ZZP-organisaties aan informateur: “Laat gedwongen zelfstandigen toe tot WW, kan de rest ondernemen”

Vraag één keer aan alle 1,3 miljoen zelfstandigen een keus te maken: ben je bewust ondernemer of wil je liever in loondienst? Iedereen die eigenlijk liever een baan wil, moet begeleid worden in het vinden daarvan. Totdat hij die heeft, krijgt hij recht op een op een WW uitkering. Net als andere werkzoekenden.

Dit radicale plan hebben zelfstandigenorganisaties PZO, ZZP Nederland en Zelfstandigen Bouw vandaag naar de informateur gezonden. “Gedwongen ondernemerschap, in combinatie met armoede, is een maatschappelijk probleem dat je als maatschappij moet oplossen” zegt Denis Maessen, voorzitter van PZO en lid van de SER, een van de initiatiefnemers van dit plan in een toelichting aan ZiPconomy

Zelfstandigen die een bewuste keuze maken voor het ondernemerschap  ondertekenen een ondernemersverklaring (Verklaring Zelfstandig Ondernemer), waarmee ook opdrachtgevers weten waar ze aan toe zijn. De Wet DBA kan volgens de zelfstandigenorganisaties daarmee gelijk van tafel.

Ruimte voor de bewuste, zelfstandige ondernemers

Het plan dat de zelfstandigenorganisaties vandaag naar informateur Schippers hebben gestuurd komt in de kern neer op ruimte geven aan die zelfstandig ondernemer die daar bewust voor kiezen en tegelijkertijd steun bieden aan hen die eigenlijk liever een baan willen. Werkgevers moet het gemakkelijker gemaakt worden personeel in dienst te nemen. In het plan staan onder andere de volgende punten:

• Bewust zelfgekozen ondernemerschap wordt formeel bevestigd in de Verklaring Zelfstandig Ondernemer (VZO) als wettelijke status, civiel-fiscaal en sociaalrechtelijk en uitgezonderd van het arbeidsovereenkomstenrecht. De DBA en de modelcontracten moeten van
• Oplossing bestaande groep gedwongen zelfstandigen aan de onderkant door begeleiding naar werknemer door eenmalige opname in WW en begeleiding door UWV.
• Werkgeversrisico’s (ontslagrecht en loondoorbetaling bij ziekte) beperken en verlagen om zo drempels weg te nemen, WWZ in positieve zin bijstellen waardoor schijnconstructies blijvend worden
• Fiscale ondernemersfaciliteiten blijven behouden, eigen verantwoordelijkheid is en blijft vertrekpunt en scholing 100%
• Geen verplichte afdekking inkomensrisico’s pensioen en arbeidsongeschiktheid, wel toegankelijke voorzieningen en de (fiscale) mogelijkheid eigen vermogen via de “zelfstandigenrekening” te beheren.

“Gedwongen zelfstandigheid door maatschappij veroorzaakt, ook door maatschappij oplossen”

Denis Maessen, voorzitter van PZO, licht het plan verder toe.

Jullie stellen een soort van generaal pardon voor alle gedwongen zelfstandigen voor. Volgens het CBS wil 9,2% van alle zelfstandigen liever een baan. 100.000 man extra in de WW? Dat is nog al wat.

“Gedwongen zelfstandigheid, gekoppeld aan de armoedeproblematiek, is een serieus sociaal issue. We hebben als maatschappij dit probleem veroorzaakt. Dan moet je ook als maatschappij de verantwoordelijkheid oppakken om het op te lossen en de kosten er van te dragen. Het is natuurlijk wel de bedoeling dat deze groep, met de juiste begeleiding, zo snel mogelijk doorstroomt naar een baan.”

“We willen met dit idee de discussie en het beleid richten op de juiste problemen. Of het nu gaat over de Wet DBA, minimumtarieven of een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering, het politieke debat gaat altijd over een beperkte groep zelfstandigen. Niet over de grote groep van zeg 900.000 huishouders waar met overtuiging en hard werken het gezonde eenmansbedrijf wordt gerund. Van die foute presentatie van het ZZP vraagstuk moeten we af. “

We hebben ongeveer 200.000 zelfstandigen met te laag verdienvermogen.

“Zelfstandigen – die daar zelf voor gekozen hebben – moet je niet lastig vallen met maatregelen gericht op problemen die hen niet aangaan. Daarom willen we nu één grote slag maken. Wie kiest wel en wie kiest niet voor het ondernemerschap”

“Ondertussen hebben we in Nederland ook ongeveer 200.000 zelfstandigen met een laag inkomen en vooral ook laag verdienvermogen. De kans dat zij een gezond ondernemersinkomen kunnen genereren is klein. Vaak zijn het ook gedwongen zelfstandigen. De aard van het contract vinden ze niet zo interessant. Die groep willen we de mogelijkheid geven om een stap te maken richting loondienst. Inclusief, waar nodig, het vangnet van de WW en eventueel bijstand bieden. ”

Met de ondernemersverklaring moeten zelfstandigen een bewuste keuze maken

Hoe voorkom je dan dat er later weer nieuwe groepen gedwongen zelfstandigen komen?

Met de ondernemersverklaring moeten zelfstandigen een bewuste keuze maken. Dan weten ze precies waar ze aan toe zijn en waar ze voor kiezen. Misschien moet je wel met een wachttijd werken. Ik kan me ook voorstellen dat de KvK hier een rol in gaat spelen.

De lage inkomens bij sommige zzp’ers wordt veroorzaakt door lage tarieven. Moet je daar niet iets aan doen?

Tarieven in sommige sectoren zijn inderdaad een punt van zorg. Maar met minimumtarieven help je het ondernemerschap om zeep. Dat is niet de oplossing. Een fatsoenlijk tarief hoort bij fatsoenlijk opdrachtgeverschap. Laten we eens beginnen de overheid aan te sporen het goede voorbeeld te geven (zij zijn nu marktleider lage tarieven) dan volgt de markt vanzelf.

Met dit plan willen jullie het probleem van de gedwongen schijnzelfstandigen aanpakken. Maar volgens sommigen zijn goed verdienende IT-ers, die jarenlang bij één opdrachtgever zitten, ook schijnzelfstandigen. Al zijn ze dan niet gedwongen.

“De Wet DBA heeft op zijn minst opgeleverd dat zowel opdrachtgevers als zelfstandigen die een langdurig, fulltime, contract met elkaar hebben wakker zijn geschud. Ik vind niet dat dat soort lange contracten per se onmogelijk gemaakt moeten worden. Er moet een vrije keuze mogelijkheid zijn. Maar je zou het toch ook niet moeten willen. Het heeft weinig met ondernemerschap te maken. Zo´n lang contract werkt echter vaak als een sleepanker. Als zelfstandige werk je dan minder of niet aan je employability. Je kunt je ook afvragen of het verantwoordelijk gedrag is van opdrachtgevers. Dit los van het feit dat de conservatieve uitleg van gezagsrelatie uit de Arbeidswet van 1907 op de schop moet”

Een collectieve basisregeling arbeidsongeschiktheid voor alle werkenden ligt voor de hand. Met een opt-out variant.

Ik hoor u niets zeggen over een gelijk speelveld op fiscaal vlak. Moet er een hervorming van de zelfstandigenaftrek komen, waarvan sommigen zeggen dat die vooral bij de lagere inkomensklasse een aanzuigende werking heeft richting het zzp-schap?  

Als je het hebt over een gelijk speelveld, dan spelen veel grotere issues. Vooral de arbeidsconcurrentie vanuit andere EU landen. Een belangrijk onderwerp, maar dat los je in Nederland niet op.  Dat is echt iets voor Europa.

“De fiscale voorzieningen die er nu zijn voor zelfstandigen zijn er ter compensaties voor het niet mee doen aan collectieve voorzieningen rond werkloosheid en arbeidsongeschiktheid. Op dat vlak geloof ik niet in verplichte aparte, regelingen of verzekeringen voor zelfstandigen. Een collectieve basisregeling voor alle werkenden ligt dan meer voor de hand. Met een opt-out variant. Een dergelijk bredere regeling houdt het ook betaalbaar en daar kan je best een klein stukje van de zelfstandigenaftrek voor inzetten.”

Voor Maessen is de eerste stap om van alle zelfstandigen een groep gezonde en vooral bewuste ondernemers te maken. Een groep die zelfstandig keuzes wil en mag maken, zonder dat ze last hebben van overheidsmaatregelen die eigenlijk helemaal niet gericht zijn op hen maar op een groep die eigenlijk helemaal geen ondernemer wil zijn.