Het flexbureau 4.0 eats online werkplatforms for breakfast

In de steeds meer vaart makende 4^e Industriële Revolutie gaan er veel dingen op de schop, zo niet alles. En dus ook onze eigen flexbranche. De afgelopen jaren zijn de deeleconomie, crowdsourcing en online werkplatforms sterk in de belangstelling komen te staan. De afgelopen maanden verschenen er vele interessante publicaties hierover, zoals Wat is de impact van platformwerk? van de ABU en Online Talent Platforms van WEC-Europe. En het Economisch bureau van de ING publiceerde begin mei de sectorstudie Algoritmes vs de flexbranche. Bestaat het uitzendbureau straks nog?

In dit zeer lezenswaardig rapport onderzoekt de bank het disruptieve gevaar dat online bemiddelaars voor de bestaande flexbureaus vormen. Zulke online platforms zijn ‘always on’, lean en bovendien steeds voller met artificiële intelligentie, en daarmee in staat tot steeds snellere matches en ‘automated’ adviezen. Die keuzes zijn beter dan die van de gemiddelde mens, zo stelt het document, dat een aantal scherpe inzichten, een set ingrijpende scenario’s en een paar stevige conclusies bevat. De kop van het begeleidende persbericht liet dan ook aan duidelijkheid niets te wensen over: “Platformen als Deliveroo en Uber bedreigen de uitzendbranche”.

Maar klopt de ING-conclusie ook? Ik heb in reactie erop een vision paper geschreven met de titel “Algoritmes voor de flexbranche. Het flexbureau 4.0 eats online werkplatforms for breakfast”. Daarin presenteer ik niet alleen een aantal aanvullende inzichten, maar kom ik vooral uit op een 180 graden tegenovergestelde conclusie dan ING: het potentieel voor flexbureaus neemt in het komende decennium volgens mij namelijk eerder toe dan af.

Wel ontwrichtend, niet overrompelend

Het internet bestaat nu 25 jaar. Volgens de Thuiswinkel MarktMonitor verlopen inmiddels 26% van de Nederlandse consumentenbestedingen via dat internet. Die verinternettisering van ons leven wordt sinds een decennium steeds sterker gestuwd door de opkomst van de zogenoemde SMAC-technologieën: Social, Mobile, Analytics and Cloud.

In alle producten, bedrijfstakken, beroepen, sporten, vormen van vrijetijdsbesteding en what gives is de digitalisering dan ook sterk of pas heel voorzichtig bezig met ontwrichting. Dat geldt ook voor de arbeidsmarkt. De ING-studie constateert anno 2018 de opkomst van werkplatforms in de on-demand economie, en somt de ‘usual suspects’ op: Deliveroo, Uber, Werkspot en Helpling.

De flexbranche – uitzenders, detacheerders, zzp-bemiddelaars, brokers, payrollers, zelfstandige Managed Service Providers, W&S-bureaus – zette in 2017 zo’n 30 miljard euro om. Veruit de grootste speler was Randstad Nederland, met een omzet van 3,33 miljard euro. Daarnaast waren er zo’n 13.000 andere flexbureaus actief. De top 100 was daarbij goed voor de helft van de totale flexbranche, dus zo’n 15 miljard.

De omzet van de online werkplatforms stelt in het licht hiervan nog weinig voor. De netto-omzet in 2017 van de grootste maaltijdbezorger in Nederland, Thuisbezorgd.nl, was 74,4 miljoen euro, dus nog geen half procent van die van de 100 grootste flexbureaus. Om nog wat meer gevoel bij de omvang van de platformeconomie te creëren: de totale omzet in de Nederlandse deeleconomie was volgens een onderzoek dat PwC in februari 2018 publiceerde 3 miljard euro in 2017.

Maar goed, Amazon stelde halverwege de jaren 90 ook nog niet zo veel voor, en is nu – na Apple – het bedrijf met de grootste beurswaarde. Amazon wordt momenteel gewaardeerd op ongeveer 715 miljard (!) euro, nadat het na de eerste dag op de beurs, in mei 1997, 438 miljoen dollar waard was. Ter vergelijking: Randstad en Adecco, de mondiale nummers 1 en 2 in onze branche, zijn beide momenteel rond de 9 miljard euro waard.

Waar flexbureaus ‘toevallig’ sterker in zijn

In mijn vision paper concludeer ik dat het marktpotentieel voor platforms en flexbureaus enorm is – er is nog héél veel niet-bemiddelde interne en zzp-flex, over een paar jaar ontstaat er door alle AI-mogelijkheden waarschijnlijk een nieuwe flexwachtkamer, en de toenemende omgevingsturbulentie verhoogt de ondersteuningsbehoefte bij werkgevers. Voorlopig lijkt er meer dan genoeg ruimte voor iedereen.

In het vision paper beschrijf ik vier verschillen tussen ‘de gewone’ flexbureaus en de online werkplatforms, die maken dat ze nog lang geen full blown concurrenten zijn; ze zitten nog niet hinderlijk in elkaars vaarwater. Maar een vijfde verschil lijkt veel belangrijker. De grote pré van de platforms is dat hun krachten zich bundelen richting een lean & easy invulling van de flex-dienstverlening. Bepaalde zaken kunnen ze sneller en goedkoper afhandelen. Flexbureaus kunnen ‘van nature’ juist beter met turbulentie en intimacy uit de voeten. Volgens de concurrentiestrategie-literatuur is juist deze tegenstelling – lean & easy versus turbulent & intimate – cruciaal. In deze Amazon Age ligt deze tegenstelling ten grondslag aan de ondergang van V&D, Blokker en Toys ‘R’ Us en het succes van Action, Zara en Bijenkorf.

Een futureproof flexbureau scoort daarom ook goed op customer process management, waarmee het de klant bijstaat in de externe en interne turbulentie, en daarbij intimacy geeft. Inmiddels ontwikkelt het Amerikaanse freelance-platform Upwork zich daarom verder, en doet tegenwoordig ook aan ‘full-service search’ naar top-freelancers in de VS. Omgekeerd biedt de platform-werkwijze flexbureaus ook enorme kansen, want zoals ik in mijn vision paper beredeneer, geeft die ze de efficiënte mogelijkheden om hun potentiële markt te vergroten. Het is aannemelijk dat de platform-krachten rond lean & easy makkelijker door flexbureaus overgenomen kunnen worden dan dat de flexbureau-krachten rond turbulent & intimate door de platforms kunnen worden gekopieerd.

Adopteer, en vooral: versterk naar new core skills

Maar dat is wel hard werken! Het is voor flexbureaus dus zaak om fundamenteel, maar op het gemak, in de 4^e Industriële Revolutie te transformeren naar businessmodel 4.0. Incorporeer de vele digitale mogelijkheden, want AI gaat de functie van onze prefrontale cortex aanvullen, en dus steeds meer gewone menselijke dingen kunnen en overnemen: rationeel denken, analyseren, inzicht geven, verwachtingen formuleren, impulsbeheersing, sociaal gedrag, plannen, beslissingen nemen. Zodat allerlei processen sneller, beter én goedkoper zullen verlopen. En ontwikkel daarom bovendien tegelijkertijd de mens verder naar de new core skills:

• analytics skills: in verbanden en systemen denken; extrapolerend én S-curve-, exponentieel en cyclisch redeneren; data-vaardigheid: lezen, interpreteren en bediscussiëren; symbiose van enerzijds data en anderzijds intuïtie, creativiteit en socio-psychologie zien; relativiteit, representativiteit en validiteit onderkennen;
• soft skills: nieuwsgierigheid, elegantie / design / esthetiek, ethiek, empathie, charme, samenwerking, flexibiliteit, diversiteit; en op
• turbulence skills: uit de voeten kunnen met nieuwheid, dynamiek, complexiteit, onvoorspelbaarheid, verrassing en transformatie, creativiteit, improvisatie, strategische intuïtie.

Naar businessmodel 4.0 en eat platforms

Die new core skills vormen een uitdagende, paradoxale set van in- en in-menselijke skills, waar de digitale technologieën en online disruptors nog lang niet aan toe zijn. De rol van de mens, en daarmee die van flexbureau 4.0, wordt juist wéér belangrijker in Economie 4.0. De toekomst is dus niet: “Algoritmes vs de flexbranche”. Maar: algoritmes voor de flexbranche. Neem de tijd voor je smart businessmodel 4.0 – in mijn vision paper schets ik een handige checklist. Ontwikkel een smart visie, en werk die uit in nieuwe keuzes voor futureproof doelgroepen en een futureproof, smart waardepropositie. Surf op de golven van de 4^e Industriële Revolutie, en word onmisbaar in Economie 4.0.

Je markt groeit, je kracht groeit.

Absorbeer, navigeer en eat platforms for breakfast!