Voor de werknemer, tegen de vakbond

Als sociaal ondernemer ben ik voor een sterke werknemersvertegenwoordiging en tegen uitbuiting van werknemers en schijnzelfstandigen. Ook geloof ik dat er mensen zijn die hulp nodig hebben om hun plek op de arbeidsmarkt te vinden en dat we als maatschappij die hulp moeten bieden. En juist daarom ben ik tegen de vakbond.

Werkend Nederland

Vakbonden vertegenwoordigen hun leden en ooit was dat een serieus deel van de werknemers. De positie die men bekleed, bij bijvoorbeeld CAO onderhandelingen en in de SER, is gebaseerd op het feit dat men werkend Nederland vertegenwoordigd. Volgens hun eigen statuten vertegenwoordigen primair ze hun leden en kijkend naar hun ledenbestand is dat niet meer werkend Nederland. De vakbonden vertegenwoordigen nu vooral mensen die met pensioen zijn of dat binnenkort gaan.

Ondertussen is de markt van werkend Nederland sterk veranderd. Zelfstandige professionals die niet in loondienst willen werken zijn inmiddels meer dan 10% van de beroepsbevolking, maar worden niet vertegenwoordigd door de vakbond. Die zijn na jaren nog steeds het niet eens over de vraag of ze die wel zouden moeten willen vertegenwoordigen, wat het ultieme bewijs is dat ze niet de werkenden van Nederland vertegenwoordigen.

In een democratie telt uiteindelijk de stem van de meerderheid, waarbij het belang van de minderheid niet uit het oog verloren wordt. Een logisch gevolg van deze basisstelling zou dus zijn dat als de vakbonden niet minimaal 50% van alle werkenden in een bepaalde sector vertegenwoordigen, ze dus niet aan een CAO tafel zouden moeten zitten. Als je überhaupt CAO’s wilt blijven hanteren, waar je overigens ook je vragen bij moet stellen, is het logischer om deze af te sluiten met de vertegenwoordigers van de werknemers, de ondernemingsraden dus.

Hoe weinig draagvlak de vakbonden nog hebben blijkt wel uit een hele reeks incidenten de afgelopen jaren. Bij de recente staking bij Jumbo staakte volgens de vakbonden 10% van de werknemers, volgens Jumbo was het eerder 5%. In 2013 zijn Franse werknemers van bouwmarkten de straat op gegaan om te protesteren tegen het door de bonden opgelegde ‘absurde winkeltijdenwet’ die o.a. een verplichte zondagssluiting eiste. De werknemers wilde op zondag werken, iets dat de bonden hadden afgedwongen dat niet meer mocht, zogenaamd uit oogpunt van de werknemers. Twee voorbeelden van het totale gebrek aan draagvlak van vakbonden onder werknemers.

Kwetsbaren op de arbeidsmarkt

Er is veel behoefte om mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt te helpen. Iets waar je verwacht dat de vakbonden een rol in vervullen, maar die laten ze geheel liggen. Zo komt de zelfrijdende auto eraan. Dat is een gegeven en die gaat een grote maatschappelijke impact hebben. Dat heeft grote gevolgen voor alle chauffeurs, honderdduizenden, die binnen nu en vijf tot maximaal tien jaar hun baan dreigen kwijt te raken. Je zou verwachten dat de bonden actief beleid zouden voeren om bewustwording te creëren en deze groep te helpen met hun volgende stap op de arbeidsmarkt, maar niets is minder waar.

Volgens een vakbondsbestuurder, bij wie ik dit enkele jaren geleden al aankaartte, was er geen oplossing voor deze groep. Toen ik aangaf dat die er wel was zei hij: “mensen zoals jij denken altijd dat de oplossing in educatie ligt en daar zijn deze mensen te dom voor”. Ik dacht:

“met vrienden zoals deze vakbondsbestuurder heb je geen vijanden meer nodig”.

Ik geloof dat iedereen talent heeft, maar dat we veel talenten niet (h)erkennen en daardoor niet ontwikkelen.

Hier ligt een groot terrein open. Het herkennen van talenten, welke bijvoorbeeld via games goed in kaart te brengen zijn, deze vertalen naar kansen op de arbeidsmarkt en vervolgens deze mensen begeleiden in hun ontwikkeling om deze kansen te pakken. Daar is ook geld genoemd voor in de vele O&O fondsen die Nederland exact voor dit doel kent. O&O fondsen waar vooral via de vakbond gedetacheerde bestuurders profiteren van de riante vergadervergoedingen, maar de kwetsbaren van de arbeidsmarkt hun weg niet naar weten te vinden.

Het is mij al lang duidelijk dat de bonden ook deze handschoen nooit zullen oppakken. Zelfredzame mensen zijn immers geen vakbondslid, dus moet je mensen vooral niet zelfredzaam maken. Er is in Nederland behoefte aan nieuw leiderschap. Leiderschap dat werknemers een stem geeft en leiderschap dat daadwerkelijk kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt helpt.