Meer zzp’ers zijn voorbereid op arbeidsongeschiktheid, maar niet via een verzekering

Zo’n twee derde (65%) van alle zzp’ers had zich begin 2023 financieel voorbereid op het risico van arbeidsongeschiktheid. In 2021 was dat nog 63 procent en in 2019 was dat 59 procent.

De meeste zzp’ers (37%) bereiden zich voor door te sparen of beleggen. Dit is de sterkst toegenomen maatregel. In 2021 had nog 32% van de ondernemers spaargeld of aandelen als arbeidsongeschiktheidsvoorziening.

Dit blijkt uit de tweejaarlijkse Zelfstandigen Enquête Arbeid  (ZEA) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en onderzoeksbureau TNO. De onderzoekers hielden een enquête onder bijna 7000 zelfstandig ondernemers: 6000 zonder personeel (zzp’ers), 1000 met personeel (zmp’ers).

Aandeel zelfstandigen met aov blijft gelijk

Het percentage zelfstandigen met een arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) is sinds 2019 vrijwel gelijk gebleven: 24%. Zelfstandigen met personeel hebben vaker een aov (40%) dan zelfstandigen zonder personeel (21%).

In 2021 vroegen de onderzoekers voor het laatst waarom zelfstandigen geen aov hebben. Die reden blijkt vooral financieel: 46% vindt dat de kosten van zo’n verzekering niet opwegen tegen de baten, 32% kan het niet betalen. Een kwart van alle onverzekerde zelfstandigen denkt het financiële risico zelf te kunnen betalen. Zo’n 20% zegt in geval van arbeidsongeschiktheid terug te vallen op het inkomen van hun partner. Dit zijn voornamelijk vrouwen.

Verder blijken meer zelfstandig ondernemers in 2023 aangesloten bij een schenkkring, zoals een broodfonds (6%). Daarnaast denken respectievelijk 12% en 7% van de ondernemers dat de waarde van hun woonhuis of bedrijf het risico op arbeidsongeschiktheid dekt.

Van de zelfstandigen zonder personeel is 7,7% verzekerd tegen arbeidsongeschiktheidsverzekering via werk in loondienst.

Hoe meer winst, hoe beter voorbereid

Zzp’ers die tevreden zijn over hun omzet en winst, hebben het vaakst een voorziening tegen het risico op arbeidsongeschiktheid (84%). Meestal zijn dat spaargeld of beleggingen (61%). Ook denken zij relatief vaker dat de waarde van hun huis het risico dekt (23%).

Agrariërs bereiden zich anders voor dan ICT’ers

Hoe zelfstandig ondernemers zich verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid verschilt per beroepsgroep. In 2023 heeft bijvoorbeeld ruim de helft van de zzp’ers in pedagogische beroepen iets geregeld. In de ICT-, agrarische en zorg- en welzijnsberoepen heeft ongeveer drie kwart zich voorbereid op dit risico.

Agrariërs zien de waarde van hun bedrijf het vaakst (29%) als verzekering tegen het risico op arbeidsongeschiktheid. Zzp’ers in de ICT hebben relatief vaker spaargeld of beleggingen (60%). Zelfstandig ondernemers zonder personeel in creatieve en taalkundige beroepen zijn vaker lid van een schenkkring.

Zzp’ers willen collectieve voorzieningen (maar dat duurt nog wel even)

Zelfstandig ondernemers willen graag een collectieve voorziening voor ziekte en pensioen. Uit de enquête blijkt dat 46% van de zelfstandigen het gebrek aan zulke voorzieningen ziet als het vervelendste aspect van ondernemerschap, nog vaker dan klanten die niet op tijd betalen (41%). In de recreatiebranche (58%) is de ergernis over de beperkte collectieve regelingen voor zelfstandigen het grootst.

Het kabinet werkt aan een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, maar het duurt nog wel even voordat die beschikbaar is. De wet die zo’n verplichte aov voor zelfstandigen regelt, moet in het eerste kwartaal van 2025 ingaan, maar zal pas jaren daarna beschikbaar zijn. Een ‘eenvoudige aov’ zonder uitzonderingen waarschijnlijk in 2027, een complexere wet met opt-out-mogelijkheid vanaf 2029. Bovendien is het onzeker of het demissionaire kabinet blijft doorwerken aan deze nieuwe wet (lees hier meer).

De ZEA 2023 staat vol met inzichten over zelfstandig ondernemers. Meer weten? Hier staan de meest opvallende feiten op een rij .