee gehad. De ellende is begonnen toen bepaalde elementen vanuit de vakbonden en linkse partijen vonden dat dat een problematische situatie was. Gevolg: een wet die niet de schrijnende situaties aanpakte, maar wel de bewust zelfstandig werkenden brodeloos maakte. Helaas is dit soort halfdoordacht handelen door onze overheid inmiddels gemeengoed. Ze hadden simpelweg kunnen stellen dat iedereen die onder een bepaald uurtarief werkt niet als zelfstandige kan werken, dit tarief moet dan jaarlijks worden geindexeerd. In wet VBAR lijkt dit nu geregeld te worden, maar alle andere ellende wordt helaas doorgezet en wederom zijn er weer grote aantallen zelfstandigen die opdrachten verliezen of niet in aanmerking komen voor nieuwe opdrachten. Dit was in 2016 de hoofdreden voor het instellen van het moratorium, nu vindt men dit klaarblijkelijk niet belangrijk meer…

  4. Goede analyse. Het was een bloedbad in 2016/2017 onder Wiebes en in allerijl werd de handhaving opgeschort. Nu is er niets gewijzigd en we gaan het gewoon nog eens proberen, lijkt het. Ik ben benieuwd of dit echt zo doorgaat en of iedereen bereid is de consequenties onder ogen te zien van een grote groep Nederlanders die bewust kiest voor zelfstandigheid. En de markt waar zeker gaten gaan vallen.

    • Dit wordt wederom een debacle! Het treft grote aantallen goedwillende zelfstandigen en opdrachtgevers. Nu al zijn er flink minder opdrachten en worden zelfstandigen bij voorbaat uitgesloten. Vakbonden willen ons terug drukken naar de vorige eeuw.

      Tegelijkertijd wordt er terug gegrepen op constructies als payrolling, waarbij er nauwelijks sprake is van werkgeverschap. Of naar detachering waarbij de werkende z’n werkgever nauwelijks ziet maar wel langdurig tegen hoge tarieven verhuurt wordt.

      Berichtgeving van 8 jaar geleden met dezelfde onduidelijkheiden en gevolgen, toen te laat maar alsnog het moratorium werd ingesteld, leest bijna alsof het gisteren geschreven is.

      Ondertussen lijkt de politiek er nauwelijks mee bezig en komt 1 januari er snel aan! De R van rechtsvermoeden uit het wetsvoorstel VBAR heeft brede steun. Waarom niet zolang er geen vervanger is voor de mislukte wet DBA alleen handhaven op deze ‘onderkant markt’ waar het tarief onvoldoende is voor een kwetsbare zelfstandige om zich goed te verzekeren, pensioen op te bouwen en een buffer aan te leggen? Zou dat niet de definitie moeten zijn van schijnzelfstandigheid?

  5. Onverwacht zeer teleurstellend kabinetsbeleid.

    Je zou verwachten dat het kabinet zonder GroenLinks/PvdA een nieuwe koers zou varen, maar het gekozen beleid is letterlijk wat de FNV/PvdA het liefst wil: iedereen een vaste baan en gewenst arbeidsmarktbeleid afdwingen via werkgevers.

    De (inter)nationale arbeidsmarktbewegingen van de afgelopen 20 jaar compleet negerend.

    Een dag later benoemt het kabinet het oplossen van de personeelstekorten in de zorg als prioriteit. Hoe dan, zonder externen?

    Compleet visieloos. Mede mogelijk gemaakt door 2 NSC bestuurders die nergens antwoord op hadden.

  6. In mijn beleving hebben ze een wet gemaakt voor een specifiek probleem met een gevolg voor bijna alle zzp-ers. Ik vraag mij ook af of dit überhaupt kan, mag je als overheid bemoeien hoe een organisatie is ingericht. Als organisatie is het heel handig om een flexibele schil te hebben.

    Volgens mij kan je het simpeler maken door te stellen dat een zzp een aantal verzekeringen moet hebben, minimaal tarief waaruit je kan herleiden en dat de zzp-er zelfredzaam kan zijn en als je bang bent voor uitholling van het zorgstelsel: een speciale zzp afdracht.

    Kijken naar wat aanwezig moet zijn ipv wat er niet aanwezig mag zijn.



Je bent misschien ook geïnteresseerd in