De les van Davos tegen de achtergrond van de Wet DBA

Het zal je niet ontgaan zijn, het laatste nieuws rond de Wet DBA. Die zal pas worden vervangen door iets beters per 1 januari 2020. De huidige Wet DBA kan dus tot minimaal diezelfde datum niet worden gehandhaafd. Het zou immers gek zijn om een wet te handhaven waarvan iedereen al weet dat die gaat veranderen.

Ondertussen is de VAR verdwenen, omdat een heel grote meerderheid van ons parlement heeft aangedrongen op bestrijding van schijnzelfstandigheid. Het kabinet gaat daarom de mogelijkheden om schijnzelfstandigheid te bestrijden wel per 1 juli 2018 verruimen. De Belastingdienst moet dan niet alleen aantonen dat er sprake is van schijnzelfstandigheid maar ook dat het opzettelijke schijnzelfstandigheid is. Schijnzelfstandigheid is in veel situaties eenvoudig aan te tonen maar de opzettelijkheid is daarentegen bijna niet aan te tonen.

Het zal in de praktijk dus vooral op coachend controleren aankomen waarbij pas naheffingen en boetes zullen worden opgelegd als er herhaaldelijk sprake is van schijnzelfstandigheid na eerdere controles en waarschuwingen. Weer twee jaar van onzekerheid en grijze gebieden.

Viertal voorspellingen over de wereld van werk

Het nieuws rond de Wet DBA brengt mij op de onlangs gehouden World Economic Forum. Op Zipconomy werd hier door Peter Boerman aandacht aan besteed in het artikel Van ‘werkzekerheid’ tot ‘digiquotiënt’: hoe in Davos de toekomst van werk wordt besproken. Het thema dit jaar was zeer bijzonder, de toekomst van werk en in het bijzonder van de freelancer speelden dit jaar namelijk een belangrijke rol in Davos.

Het is op zijn minst interessant dat wereldleiders op hun jaarlijks georganiseerde brainstormsessie veel aandacht wensen te besteden aan zaken als de gig-economy en het groeiend aantal freelancers. Dat betekent meestal dat er geld mee valt te verdienen. Naast zaken als robotisering, artificial intelligence, energietransitie, klimaat en virtual reality, speelt volgens dit forum ook de freelancer een cruciale rol in de toekomst van onze economie.

Niet laat leiden door angst voor verandering maar veel meer door de kansen en uitdagingen die op ons afkomen

Er was op het forum zelfs een speciale raad – council – ingericht met als onderwerp ‘The Future of Work, Gender and Education’. Stephane Kasriel, één van de voorzitters van deze raad en de CEO van de Amerikaanse freelance website Upwork, had daarover een interessante bijdrage. Hij doet gebaseerd op zijn ervaring en een aantal baanbrekende boeken over dit onderwerp een viertal voorspellingen over de wereld van werk:

• Artificial intelligence and robotics will create more jobs, not mass unemployment-as long as we responsibly guide innovation
• Cities will compete against other cities in the war for top talent
• The majority of the US workforce will freelance by 2027
• Education breaks out of the silo

Het spreekt me bijzonder aan dat hij zich bij deze voorspellingen niet laat leiden door angst voor verandering maar veel meer door de kansen en uitdagingen die op ons afkomen. Als je mee wil blijven doen in die spannende toekomst, moet je echter wel je verantwoordelijkheid nemen en mee durven veranderen. Dat geldt voor individuen, voor organisaties maar zeker ook voor overheden.

Ooit was Nederland internationaal toonaangevend op het gebied van arbeidsmarkt en productiviteit maar inmiddels worden we in Davos niet meer als voorbeeld genoemd. Juist omdat er veel veranderingen gaande zijn op de arbeidsmarkt, hebben we wel weer de kans om een voorsprong te nemen. Van Stephane Kasriele kunnen we weten wat de belangrijke trends zijn: Innovatie als werkgelegenheid, ontwikkeling van de stad als broedplaats van talent, vernieuwing in het onderwijs en …de freelancer.

Turbulente tijd van veranderingen

Tegen de achtergrond van de grote veranderingen die op deze economische top worden aangekondigd, lijkt onze oeverloze dialoog over de Wet DBA en aanpassingen van het arbeidsrecht eerlijk gezegd bijzonder kleingeestig. De overheid en haar uitvoeringsorganen, de polder en de zogenaamde belangenvertegenwoordigers praten er veel te lang over en beslissen te traag. Die sfeer van onzekerheid kunnen we in deze turbulente tijd van verandering niet hebben. De beroepsbevolking dient zoveel mogelijk gestimuleerd en geholpen te worden om mee te veranderen en wij leven nog steeds in de handhavingsangst van schijnzelfstandigheid en ondernemerscriteria. En dat terwijl de veranderingen op de arbeidsmarkt zich echt niet laten tegenhouden door dergelijke hobbels.

Regel dat nou toch Rutte III. En wacht niet tot 2020

Regel dat nou toch Rutte III zou ik zeggen. En wacht niet op 2020 om het dan weer naar een volgend kabinet te kunnen schuiven. Nederland dient als één van de besten ter wereld klaar te worden gestoomd voor die allang geschetste toekomst. En de moedigste bestuurders zullen straks het meeste winnen als politici.

Weer toonaangevend in de wereld worden op het gebied van de arbeidsmarkt

Nu arbeid steeds verder specialiseert, functies meer en meer veranderen in tijdelijke rollen, afdelingen veranderen in project teams, de bedrijfscycli steeds korter worden, zal een steeds groter deel van de beroepsbevolking gaan freelancen (VS: meer dan 50% in 2027) en niet meer passen in de oude arbeidsovereenkomsten.

Dat wil helemaal niet zeggen dat deze mensen vervolgens ook rechteloos zullen zijn of fiscaal anders behandeld zouden moeten worden dan werknemers want daar zijn ook onder de huidige wetgeving best oplossingen voor. Alle polderpartijen en belangengroepen zullen dat uiteindelijk begrijpen.

Er liggen voor ons land enorme kansen in het verschiet

Omdat niet iedereen zal kunnen meekomen met die snelle veranderingen en werkgevers bij voorkeur niet moeten kunnen concurreren met de inkomens en sociale positie van werknemers, moet je bescherming bieden aan hen die dat nodig hebben. Voor een belangrijk deel van de beroepsbevolking blijft de arbeidsovereenkomst daar wellicht de beste vorm voor.

De les uit Davos is nu dat de veranderingen hoe dan ook op ons afkomen. En als we niet meebewegen en ons aanpassen er veel productiviteit en dus economische groei verloren zal gaan. Er liggen voor ons land enorme kansen in het verschiet want zoals gezegd: ooit waren we op het gebied van de arbeidsmarkt als Nederland toonaangevend in de wereld.