Waarom je zonder arbeidsovereenkomst wel een pakket mag bezorgen maar geen pizza

Alle maaltijdbezorgers van platform Deliveroo hebben recht op een arbeidsovereenkomst en vallen onder de CAO Beroepsgoederenvervoer. Dat oordeelt de Amsterdamse kantonrechter in twee procedures die zijn aangespannen door Vakbond FNV. Betekent dit dat alle arbeidskrachten van platformen zoals als Helpling en Uber werknemers zijn? En waarom mogen de pakketbezorgers van PostNL wel zzp’er zijn?

Definitie van een arbeidsovereenkomst

Om te snappen hoe het werkt, moet je weten dat de definitie van een arbeidsovereenkomst in de wet staat. De belangrijkste elementen zijn arbeid, loon, gedurende een zekere tijd en gezagsverhouding. Een rechter beoordeelt aan de hand van alle feiten en omstandigheden of een arbeidsrelatie aan deze elementen voldoet. Is er geen sprake van een arbeidsovereenkomst, dan werkt de arbeidskracht vaak als zelfstandige zonder personeel op basis van een overeenkomst van opdracht. Een zzp’er heeft geen ontslagbescherming, geen recht op loondoorbetaling bij ziekte en geen recht op een ww-uitkering.

Deliveroo: van arbeidscontract naar opdracht

De Amsterdamse kantonrechter moest beoordelen of de maaltijdbezorgers van Deliveroo werken op basis van een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht. Deliveroo begon in 2015 in Nederland met maaltijdbezorging. Via het digitale platform bestel je bij een restaurant en de bezorgers van Deliveroo brengen je maaltijd thuis. Deze maaltijdbezorgers waren aanvankelijk bij Deliveroo in dienst op basis van een arbeidsovereenkomst.

Begin 2018 besloot Deliveroo dat het bedrijf alleen nog met zzp’ers wilde werken. Alle maaltijdbezorgers mochten hun werkzaamheden voortzetten op basis van een overeenkomst van opdracht. FNV begon een procedure namens de bezorgers, waarin de vakbond stet dat de rechtsverhouding tussen de maaltijdbezorgers en Deliveroo nog steeds voldoet aan de kenmerken van een arbeidsovereenkomst. 

Lees ook: Uitspraak in Deliveroo-zaak is slechts een tussenstation 

Geen veranderingen

De kantonrechter is het daarmee eens. De werkwijze van Deliveroo is volgens de kantonrechter niet zodanig gewijzigd dat er geen sprake meer is van een arbeidsovereenkomst. Het bedrijfsproces is zo ingericht dat de maaltijdbezorger niet echt zelfstandig is. Er is bijvoorbeeld geen algehele vrijheid om zich beschikbaar te stellen zonder het risico te lopen geen opdrachten meer te krijgen. En de bezorger kan zich in de praktijk moeilijk laten vervangen.

Bovendien oefent Deliveroo volgens de kantonrechter gezag uit door allerlei instructies te geven, bijvoorbeeld over hoe bezorgers zich moeten gedragen en verzekeren.

Dienstverband en cao

De kantonrechter snapt dat bepaalde bezorgers prijs stellen op flexibiliteit, maar toch mogen zij niet zelf beslissen of ze wel of niet werken volgens een dienstverband. Ze moeten zich aan de wet houden, die bestaat om werkenden te beschermen. Of ze daar nou behoefte aan hebben of niet.

Daarbij moet Deliveroo de cao voor Beroepsgoederenverkeer naleven. Maaltijdbezorgers kunnen dus niet alleen een arbeidsovereenkomst afdwingen, maar ook (met terugwerkende kracht) nakoming van de cao vragen.

Verschillende uitspraken

Dat beoordelen of er sprake is van een dienstverband lastig is, blijkt wel uit het feit dat rechters verschillende uitspraken doen. Een eerdere uitspraak staat bijvoorbeeld haaks staat op deze beslissing. In de zomer van 2018 oordeelde de kantonrechter namelijk nog dat bezorger Sytze Ferwerda bij Deliveroo werkzaam was als zzp’er.

Ook over de rechtsverhouding tussen PostNL en de pakketbezorgers oordelen rechters op verschillende manieren. In de ene zaak vond de rechter dat de bezorger werkte op basis van een arbeidsovereenkomst, in de andere zaak was sprake van een overeenkomst van opdracht. Per zaak verschilden namelijk de feiten en omstandigheden. In de ene zaak werd wel voldaan aan alle elementen van een arbeidsovereenkomst, in de andere niet.

Geen duidelijkheid voor de platformmedewerker

Het oordeel van de kantonrechter Amsterdam is zeer begrijpelijk. Dit oordeel kun je niet los zien van het gegeven dat de maaltijdbezorgers voorheen in dienst waren en in 2018 werden gedwongen als zelfstandige verder te gaan, terwijl hun werksituatie niet was gewijzigd.

Of andere platformmedewerkers in lijn met deze uitspraak een dienstverband kunnen claimen is zeer de vraag. De rechter moet steeds aan de hand van alle feiten en omstandigheden beoordelen of de balans doorslaat naar een arbeidsovereenkomst of zelfstandig ondernemerschap. Het maakt dus eigenlijk niet uit of je postbezorger, pizzabezorger of schoonmaker bent.

De positie van de platformmedewerker is nog steeds ongewis. Deliveroo gaat in hoger beroep. Andere platformen en hun medewerkers, maar ook alle juristen, zullen reikhalzend naar die uitspraak uitkijken.