‘Bemiddelaars moeten zich zorgen maken over de platformeconomie’

“Als de media berichten over de kluseconomie of platformarbeid, gaat het vaak over laagbetaald werk via bijvoorbeeld Uber”, vertelt onderzoeker Greetje Corporaal van de Universiteit van Oxford. “Weinig zekerheid, lage lonen. Is dat nou de toekomst van werk? Volgens mij niet.”

De online arbeidsmarkt groeit en ontwikkelt inderdaad, maar ons beeld ervan is vertekend, vertelt de organisatiewetenschapper. De platformeconomie is namelijk veel groter dan de platformen voor laagbetaalde arbeid.

Hoe ziet de online arbeidsmarkt er dan echt uit?

Greetje (Gretta, voor haar Engelstalige collega’s) Corporaal is specialist op het gebied van online arbeidsplatformen en onderzoekt nu al drie jaar de toekomst van werk in de digitale economie. Haar onderzoek is mogelijk dankzij een beurs van de European Research Council. Ze focust specifiek op platformen voor kennisintensief, professioneel werk. De platformen die zij onderzoekt bieden veelal grote projecten (uren tot jaren), inhoudelijk uitdagende projecten en hogere compensatie. 

“Tot wel 200 euro per uur, afhankelijk van je expertise”, vertelt ze. “Hoewel dit internationale platformen zijn, gaat het om specialistisch werk en dus is het aantal beschikbare kandidaten vrij schaars. Dat betekent minder competitie en een hogere beloning.” 

Een paar voorbeelden van dit soort internationale platformen zijn Upwork, Toptal en Catalant. Het werk wordt op afstand uitgevoerd en digitaal afgeleverd, opdrachtgever en opdrachtnemer hebben geen fysiek contact. In Nederland kennen we bijvoorbeeld Jellow als voorbeeld van een platform waar opdrachtgevers hogere opgeleide professionals kunnen vinden.

Voor jong en oud

“Het kan aantrekkelijk zijn om als freelancer te werken via dit soort platformen”, vertelt Corporaal. “Je kunt zelf bepalen voor wie je werkt, wanneer je werkt en je hebt meer variatie in projecten dan wanneer je in loondienst bent.”

Dit past goed bij de wensen van veel millennials, vertelt ze. En daarnaast is het een oplossing voor oudere experts. “Als je tegen de pensioengerechtigde leeftijd bent en geen zin meer hebt om fulltime te werken, kan je via zo’n platform projecten vinden die bij jouw kennisniveau passen.”

‘Behoorlijk significante groei’

Klusplatformen voor laagbetaald werk zoals Uber, Deliveroo en Helpling zijn veel bekender, maar onderschat ook niet de opkomst van deze sites voor specialisten. “Het fenomeen groeit elk jaar met 30 procent”, zegt de onderzoeker. “Als je dat vergelijkt met een traditionele arbeidsmarkt dan is dat een behoorlijk significante groei.” 

Ze baseert zich op de Online Labour Index, te vinden op de website van het Oxford Internet Institute. Uit die index blijkt ook dat Nederland op plek 11 wereldwijd staat wat betreft gebruik van dit soort platformen door bedrijven.

“Het is een Engelstalige markt”, zegt Corporaal. “Dat zie je aan het soort opdrachten, het is vooral populair bij beroepen waar veel Engels gesproken wordt. In Nederland worden dit soort platformen het meest gebruikt voor software en IT (41%), design en multimedia (21%), en schijf en vertaalwerk (19%).”

Alternatief voor uitzendbureaus en offshoring

“Uitzend-, oursourcing-, offshoring-, staffingbureaus moeten zich zeker zorgen maken”, waarschuwt Corporaal. “Voor opdrachtgevers zijn platformen een alternatief voor uitzendbureaus of offshoring. Via dit soort platformen brengen ze het werk dichterbij de organisatie. De opdrachtgever heeft meer controle over de selectie van de persoon en de uitvoering van het werk.”

Zij onderzocht de motivaties van een aantal bedrijven met meer dan 10.000 medewerkers om aan de slag te gaan met platformen. Waarom geen uitzender? Ten eerste zien deze ‘Fortune 500-bedrijven’ platformen als manier om jongeren aan te trekken. Millennials hebben andere eisen en verwachtingen van werk dan babyboomers, stelt Corporaal. “Een deel van de jonge generatie professionals kiest ervoor om te werken als zelfstandige. Platformen maken die manier van werken toegankelijker. Als een bedrijf niet meegaat in veranderingen, oftewel de platformeconomie, mist het een stuk expertise waar je concurrentie wel gebruik van maakt.”

Verder zijn de organisatieprocessen van uitzendbureaus te traag en bureaucratisch, zegt ze. “Het duurt soms wel een maand voordat iemand aan de slag kan. Dat past niet meer bij bedrijven die snel moeten zijn om hun concurrentie voor te blijven. Zo’n bedrijf had eigenlijk gisteren al iemand nodig. Platformen kunnen met hun technologie, algoritmische matching-modellen en internationale scope sneller aan deze wens van bedrijven voldoen.” 

Minder administratieve last, meer keuze

Een platform heeft ook voordelen ten opzichte van het eigen freelancersnetwerk van een organisaties. “Je breidt als organisatie je netwerk ineens flink uit”, vertelt Corporaal. “Een bedrijf kan via de digitale platformen werken met mensen uit de andere kant van het land of zelfs de wereld. Daarnaast is betalen makkelijker, vooral voor Amerikaanse bedrijven die normaal gesproken ingewikkelde regels hanteren. Voor hun daalt de administratieve last.”

En tot slot worden dit soort netwerken ook vaak gebruikt voor heel korte klusjes. Denk aan een snelle aanpassing van het logo of een flyer voor de kerstborrel. Voor hele kleine taken ga je niet naar een uitzendbureau, maar je hebt wel even hulp nodig. Voorheen was je aangewezen op je eigen netwerk, bijvoorbeeld iemands broer die handig was met Photoshop. Nu kun je via zo’n platform snel een professional inschakelen.

Rol van de tussenpersoon

Tussenpersonen moeten zich zorgen maken, maar ze zullen niet verdwijnen door platformen. Corporaal: “De balans is nog niet gevonden, maar er is zeker een rol voor beide. Je kunt namelijk niet alles met technologie oplossen. Hiring managers willen soms gewoon naar een persoon toelopen die voor hen op zoek gaat naar de juist kandidaat.”

Daar zoeken platformen trouwens wel oplossingen voor. Ze leren van staffing agencies, ziet de onderzoeker. “Upwork heeft nu bijvoorbeeld nu de optie om een project- of programmamanager in te huren”, vertelt ze. “Dat is een freelancer die voor jou de jobomschrijving invult en het platform afstruint naar kandidaten. Omdat hij weet hoe het werkt en ervaring heeft met het managen van freelancers, heeft hij sneller een geschikte kandidaat gevonden.”

Lees ook: ‘Microsoft lanceert freelanceplatform. Met Upwork en niet met ‘eigen’ LinkedIn’

Uitdagingen voor organisaties

Ondanks dat de markt snel groeit, hebben grote organisaties nog moeite met de digitale transformatie die nodig is om deel te nemen aan de platformeconomie. Haar huidige onderzoek is gericht op de uitdagingen en verandermanagement-strategieën voor bedrijven die aan de slag gaan met online freelancers.

“Nadat je je hebt aangemeld als organisatie begint het pas”, vertelt ze. “Niet alleen moet je ontdekken hoe zo’n platform werkt, je moet ook je organisatie meekrijgen in de verandering.”

Verder ziet Corporaal verschillende modellen ontstaan binnen organisaties om te werken met platformen en freelancers. “De ene manager ziet ze als gewoon een ander uitzendbureau, de ander juist als alternatief. En weer een ander bedrijf gebruikt platformen specifiek om bepaalde expertise te vinden die niet in het huidige netwerk te vinden is. Denk aan een zorginstantie die een data specialist nodig heeft of een website wil laten bouwen.”