Deze invloed hebben online platformen op de toekomst van werk

1. Zijn platformen de uitzendbureaus van de toekomst?

Terwijl de meeste congressen speciaal gericht zijn op één specifieke groep belanghebbenden (academici, startups, vakbonden of uitzendbranche), was tijdens dit congres in Amsterdam iedereen uitgenodigd.

Een goede zaak, want ik ben ervan overtuigd dat platformen in de toekomst op alle vlakken arbeid gaan organiseren. ING publiceerde eerder het rapport ‘Algoritmes versus de flexbranche – Bestaat het uitzendbureau straks nog?’. De onderzoekers voorspellen dat 20 tot 70 procent van het marktaandeel van flex op het spel staat door de opkomst van online platformen. Dat is best een heftige voorspelling. De boodschap is helder: er is werk aan de winkel. Natuurlijk zitten bestaande uitzenders niet stil.

Een interessant platform om te volgen is Meploy. Ik schreef vorige week een blog over dit Deense platform, dat zowel de eigen als de externe flexibele schil van organisaties via één platform organiseert. En uitzenders zoals Randstand hebben de afgelopen weken een flink aantal statements en opiniestukken de media in gebracht over de rol van uitzendbranche in de platform en freelance discussie.

Onderstaande slide kwam voorbij tijdens een presentatie van onderzoekers van het Oxford Internet Institute. Zij doen waanzinnig onderzoek naar het online werk in de kluseconomie. De term ‘Platform Sourcing’ was ik niet eerder tegengekomen, maar hij bekt lekker. Hoe meer ik erover nadenk en hoe meer ik erover praat, hoe meer ik overtuigd raak dat de link tussen platformen in de kluseconomie en de uitzendbranche een hele logische is. Ik denk dat ook dat hier de oplossing ligt in de vraagstukken over zekerheden voor wie werkt via een platform.

Platforms as the 3rd wave in externalisation of labour. #ReshapingWork2018 I am a great fan of the Oxford Internet Institute. pic.twitter.com/Q6qpMnjzKY

— Martijn Arets (@martijnarets) 25 oktober 2018

Matthew Taylor, directeur van het Britse RSA (check deze club!), vindt bijvoorbeeld dat er geen fiscale verschillen mogen zijn tussen vast en flexibel werk. En zo waren er nog wel meer ideeën. Volgens mij is iedereen inmiddels overtuigd dat het systeem van arbeid op de schop moet. Maar intussen is het ook duidelijk dat de grote veranderingen nog wel een paar jaar duren. We moeten op zoek naar een oplossing voor de tussentijd.

2. Doet een diploma er nog toe in de kluseconomie?

Platformen verlagen de drempel tot de arbeidsmarkt. Bij het merendeel van de klusplatformen kun je zonder enige ervaring of diploma aan de slag. Tijdens je werk voor het platform bouw je vanzelf een reputatiescore op.

Diploma’s doen er in de toekomst niet meer toe, zegt mijn collega Andrea Herrmann van der Universiteit Utrecht. Zij deed uitgebreid onderzoek met data van een van de grootste klusplatformen in de wereld. Daaruit blijkt dat alleen het aantal jaren ervaring op een platform en de reputatiescore ertoe doen. En geslacht helaas ook: ook in de online kluseconomie verdienen mannen meer dan vrouwen voor soortgelijk werk.

Andersom is het ook interessant om mee te experimenteren. Zo beginnen de sociale diensten in Zweden een experiment waar ervaring (onder andere reputatiescore) van klusplatformen wordt omgezet in een traditioneel cv.

Does education still matter in the gig economy? No, according a research by Andrea Herrmann et al of @UUCopernicus at @reshaping_work. Years experience, and reputation score do. Gender unfortunately also matter…  #ReshapingWork2018

— Martijn Arets (@martijnarets) 25 oktober 2018

3. Hoe ervaren mensen werken via platformen?

Socioloog Juliet Schor (Boston College) onderzoekt met haar team al jaren de platformeconomie en deelde haar bevindingen over tevredenheid, autonomie en inkomsten.

Wat opvalt is dat de mensen die het platform gebruiken voor extra inkomsten veelal heel tevreden zijn, een groot gevoel van autonomie hebben en over het algemeen goed verdienen. Waarom? Omdat zij de luxe hebben om alleen voor de goed betaalde klussen te gaan. Verder zijn ze niet bang voor lage scores, want ze zijn niet financieel afhankelijk van het platform.

Zijn zij dan ook heel goed in het negeren van sturingsmechanismen van de algoritmes. Zo laat een koerier die voor Postmates werkt in de avonduren de klant naar haar auto komen om daar de bestelling op te halen. Ze vindt het te gevaarlijk om dan zelf naar de deur te gaan. Hiermee gaat ze tegen de regels van het platform in. Zij geeft daar niet om, mede omdat zij niet afhankelijk is van het platform voor haar inkomsten.

Heel anders is het voor diegenen die afhankelijk van het platform zijn. Zij moeten iedere beschikbare klus aannemen en kiezen dus ook voor de slecht betaalde opdrachten. Daarnaast is deze groep bang voor de gevolgen van een slechte beoordeling. En dat heeft weer een negatief effect op hoe zij hun werk en autonomie ervaren.

Wie meer wil weten over het onderzoek van Schor: ik ontmoette (en interviewde) haar ruim drie jaar geleden.

4. Zzp of niet?

De discussie van het moment en de komende jaren: is iemand die via een platform werkt een zzp’er of moet het platform hem in dienst nemen? Jammer genoeg voorspellen advocaten die ik spreek dat dit juridisch gezien de komende jaren niet duidelijker wordt.

Wat vinden de kluswerkers er zelf van? Tijdens het debat ‘meet the gig worker’ stonden afgevaardigden van Deliveroo en UberEats op het podium met zes mensen die werken via hun platform. Op de vraag ‘wil je liever freelancer zijn of in dienst’ antwoordden zij unaniem: freelancer.

‘Do you prefer the freelance model and paid by order, or the contractor model paid by hour?’ All riders answer: freelance, because of freedom and paid more when you work hard. Maybe we should talk more with the people we are talking about… #ReshapingWork2018 pic.twitter.com/zDn6S0KKCG

— Martijn Arets (@martijnarets) 26 oktober 2018

Interessant. Ook omdat diezelfde workers tegelijkertijd meer duidelijkheid willen over de inkomsten en tarieven. Maar dat weegt niet op tegen deze voordelen, vinden zij:

• Je ziet direct resultaat van je inspanningen. Fiets je hard, dan verdien je meer;
• De flexibiliteit: werken wanneer je wil, korte of lange diensten;
• Autonomie: eigen baas, eigen keuzes maken.

Het is de vraag of de individuele koeriers de risico’s kunnen inschatten rondom verzekering, arbeidsongeschiktheid en pensioen. Willen we dat de rekening van de onverzekerde werkenden bij de maatschappij komt te liggen? Een aantal platformen die ik tijdens het congres sprak, staat open voor verplichte verzekeringen. Zolang dat maar niet betekent dat ze gezien worden als werkgevers. En zo duurt de discussie nog wel even voort.

Tot slot

Ik vond het mooi om te zien dat tijdens het congres de verschillende belanghebbenden met elkaar in debat gingen en open stonden voor elkaars meningen en uitdagingen. Dat praat een stuk prettiger dan voor de rechtbank. Volgende stap is ook op institutioneel niveau een constructieve houding aannemen. Zo kom je tot oplossingen.