Waarom een zakenkabinet heel democratisch is

Het is ‘natuurlijk’ niet bespreekbaar, zeker niet nu Thierry Baudet het heeft geopperd. Niet dat het daarvoor bespreekbaar zou zijn geweest, want het kabinet zijn de meest interessante baantjes die te vergeven zijn. Dus die houd je als politicus bij jezelf, ongeacht of dat in het landsbelang is.

In de media zie ik veel woorden als ‘ondemocratisch’, maar juist een zakenkabinet zou een hele democratische variant zijn, misschien wel democratischer dan een normaal kabinet. Let me explain.

Definitie zakenkabinet

Laten we beginnen met de definitie van een zakenkabinet. Dat is een kabinet gevormd door niet politieke mensen. In Nederland wordt het kabinet-Van Lynden van Sandenburg (1879-1883) wel als zakenkabinet beschouwd. Lastig natuurlijk omdat veel mensen wel enige politieke banden hebben, maar er is een verschil tussen politiek en politiek actief zogezegd. Je zou een zakenkabinet dus kunnen vormen bestaande uit hoogleraren, ondernemers (waar relevant) en andere inhoudelijke kennisdragers.

Voordeel

Een beetje kennis van zaken is soms best handig. Bij veel politieke benoemingen ontbreekt die vaak. Minister Schultz is als minister van verkeer tussen de bedrijven door alleen in de verzekeringen actief geweest. Jack de Vries was communicatiestrateeg voor hij minister van defensie werd. Nu ben ik voor een frisse blik, maar bij een politieke benoeming hebben partijen de neiging dit te overdrijven.

Een ander voordeel is dat nu vaak kamerleden minister worden. Dat terwijl uit de psychologie bekend is dat een goede controleur zelden een goede bestuurder is. Dat zijn andere karakters. Kamerleden die minister worden zijn dus doorgaans of hele matige kamerleden of hele matige ministers. Er kan misschien een uitzondering zijn die de regel bevestigd, maar om nu een beleid te bouwen op enkel die uitzonderingen…

Nadeel

Een mogelijk nadeel is natuurlijk het feit dat deze mensen banden hebben met de organisaties in de markt en daardoor beïnvloed kunnen worden. Aan de andere kant is een raspoliticus als Camiel Eurlings na zijn ministerschap van verkeer meteen bij de KLM terecht gekomen, die hij als minister wel heel erg bevoordeelde. Dus dat risico is er nu net zo goed. En zo kunnen we nog wel tientallen ministers (en premiers) noemen bij wie tenminste een vraagteken gezet kan worden m.b.t. het verloop van hun post-politieke carrière.

Super democratisch

Een zakenkabinet zou in mijn optiek super democratisch zijn, niet ondemocratisch. Je hebt namelijk nog steeds de 2e kamer die elke wet moet goedkeuren. Dus een zakenkabinet moet doen wat de tweede kamer wil, maar kan wel voor elke wet een andere meerderheid samenstellen. Dit voorkomt uitruil van ongerelateerde zaken.

Zo zal je niet snel krijgen dat er minder koopzondagen komen in ruil voor meer investering in onderwijs omdat de Christenunie het eerste wil en D66 het tweede en van beide de steun nodig is.

Deze uitruil is juist ondemocratisch en leidt tot de grote frustratie bij veel kiezers. De PvdA is afgestraft omdat ze teveel hebben ingeleverd bij de formatie zegt men. Bij een zakenkabinet kan elke partij elk besluit verdedigen, in plaats van met sommige dingen instemmen omdat ze er andere zaken voor terug krijgen.

Er is minder partijpolitiek bij de makers van de wetten, enkel bij het zoeken van de meerderheid. De richting die in de politiek zichtbaar is, maar soms door versplintering niet tot uiting komt, kan dus juist beter tot uiting komen.

Tevens: wij kiezen de tweede kamer, niet de regering. Dat is de democratie. Juist door een onafhankelijke regering hier boven te zetten zou je recht kunnen doen aan alle partijen in de kamer. Democratie heb ik altijd geleerd is niet het recht van de sterkste, niet de dictatuur van de meerderheid, maar ook het rekening houden met de minderheid. Juist dat kan beter tot uiting komen met een onafhankelijke regering. Die kan beter luisteren naar verschillende minderheden.

Conclusie

In mijn optiek is een ‘zakenkabinet’ (laten we een betere term zoeken, ik stel ‘expert-kabinet voor, een zakenkabinet schrikt teveel mensen af) of een onafhankelijke regering een vorm die beter past bij een meerpartijenstelsel. Zeker waar, zoals bij ons, zoveel versplintering is. Je kan recht doen aan die versplintering, je kan inhoudelijke experts op onderwerpen zetten en je kan goede, totale plannen smeden zonder dat er genuanceerd hoeft te worden vanwege partij belangen.

Het zal echter nooit gebeuren, want de meeste kamerleden willen juist minister worden. Dat zijn de leuke baantjes immers. Het landsbelang is secundair.