Een gender loonkloof, terwijl je als freelancer zelf je uurtarief bepaalt?

Ik hoor je al denken: “Is dat dan ook het geval bij freelancers?” Dat zou misschien vreemd zijn, omdat je zou denken dat je als freelancer ‘in principe’ het uurtarief zelf bepaalt…“Dan gooi je je uurtarief toch gewoon wat omhoog?”

Of er sprake is van een gender loonkloof bij de freelancers in het netwerk van Jellow? Op basis van het uurtarief dat door de freelancer gevraagd wordt en aangegeven in het profiel, valt de gender ‘uurtarief’ kloof in ieder geval wel mee. Of er daadwerkelijk sprake is van beloningsdiscriminatie of een genderkloof, durf ik op basis van onze data niet te zeggen.

Wat is dan die gender loonkloof waar zo vaak over gesproken wordt?

De discussie over de gender loonkloof bestaat al een behoorlijke tijd, maar is recentelijk weer een terugkerend onderwerp. Vooral toen een aantal vrouwen in IJsland er twee jaar geleden achter kwam dat zij ongeveer 14% minder verdienden dan mannen met dezelfde baan. Met als resultaat: een staking.

De dag van de staking gingen de vrouwen precies om 14:38 van kantoor weg, omdat ze omgerekend vanaf dan voor niets zouden werken in vergelijking tot de mannen. Dit zorgde ervoor dat in IJsland kritisch werd gekeken naar de wetgeving. Met resultaat: Het is sinds afgelopen januari in IJsland een wettelijke verplichting om vrouwen en mannen hetzelfde salaris te geven wanneer ze dezelfde functie hebben.

En dit is wat als ‘de gender loonkloof’ gezien wordt: het verschil tussen het gemiddelde brutoloon van mannelijke en vrouwelijke betaalde werknemers, als een percentage van het gemiddelde bruto uurloon van mannelijke betaalde werknemers.

Wat zorgt er dan voor dat de gender loonkloof al een tijd zoveel aandacht krijgt?

Een gemiddelde van het salaris tussen mannen en vrouwen zegt eigenlijk heel weinig. Er spelen veel factoren mee die ervoor kunnen zorgen dat lonen tussen vrouwelijke en mannelijke werknemers verschillen, zoals ervaring of leeftijd.

Dit is eigenlijk hetzelfde als je als freelancer een hoger bedrag per uur vraagt als je meer ervaring of veel meer kennis hebt dan een concullega. Of hetzelfde als de verhoging van het uurtarief als een opdracht van vrij korte duur is.

Enkele factoren die invloed hebben op de loonkloof zijn in dit geval dus ook het opleidingsniveau, leeftijd en parttime versus fulltime werken. Maar waarom de gender loonkloof nu nou echt zoveel aandacht krijgt? Dat is het loonverschil voor gelijkwaardig werk: beloningsdiscriminatie. Nu is er een aantal mensen van mening dat deze gender loonkloof nihil is en dat beloningsdiscriminatie niet bestaat. Volgens hen is de zogeheten ‘schijn gender loonkloof’ te verklaren door (bijvoorbeeld) bovengenoemde factoren.

Waarom een aantal mensen van mening is dat beloningsdiscriminatie niet bestaat:

Volgens velen is de discussie van de loonkloof tussen man en vrouw gebaseerd op té uiteenlopende functies en omstandigheden en bestaat de gender loonkloof dus niet. Verschillende studies geven namelijk aan dat het verschil in loon een aantal andere oorzaken kan hebben, in plaats van het ‘gewoon man of vrouw zijn’ en dus niet per se discriminerend is.

Voorbeelden hiervan zijn (wel enigszins generaliserend):

• Vrouwen durven minder goed te onderhandelen dan mannen
• Vrouwen zijn onzekerder over het bedrag dat zij per uur vragen
• Vrouwen zijn meer gefocust op de secundaire arbeidsvoorwaarden dan salaris
• Mannen zijn vaker bereid om meer uren te werken
• Vrouwen kunnen minder ervaring hebben dan mannen van dezelfde leeftijd omdat ze bijvoorbeeld een pauze hebben gehad voor zwangerschap
• Mannen zijn vaker bereid om qua werklocatie te switchen
• De bestbetaalde banen worden voor een groot percentage bekleed door mannen

Het volgende YouTube filmpje geeft een duidelijke argumentatie en belichting van deze kant:

In het filmpje wordt gediscussieerd over het bestaan van de genderkloof en de bijhorende loondiscriminatie. Als eerste worden de (bovenstaande) factoren besproken die het loonverschil kunnen verklaren. Ook wordt in het filmpje besproken dat een minimaal loonverschil bestaat wanneer deze factoren wel worden meegenomen in een vergelijking.

Verder zijn zij van mening dat dit minimale loonverschil te wijten is aan de afwezigheid van een studie of onderzoek die al deze factoren samen neemt om voor een verklaring te zorgen. Dit houdt in dat er wel degelijk een gender loonkloof bestaat, maar dat dit gegronde redenen heeft. Volgens hen is er dus geen sprake van beloningsdiscriminatie.

Waarom een aantal mensen van mening is dat beloningsdiscriminatie wel bestaat:

Aan de andere kant zijn er ook mensen die van mening zijn dat er een gender loonkloof bestaat als gevolg van beloningsdiscriminatie. Los van de bovengenoemde factoren, bestaat er volgens deze groep mensen toch echt nog een verschil in loonhoogte. Dit verschil verwijten zij aan het ‘feit’ dat vrouwen gediscrimineerd worden. Dit feit is gebaseerd op de cijfers van verschillende onderzoeken die laten zien dat vrouwen minder verdienen dan mannen in bepaalde functies.

Onder andere het CBS laat cijfers zien dat ondanks uren, functie, branche en provincie mannen gemiddeld 7% meer verdienen dan vrouwen. Ook cijfers in dit rapport van de Federatie Nederlandse Vakbeweging (eind 2017) laten zien dat deze beloningsdiscriminatie wel degelijk bestaat.

Wat wordt als oplossing geopperd? Lekker kort door de bocht: dat de markt het zelf oplost. Als vrouwen namelijk goedkopere werknemers zijn, zullen bedrijven meer vrouwen in dienst willen nemen. Wanneer er meer vraag naar vrouwen is, gaan de lonen voor vrouwen vanzelf omhoog.

De hamvraag: Bestaat er een gender loonkloof en/of loondiscriminatie bij freelancers?

De vraag over het bestaan van de gender loonkloof is lastig te beantwoorden, maar de vraag of deze loonkloof en discriminatie ook bij freelancers bestaat is misschien nog wel moeilijker. Los van opleidingsniveau, leeftijd en ervaring gaat dit ook over de inhoud, lengte, grootte en insteek van de opdracht.

Daarnaast vragen sommige freelancers bewust minder geld, bijvoorbeeld om naast loon ook bepaalde diensten van een opdrachtgever terug te krijgen. Dit in de vorm van reiskosten, marketing of een samenwerking. Wel kunnen we kijken naar de tarieven die freelancers vragen met dezelfde functie om een globaal overzicht te geven van het uurtarief.

We hebben vijf verschillende vakgebieden uitgekozen. Deze vakgebieden betreffen Human Resources (HR), User Experience (UX) en Webdesign, Foto en Video, Consultancy en Marketing. Binnen deze vakgebieden hebben freelancers gekozen die ongeveer vergelijkbaar zijn op basis van ervaring en functie, om vervolgens de gemiddelde uurtarieven te vergelijken.

Bij een aantal vakgebieden scoren de mannen wat hoger op het gemiddelde uurtarief, bij andere zijn het de vrouwen. Het grootste verschil tussen het gevraagde uurtarief van mannen en vrouwen bevindt zich in het vakgebied HR en Consultancy, waarbij een vrouw bij HR gemiddeld ongeveer €12,- per uur meer vraagt dan een man. Bij Consultancy is dit zelfs €16,-.

Bij online marketeers is dit omgekeerd. Mannelijke marketeers vragen gemiddeld ongeveer €5,- per uur meer vragen dan vrouwelijke marketeers. Tussen fotografen en UX designers is dit verschil klein, waarbij vrouwelijke fotografen en mannelijke UX designers ongeveer €1,- per uur meer vragen.

Wat denk jij?

Onze conclusie is dat wij dus geen antwoord hebben op de vraag of er sprake is van beloningsdiscriminatie tussen mannelijke en vrouwelijke freelancers. De skills, ervaring en opleidingen PLUS de opdrachten in onze data lopen te uiteen om een hard ja/nee antwoord te geven. Wel hebben we gezien dat in sommige vakgebieden vrouwen een hoger uurtarief vragen, in andere gevallen de mannen. Waar dat precies aan ligt, durf jij dat te beantwoorden?