Hugo-Jan Ruts 4 juli 2017 5 reacties Print Zelfstandigen ‘winnen’ slechts 1 op de 8 opdrachten op marktplaatsenVan alle interim opdrachten die overheden op marktplaatsen zetten, komt veruit het meeste bij bureaus terecht. Slechts 1 op de 8 opdrachten wordt rechtstreeks gegund aan een zelfstandige. Die krijgt dan overigens wel een gemiddeld hoger tarief. Vooral lagere overheden gebruiken steeds meer openbare marktplaatsen om interim opdrachten in te vullen. ZiPconomy analyseerde iets meer dan 1.100 opdrachten die de afgelopen tijd op zo’n manier werden gegund. Van al die opdrachten werd 12,7% rechtstreeks gegund aan een zelfstandige. In vergelijkbaar onderzoek van twee jaar geleden lag dat percentage nog op 7,5. Niet altijd even klantvriendelijk Het grote aantal verschillende marktplaatsen en de niet altijd even klantvriendelijke manier van inschrijven, wordt gezien al mogelijke verklaring voor het beperkt percentage opdrachten dat rechtstreeks naar zelfstandigen gaat. Overigens zal een deel van de andere opdrachten wel degelijk ingevuld en uitgevoerd worden door zelfstandigen, maar dan via een bureau. Zulke bemiddelingsbureaus zijn niet zelden wat beter ingericht om alle aanvragen in de gaten te houden en erop in te schrijven. Wordt de gunning gewonnen, dan besteden ze het werk echter ook vaak weer uit. Hoe vaak zelfstandigen via een bureau een ‘marktplaatsopdracht’ krijgt, is uit deze gegevens echter niet te achterhalen. Aantal marktplaatsen groeit fors Het aantal overheden dat werkt met een ‘marktplaats’ om online hun opdrachten zichtbaar te maken, blijkt de afgelopen vijf jaar overigens fors gestegen. Er zijn al meer dan 100 van dergelijke marktplaatsen (in het nieuwe jargon: Dynamisch Aankoop Systeem, of DAS). ZiPconomy heeft ze allemaal – letterlijk – in kaart gebracht op deze marktplaatsenkaart. Kanttekeningen In het onderzoek (zie ook lijst gunningen_def ) zijn 1.100 opdrachten onderzocht, die verschenen in 2014 tot 2016. Dat is naar schatting ongeveer 30 procent van alle opdrachten die op marktplaatsen van overheden verschijnen. Lang niet alle marktplaatsen publiceren aan wie ze de opdracht uiteindelijk hebben gegund. Die konden dan ook niet meegenomen worden in dit onderzoek. Verder zijn er flinke verschillen in type marktplaatsen. Juist de marktplaatsen die wel gunningen publiceren, zijn over het algemeen wat toegankelijker voor zelfstandigen. Bij andere systemen – dit dus niet in dit onderzoek zitten – is de aanmeldprocedure vaak zo complex, dan het denkbaar is dat zelfstandigen daar minder vaak aan het gunningsproces meedoen. Wanneer daadwerkelijk alle gunningen onderzocht zouden kunnen worden, dan ligt naar alle waarschijnlijkheid het percentage dat rechtstreeks naar zelfstandigen gaat lager. Voor dit onderzoek is verder alleen gekeken naar opdrachten op minimaal HBO-niveau. Op in te schatten of een gunning naar een zelfstandige ging is gebruik gemaakt van KvK-gegevens en eventueel aanvullend online onderzoek. Toekomst onzeker Het is de vraag hoe de cijfers over 2017 en verder eruit gaan zien. Drie ontwikkelingen kunnen die cijfers gaan beïnvloeden. #1. Schaarste Onder gebruikers van marktplaatsen is wel te bespeuren dat op steeds meer type aanvragen er kwalitatief te weinig goede kandidaten reageren. De oorzaak hiervan is schaarste op de arbeidsmarkt. Een gevolg is dat sommige organisaties voor dat type functies niet meer gebruik maakt van marktplaatsen maar bijvoorbeeld van prefered suppliers, die actiever de markt benaderen. #2. Nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijnen De aanscherping van de Europese aanbestedingsrichtlijnen hebben flinke gevolgen voor het online aanbieden van dergelijke overheidsopdrachten. Marktplaatsen heten nu Dynamische Aankoopsystemen. De verwachting is alleen niet dat deze aanpassing het voor zelfstandigen makkelijker gaat maken rechtstreeks mee te dingen naar opdrachten. Op ZiPconomy besteden we de komende weken uitgebreid aandacht aan de DAS’sen. #3. De wet DBA Dan is er nog de Wet DBA. Handhaving of niet, juist ook overheden lijken een stuk voorzichtiger geworden met de inhuur van zelfstandigen. Legio voorbeelden waar in de publicatie van opdrachten expliciet vermeld wordt dat een opdrachten niet geschikt is voor een zelfstandige. Paul Oldenburg van StaffingMS, beheerder van een flink aantal marktplaatsen, ziet nu al een daling van het aantal zelfstandigen dat opdrachten krijgt door de Wet DBA. “Bij ons ging in 2014 een kwart van de opdrachten direct naar enkele zelfstandigen. Over 2016 is dat 20%. Wij zien de daling toch vooral als een gevolg van de Wet DBA.” Stabiel tarief: 72 euro per uur Het gemiddelde tarief lag net boven de 72 euro. Dat is een tikje lager dan twee jaar geleden. Overigens wordt bij lang niet alle gepubliceerde gunningen een tarief vermeld. Opvallend is dat wanneer een opdracht rechtstreeks aan een zelfstandige gegund wordt, het tarief ruim 10% hoger ligt dan bij gunning aan een bureau. De gemiddelde opdrachtduur bedraagt 167 werkdagen. DAS, dynamisch aankoopsysteem, marktplaatsen, onderzoek Print Over de auteur Over Hugo-Jan Ruts Hugo-Jan Ruts is 'editor-in-chief' en uitgever van ZiPconomy. Bekijk alle berichten van Hugo-Jan Ruts
Het is inderdaad zo de ingewikkelde aanbied- en inschrijfprocedure van een gemiddelde marktplaats, voor veel freelancers een (te) hoge barierre is om zich aan te bieden. Recentelijk zijn we (Eonics) samen met Myler een initiatief gestart om exact dit probleem te adresseren. MyObserv (http://myobserv.nl/) biedt freelancers de mogelijkheid om zich met een druk op de knop in te schrijven op vacatures van ondertussen 7 grote marktplaatsen. We streven ernaar om via dit portaal alle ICT-marktplaatsvacatures bereikbaar te maken voor freelancers en daarmee de balans in dit deelgebied van de markt te herstellen.
Het is zeer de vraag of ‘de schaarste op de arbeidsmarkt’ de oorzaak is van het minder aanbieden op DAS’en. Uit eerder onderzoek door mij blijkt er een grote mate van ontevredenheid te zijn bij leveranciers en zzp’ers over de manier waarop de DAS wordt gebruikt door de overheid (eenzijdig, digitaal, leveranciers-onvriendelijk) Dit lijkt me de echte oorzaak te zijn voor de mindere aanbiedingen. Er valt nu weer wat te kiezen voor leveranciers en zzp’er door het toenemende aantal opdrachten. En dus kiezen ze voor andere manieren om aan opdrachten te komen……
#1. Schaarste En dan is er nog een andere mogelijkheid. Nl. dat deze marktplaatsen door hun opzet en uitvoering hun eigen soep bedorven hebben. Dat is nl. wat ik in mijn eigen omgeving hoor en ook zelf ervaren heb. Het heeft dan minder te maken met schaarste op de arbeidsmarkt als wel met een grondige en permanente aversie bij de zelfstandige om te trachten via een dergelijk mechanisme opdrachten te verwerven. En dat organisaties niet meer gebruik maken van marktplaatsen maar bijvoorbeeld van preferred suppliers is dan ook slechts een verdere versterking van een reeds gegroeide situatie.
De vraag is wat overheden er nou mee opgeschoten zijn met inhuur via de marktplaats? Het was toch o.a. de bedoeling om zelfstandigen de kans te geven om opdrachten direct te verwerven? Nu wordt er alsnog ingehuurd via leveranciers waarbij er nu geen enkele controle meer is op gehanteerde marges. Dan kan je beter terug naar een beperkter aantal preferred suppliers waarmee je transparante afspraken maakt. Het feit dat ZZP’ers niet of nauwelijks reageren zit niet alleen in de ingewikkelde inschrijf/aanbied procedure maar ook in het feit dat de marktplaats een zeer reactief middel is om kandidaten te werven. Het komt in feite neer op het ouderwetse “post&pray”. Niet passend in een arbeidsmarkt waarbij op veel gebieden de vraag groter is als het aanbod. Het bijzondere is dat marktplaatsen nagenoeg uitsluitend binnen de overheid gebruikt worden. Als de marktplaats aantoonbaar goed zou functioeneren zouden dan niet juist bedrijven en organisaties uit de private sector deze manier van werving adopteren? Ik heb sterk het vermoeden dat overheden de marktplaats uit gemakzucht invoeren zonder oog te hebben voor leveranciers en zzp’ers. Immers bij een marktplaats hoef je geen aanbesteding te doorlopen, geen leveranciersmanagement, geen rechtszaken n.a.v. gunningsbeslissingen en kan je inhuur van voorkeurskandidaten vakkundig wegmoffelen. Immers maverick buying bestaat niet meer als iedereen leverancier is. Zou mooi zijn als overheden weer wat meer het lef zouden hebben om na te denken over het sourcingsbeleid en niet voor de easy way out zouden kiezen. Van marktplaatsen wordt je als kandidaat of leverancier iig niet vrolijk wat idd betekent dat de betere leveranciers en kandidaten afhaken en voor andere opdrachtgevers kiezen.
Marktplaats is een plek waar je op goed geluk inschrijft op een opdracht, een hele avond formulieren invult, niet kunt volgen hoe de opvolging verloopt of even de inhurend manager kunt benaderen en als je pech hebt hoor je na een paar weken dat je het niet bent geworden op vormfouten. Detacheringsbureaus hebben ervaren mensen in dienst die niet anders doen dan inschrijven op marktplaatsen en zorgen dat het papierwerk 100% klopt. Waarbij ze soms iemand (een zzp’er) aanbieden waarvan niet eens zeker is dat ie de klus gaat aanvaarden. Minimale vereisten voor een marktplaats lijken me: een korte looptijd van het inhuurproces die online te volgen is, de mogelijkheid om vragen te stellen aan de inhurend manager en minder papierwerk met allerlei in te vullen verklaringen. Kan dat niet na de match, het zijn meestal formaliteiten en voor degene die niet is uitverkozen toch overbodig.
