OECD Forum over The Future of Work: “Nee, we zijn er nog niet klaar voor”

Zet twee dagen vele honderden politici, beleidsmakers, wetenschappers en lobbyisten bij elkaar en je krijgt misschien niet gelijk de antwoorden die je zoekt. Maar op zijn minst een overzicht van thema’s die zó in de OESO zone spelen.

Het gaat goed, maar lang niet voor iedereen

Is het glas half vol of half leeg. De economie groeit, de welvaart in de gehele wereld is nog nooit zo groot geweest. Maar zorgen genoeg. Vooral over de groeiende ongelijkheid, maakte OESO Secretaris Generaal Angel Gurría duidelijk:

“Economie blijft groeien, maar dat levert vooral lager betaalde banen op. Investeringen blijven achter net als uitgave aan scholing. We planten de zaadjes voor meer ongelijkheid.” Waarschuwing van Secr Gen @A_Gurria van @OECD op #OECDForum pic.twitter.com/TTGoUnuSoc

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) 21 mei 2019

Dat de economen van de OESO zich zorgen maken over dit soort thema’s is niet zo heel gek. Als meer werknemers minder gaan verdienen, zal dat merkbaar zijn in de consumentenbestedingen. De sociale zekerheid moet verder wel betaald worden. En sociale onrust is slecht voor business.

Het moet gezegd worden, voor de OESO staan sociale thema’s (eerlijker verdeling welvaart en welzijn) al langer hoog op de agenda. Zie ook de aandacht voor niet zo zeer banengroei, maar  voor de groei van de kwaliteit van die banen.

Groeiende ongelijkheid

Prof. Anna Salomons (UU) liet in haar presentatie, naar aanleiding van een rapport dat ze met Prof Maarten Goos schreef voor Randstad, in de onderstaande slides zien waar die ongelijkheid zich in uit. In inkomen, in wel of juist niet kunnen profiteren van de digitalisering en de ongelijkheid.

Groeiend ongelijkheid in arbeidsmarkt in rond drie thema”s: Inkomen, effect digitalisering en vraag/aanbod” (uit flexibility@work 2019 rapport.) #OECDForum #TheFutureofwork pic.twitter.com/7Os4VBKvQU

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) 21 mei 2019

Scholing en herinrichting van sociale zekerheidstelsel waren twee van de thema’s die in de vele tientallen subsessies ruim aan bod kwamen.

Met de opmerking dat de vraag is of je die twee zaken wel apart van elkaar moet bespreken:

“Skills and social protection shouldn’t be discussed a two different topic. Having the right skills is the best social protection.” @JochemPdeboer at the #OECDforum #thefurtureofwork

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) 20 mei 2019

En de veel gemaakte opmerking dat het een van de grootste paradoxen is dat de wereldbevolking nog nooit zo hoog is opgeleid, maar niet de juiste vaardigheden heeft:

Sleutelprobleem bij scholing & #thefutureofwork . Discussie #oecdforum pic.twitter.com/EE952YtRQb

—  20 mei 2019

Nog niet klaar voor alle nieuwe contractvormen

Natuurlijk ook veel aandacht voor de opkomst van wat ‘non-standard work arrangements’ genoemd wordt. Zeg maar: alle contractvormen anders dan het traditionele loondienstverband. Het aantal mensen zonder zo’n standaard contract groeit net als het aantal contractvormen. Dat schuurt met traditionele instituten als de sociale zekerheid en het arbeidsrecht. Flink wat discussie over hervorming daarvan dus. En niet zo zeer of er een herontwerp nodig is van het sociale zekerheidsstelsel, maar eerder ‘hoe’.

“The future of work is in our hands. But we are not ready. Inequality and growing number precarious workers is big challenge.”@stescarpetta (Director for Employment, Labour and Social Affairs, OECD) #oecdforum

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) 21 mei 2019

OESO directeur arbeidsmarktbeleid Stefano Scarpetta maakte duidelijk dat wat hem betreft de OESO landen nog lang niet klaar zijn in het maken van aanpassingen: “Het arbeidsmarktbeleid in veel OESO landen is nog niet genoeg aangepast aan het groeiend aantal werkenden die een ‘non-standard contract’ hebben.”

Eerder deed de OESO al een oproep om bijvoorbeeld tot nieuwe definities te komen en zo het grijze gebied tussen werknemer en zelfstandigen kleiner te maken (zie dit eerdere artikel hierover).

“Universeel basisinkomen lijkt niet oplossing. Hoger minimuminkomen wel, ook voor (kwetsbare) zelfstandigen.” (zal @wkoolmees het mee eens zijn) @stescarpetta (Dir OECD) #OECDForum #thefutureofwork

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) 21 mei 2019

Dezelfde thema’s, verschillende oplossingen per land.

Met een paar quotes doe ik natuurlijk te kort aan de vele presentaties en gesprekken die plaats vonden. Al moet gezegd worden dat de genoemde thema’s ook een hoge mate van ‘open deuren’ zijn. Plus dat we de verwachting dat de echte verandering van dit soort instituten nog komt wel achter ons hebben gelaten.

“We have to give up the idea that traditonal institutions – like the OECD – can lead us to things like a new societal contract. ” @RSAMatthew op #oecdforum pic.twitter.com/AM7re6DagL

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) 20 mei 2019

Wat deze bijeenkomst van de OESO in ieder geval duidelijk maakt is dat veel thema’s (ongelijkheid, democratie onder druk, de mismatch tussen nieuwe manieren van werk en oude instituties en zekerheden) universeel zijn. Of althans in veel OESO landen spelen. Maar dat de oplossingen toch primair aan de landen zelf zijn. Daarvoor zijn de lokale omstandigheden, de nationale wetgeving, het fiscaal stelsel, de cultuur per land nu eenmaal te verschillend.

Neem bijvoorbeeld de positie van de freelancers. Daar wijkt de discussie in Nederland toch wel heel flink af van die in veel andere landen:

Waar in NL flink deel van zzp’ers juist weg willen blijven van beschermde paraplu van werknemersarrangementen gaat discussie in meeste andere OECD landen juist over toegankelijke sociale bescherming voor freelancers. #OECDForum pic.twitter.com/qX9G3sMYY0

— Hugo-Jan Ruts (@hugojanruts) 20 mei 2019