De interim markt in 2012. 12 trends volgens 12 experts.

Het jaar loopt het einde. Tijd om terug, maar vooral toch ook vooruit te kijken.

Ik vroeg aan twaalf mensen die hier regelmatig op ZiPconomy hun mening laten horen, wat zij verwachten voor het komend jaar. Twaalf voorspellingen dus over het brede spectrum waar ZiPconomy over gaat. Van flexibiliteit en inhuur bij organisaties, de markt voor de advies- en bemiddelingsbureaus en de situatie van de zelfstandige interim professional.

Sommigen zien een jaar voor zich vol activiteit en ondernemerschap, anderen zijn ronduit somber gestemd en nemen termen als ‘rampjaar’, de ‘winter des doods’ in de mond of voorzien een sanering en consolidatie slag onder de bureau’s. Ik ben benieuwd wat u van deze trends vindt en/of welke trends u zelf ziet.

1. Nieuwe vormen van ruimtegebruik

Wanneer Judith Ploegman (ondernemer en actief op het terrein van sociale innovatie) denkt aan 2012 dan ziet zij een bruisend jaar vol ondernemerschap en activiteiten rond nieuwe vormen van werkplekken en ruimtegebruik: “Broedplaatsen, ondernemende barista’s, cowerkplekken, netwerklocaties, flexkantoren, thuiswerkplekken en deelstoelen voor ambtenaren. Wie denkt aan bedrijvigheid, denkt allang niet meer aan statige kantoorlocaties met keurige balies en systeemplafonds. Wie denkt aan statige kantoorlocaties, denkt aan leegstand, crisis en aan file. In het kielzog van nieuwe vormen van ruimtegebruik volgen nieuwe samenwerkingsvormen en nieuwe businessmodellen.”

2. 2012: ZZP taskforces.

Voor Léonie Vermeulen (directeur van het bureau Voorwaarde) is het komend jaar samen te vatten bij de termen: Opruimen, slagkracht en uitvoeren. “Veranderingen vinden altijd tegelijkertijd op verschillende terreinen plaats. Uitstroom, boventalligheid en herinrichting van bedrijven vraagt om inzet van ervaren taskforces, bestaande uit ZZP’ers. De trend wordt dus dat verschillende ZZP disciplines hun kwaliteiten gebundeld aanbieden in de vorm van taskforces en opereren als multidisciplinaire teams binnen organisaties.”

3. Opdrachtgevers besparen met digitale sociale netwerken fors op externe adviseurs. Paradigma shift in de inhuur markt.

Ook Raoul van Heese ziet die behoefte aan kennis en expertise, maar denkt dat dat anders georganiseerd gaat wo rden. Hij voorspelt een groeiend gebruik van digitale sociale netwerken zoals de community en intranet. Met als effect dat er fors bespaard kan worden op externe adviseurs. “Kruisbestuiving van kennis en samenwerken vindt steeds meer zijn weg via tijd en plaats onafhankelijke netwerken. Gefaciliteerd en gecultiveerd door de Social Media, de Smart Phone en andere gebruikersvriendelijke hulpmiddelen weten medewerkers elkaar in en buiten de organisatie makkelijker te vinden. Dit domein van kruisbestuiving is van oudsher het lucratieve werkveld van externe adviseurs. Adviezen en opgedane kennis in de ene organisatie wordt opnieuw verpakt doorverkocht aan de volgende. Deze doorverkoop tussen (delen van) organisaties valt steeds vaker weg nu netwerkers dwars door elke organisatie kennis met elkaar delen. Dit bespaart opdrachtgevers van externe inhuur veel geld!”

Michel Gielbert van Interimpuls ziet ook nog een ander manier waarop organisaties met online toepassingen kunnen besparen op hun externe inhuur. “Opdrachtgevers hebben op korte termijn nog minder behoefte aan interim professionals en zullen het grote aanbod aan beschikbare interim professionals vertalen naar bodemtarieven. Onder het mom van crisis, zal een deel van de opdrachtgevers de markt gewoon uitspelen door vacatures breed uit te zetten via meerdere intermediairs. Meer creatieve opdrachtgevers zullen gaan besparen door nieuwe kanalen, als online interim jobboards, in te zetten.”

Mark Bassie  voorziet een paradigma shift in de inhuurmarkt. Een omslag van passief werven naar actief zoeken. Hij denkt dus juist dat opdrachtgevers actief op zoek gaan naar mensen met het juiste profiel ten koste van publiceren van de opdracht.  Ook interimmers ziet hij zich meer gaan profileren in plaats van te reageren op opdrachten.

4. 2012: ZZP’er op netvlies overheid

Sabine Verschoor van het Platform Zelfstandige Ondernemers (PZO) verwacht dat “2012 het jaar wordt waarin de ZZP’er eindelijk door de overheid als serieus fenomeen wordt erkend. De overheidsaanbestedingen zullen toegankelijk worden voor de ZZP’er in de vorm van kleinere percelen. De discussie over pensioenen blijft actueel, de tweede pijler van het pensioenstelsel zal worden opengesteld, zodat er ruimte komt voor collectieve pensioenmogelijkheden voor ZZP’ers. verder verwachten we dat ZZP’ers zich in toenemende mate zullen organiseren in netwerken om zich verder te professionaliseren, aanbestedingen binnen te halen en nieuwe diensten te ontwikkelen.”

5. Binden en Boeien van flexibele schil komt op de agenda

Lodi Planting is community-manager van de Belgische versie van Ikki. Daarnaast publiceert hij onder andere over retentie-management. Lodi verwacht dat “het Nieuwe Werken en de stijging van het aantal zelfstandigen zorgen ervoor dat organisaties op een andere manier naar HR-vraagstukken moeten kijken. In 2012 zal er daarom meer aandacht worden geschonken aan het binden en boeien van deze groep naast het vaste personeel.”

In lijn met deze opmerking voorziet Mark Bassie van Flexbeheer dat het verschil tussen vast en flex steeds kleiner wordt.

6. 2012 jaar van forse sanering. Maar niet met betrekking tot externen.

Atos Interim Management vergaarde voor hun Interim Index voorspellingen van organisaties die gebruik maken van interim professionals. Veel van hen verwachten fors te moeten snijden in het vaste personeelsbestand. Maar de uitdagingen voor organisaties blijven groot, waarmee de interim markt volgens Atos overeind blijft. Piet Hein de Sonnaville, directeur van Atos Interim Management, licht toe: “Komend jaar wordt het jaar van saneren. Met name grote organisaties (>1000 medewerkers) geven aan dit veelvuldig (55% geeft dit aan) te verwachten. Het MKB is veel genuanceerder hierover. Was 2010 en ook 2011 het jaar van het saneren van de externen, komend jaar zullen de ‘eigen’ mensen eraan moeten geloven. Een complicerende factor in grote organisaties is de mismatch tussen de beschikbare capaciteit en de medewerkers die echt nodig zijn, zowel in kwalitatief als kwantitatief opzicht. Nu de focus op saneren ligt, wordt de aandacht afgeleid van innovatie en expansie, terwijl daar de sleutel naar herstel ligt. Ook is het vanwege bedrijfspolitieke redenen niet haalbaar grootschalig en gelijktijdig mensen te ontslaan en aan te nemen. Gevaar is dat de verwachte saneringsslag gedurende langere tijd tot een status quo van veel ondernemingen leidt. Externen zullen, zo is onze verwachting, de saneringsslag ontlopen. Sterker, van diegene die nog aanwezig zijn wordt meer verwacht dan ooit: zij worden niet afgeleid van de polemiek van de saneringsslag. Juist zij zijn het die de innovatie moeten entameren en vormgeven”

7. 2012: De Winter des doods voor interimmers

Joop Vorst, zelfstandig interim-manager en publisist over interim-management, is minder positief gestemd als het gaat om de mate waarin externen worden ingehuurd: “Niet de klimatologische winter maar de inhuur- ‘winter des doods’ dient zich aan.  2010 en 2011 was slechts het voorspel. Overheden gaan in het kader van de bezuinigingen nu echt (eindelijk) schrappen in de eigen personeelsformatie. Dit betekent dat interimmers oude stijl (wie mijn artikel in ZiPconomy Stap uit de massa hebben gelezen weten dat ik mij niet meer profileer als interim-manager), bij bossen het loodje leggen. Strategieën ontwikkelen om te overleven en te ontwikkelen is het parool. Na de deze winter des doods komt, net als in de natuur, de lente (2013) als men  in organisaties geconfronteerd wordt met een nijpend gebrek aan kennis. Maar alleen voor de interim-manager die zich heeft aangepast en ontwikkeld heeft is er dan plaats. Na deze winter wordt het nooit meer was het geweest is.”

8. Het rampjaar 2012 helpt bij de identiteitscrisis van de interim-manager

Leo Witvtiet, hoogleraar Interim Management aan Nyenrode, is uitgesproken in zijn verwachtingen: “2012 wordt een rampjaar. De crisis voor de zelfstandige ondernemer staat nog aan het begin. Uit het onderzoek dat wij (Nyenrode) en Atos recentelijk hebben uitgevoerd komt naar voren dat 53% van de bedrijven zegt te gaan krimpen in personeel. En van de overheid hebben wij niets te verwachten”. Toch ziet Leo Witvliet ook een positieve kant aan deze crisis. “Als het al niet duidelijk was, dan laat het resultaat van dit onderzoek zien dat de markt van interim-management definitief veranderd is.” De interim manager staat al lang niet meer voor de externe alleskunner die qua veranderkundige kennis hoog boven het zittend management uitstak.  “Organisaties zijn tegenwoordig beter toegerust zijn om zaken zelf op te pakken en het ook zelf durven te doen. Door competente mensen in de organisatie, maar ook de collectieve kennis die ruimte krijgt om tot ontwikkeling te komen.”

Het begrip interim-management is volgens Witvliet nog steeds onderscheidend, maar begrip interim-manager is vervaagd. De huidige markt situatie kan volgens hem ook een zuiverend effect hebben. “De crisis helpt (…) een handje, daar waar nu iemand gevraagd wordt om te ondersteunen is daar echt over nagedacht en daarmee krijgen  veel gebruikte drogredenen (je handen niet willen branden, ontlopen verantwoordelijkheid)  geen kans meer.”  Een interim-manager wordt alleen maar ingehuurd als het echt moet.

9. Alle hersens aan dek. Bij de les blijven in lastige tijden

Jaap Schaveling (Nyenrode) heeft een waarschuwing en perspectief, voor de interim professionals die voelen dat ze onder druk staan. “Ik verwacht dat door de economische situatie, de steeds grotere invloed van China, het feit dat ZZP’ers hun dure huis niet verkocht krijgen, etc. we de neiging zullen vertonen om psychologisch gezien graag te willen regresseren. Dat we graag op oud gedrag zouden willen terugvallen. Erken dat gevoel van terug willen vallen naar oude overlevingspatronen in onze hersens en vlucht niet in allerlei rationele toekomstvisioenen. Juist daardoor houd je energie over om bij jouw les te blijven en dat te doen waarvoor jij in de wieg gelegd bent. Of moderner geformuleerd: alleen daardoor kun jij de meest optimale waardetoevoeging aan deze wereld hebben.”

 10. De markt is matig. Er is een categorie interim professionals die daar minder last van heeft.

Volgens Edo Roggenkamp van de AIM4, een netwerkorganisaties van interim-managers, is in een matige markt toch ook een categorie interim managers die altijd aan het werk is/blijft. Hij zit daar een aantal redenen waarom dat zo is: “Een goed, gespecialiseerd CV is een basisvoorwaarde. Daarboven op een natuurlijke persoonlijkheid die er bij de eerste kennismaking staat en niet meer van het netvlies verdwijnt bij een opdrachtgever. Alles draait om de persoonlijke doorontwikkeling als mens en daarmee ook als (interim)manager.  Is deze schaarse en optimale combinatie van ‘harde’ maar vooral ‘zachte’ waarden aanwezig, dan is er altijd een opdracht beschikbaar. Die ‘zachte’ waarden zijn zaken als verbindend vermogen, authenticiteit, resultaatgericht, “voelbare” energie, flexibiliteit in gebruikte stijlen, bescheidenheid in combinatie met kracht. Juist déze mensen kunnen zich nog onderscheiden tussen in de grote hoeveelheid beschikbare interim-managers.” Volgens Edo Roggenkamp blijven er organisaties die het belang hier van inzien en dus de meerwaarde inzien van een persoonlijke netwerkorganisatie als AIM4. “Op de benodigde en cruciale zachte waarden kun je namelijk niet selecteren via marktplaatsen.”

Mark Bassie houdt de ontwikkelingen van die marktplaatsen scherp in de gaten en heeft daar hier op ZiPconomy regelmatig over gepubliceerd.  Hij verwacht dat interimmers minder gaan reageren op opdrachten op die marktplaatsen en meer over gaan tot  profilering van hun talent en ervaring.

11. De marges van bemiddelingsbureaus zullen zich nooit meer herstellen

Rob de Laat is al lang actief in flexmarkt. Hij is eigenaar van Staffing Management Services, dat  organisaties ondersteunt bij het organiseren en beheren van de inhuur van flexibele arbeid. Daarnaast is hij als aandeelhouder en adviseur betrokken bij diverse andere ondernemingen. “Ik zie nog veel ondernemers in de flexbranche hun kop in het zand stekken. Ze mikken voor 2012 op ‘herstel van marges’. De transparantie in de markt zorgt er echter voor dat die marges, die fors gedaald zijn, nooit meer omhoog gaan! Dat geldt voor de traditionele bemiddelingsbureaus, maar ook voor payrollers, brokers of jobboards. De markt zal zich moeten inrichten op structurele lagere marges.”

12. Consolidatie of specialisatie onder intermediairs, offline en online.

Ook Marc van Heese van Interimpuls wijst op de gevolgen die de huidige markt heeft op bemiddelingsbranche. “Door de dalende vraag strijden meer intermediairs om dezelfde groep klanten. Verdere prijsdruk op de marge van de intermediair is te verwachten. Consolideren lijkt veelal de oplossing. Ander alternatief is het specialiseren in niches maar die stap is voor de grotere partijen niet makkelijk te maken. Ook online is onze verwachting dat partijen samen gaan, mogelijk ook met overnames door ‘stenen’ partijen. Er is nu een groot aanbod van websites en er is nu nog niet een de grootste.”

De rode draad: stil zitten is geen optie

De meningen van de mensen hierboven geven een wisselend beeld, van een hoopvol perspectief tot de donkere wolken die de interim markt, van de professionals tot de bureaus, nog harde zullen treffen dan andere delen van onze economie.

Duidelijk zal zijn dat 2012 geen makkelijk jaar wordt. Stil zitten tot de storm over waait is echter geen optie. Daarvoor, daar kunnen we het wel eens over worden, staan te veel zekerheden op de tocht. De markt zal zich herstellen, vast, maar niet terugkeren naar oude patronen.

Ik zie 2012 dan ook niet al een jaar waarin je moet verdedigen wat je had, maar – tegen de wind in – stappen moet zetten. In een economisch klimaat waarin de resultaten in 2012 waarschijnlijk nog niet geboekt moeten worden. 2012 is misschien wel vooral een jaar in teken van de voorbereiding op 2013. Voor de zelfstandige interim professionals: om te kiezen, te ontwikkelen, positioneren en profileren. Voor de bemiddelingsbureaus om harde keuzes te maken, andere verdienmodellen, herpositioneren, herorganiseren. Voor organisaties: niet alle externe de deur uit noch het nadenken over externe flexibiliteit in de ijstkast, maar de organisatie klaar maken voor ‘het nieuwe organiseren’, de focus van (optimale) inhuur externen naar (effectieve) inzet externen. Samenwerking, partnership, ander leiderschap (wat dat is daar vaak voor nodig).

En wat is uw visie?

We zijn benieuwd naar uw reactie op deze opsomming van trends. Waar bent u het mee eens, waar niet mee eens. En heeft u nog een aanvulling? Zo ja, zet die hieronder. De voorspelling die het beste in de buurt komt krijgt van ZiPconomy eind 2012 het Managementboek van het Jaar 2012.