Hugo-Jan Ruts 16 december 2019 13 reacties Print Zonder consensus over problemen geen doorbraak in debat over zzp-regelsAls sluitstuk van zijn arbeidsmarktwetgeving probeert minister Koolmees nieuwe wetgeving voor opdrachtgevers van zzp’ers te introduceren. Het debat daarover zit muurvast. Oorzaak: Er is geen consensus over wat nu daadwerkelijk het probleem is. Afgelopen maandag liep de termijn voor de internetconsultatie voor deze nieuwe wetgeving af. Wetgeving die een minimumtarief voor zzp’ers moet introduceren en daarnaast opdrachtgevers zekerheid geeft indien een zelfstandige ingehuurd wordt met een tarief van boven de € 75,- per uur. Deze mogelijkheid voor experts en lobbyisten om feedback te geven voordat een wet richting de Kamer gaat is uitgelopen op een heuse volksraadpleging. En de uitkomst voor Koolmees is niet mals. Honderden zelfstandigen hebben gereageerd. Net als veel grote belangenbehartigers en partijen uit de polder. Met een gezamenlijke brief van de werkgevers en vakbonden voorop. Rode draad van al die adviezen: dien deze wet niet in bij de Kamer. Nieuwe wetgeving onder vuur Minister Koolmees heeft het de criticasters ook wel erg gemakkelijk gemaakt. Allereerst is er de bureaucratische rompslomp: Een sympathiek ogend minimumtarief is verpakt in wetgeving die zo complex is en zoveel administratieve lasten oplevert voor alle zelfstandigen, dat deze maatregel meer op een ontmoedigingsbeleid lijkt dan op bescherming van een kleine groep kwetsbare zzp’ers. Het lijkt het probleem van armoede onder zzp’ers ook nauwelijks op te lossen. En vervolgens is er de communicatie: Het wetsvoorstel voor de bovenkant van de markt is door het ministerie zo slecht en onduidelijk verkocht, dat de indruk ontstaan is dat het een opt-out variant voor werknemers is, in plaats van de bedoelde zekerheid voor zelfstandigen, die al helemaal niet in het sociaal stelsel zitten. Na de BGL (de Beschikking Geen Loonheffingen) van Weekers en de Wet DBA van Wiebes, dreigt zo deze derde poging om het zzp-beest via wetgeving te temmen uit te draaien op een mislukking. En dan moet de discussie over de webmodule nog beginnen. Het maatschappelijk debat over wetgeving die de zzp-markt moet reguleren begint ondertussen veel te lijken op het Brexit-debat ten tijde van Theresa May. Voor geen enkel idee is een meerderheid te vinden. Wanhopige ambtenaren. Een algemene moeheid bij het publiek rond dit onderwerp. Belangenorganisaties uit de oude en nieuwe polder die met regelmaat de populistische kaart trekken en/of desinformatie verspreiden. Lees ook: Concept wetsvoorstel Zelfstandigenverklaring online. Koolmees houdt vast aan nieuwe zzp-wetgeving. “Alleen ‘nee’ zeggen is te gemakkelijk.” Wat nu? Wat nu? “Terug naar de tekentafel”, riep Paul Smeulders van GroenLinks in een Kamerdebat onlangs. Hij had de gezamenlijke brief met het negatieve advies van VNO en FNV in zijn handen. “Alleen ‘nee’ zeggen is te gemakkelijk”, zo reageerde een felle minister in datzelfde debat. Niets doen is geen optie, zo vindt hij. Smeulders en de minister hebben hier beiden een punt. Wetgeving doorzetten waar werkelijk geen enkele bondgenoot in het maatschappelijke middenveld voor te vinden is, is onverstandig. Naarstig op zoek gaan naar alternatieve wetgeving is evenmin haalbaar. Wie rechterlijke uitspraken leest waarin de Belastingdienst regelmatig het deksel op de neus krijgt, begrijpt dat de roep om ‘meer handhaving’ zonder nieuwe regels naïef is. Knelpunten De belangrijkste reden waarom er geen consensus te vinden is omtrent een oplossing in deze discussie is dat er geen consensus is over wat nu daadwerkelijk het probleem is. Wie de discussie over de zzp-markt volgt hoort genoeg onderwerpen die als probleem gezien kunnen worden. Ik noem er een aantal, in willekeurige volgorde en zonder een uitspraak te doen over hoe groot het genoemde probleem daadwerkelijk is: Uitbuiting: zeer lage tarieven in delen van de zzp-markt. Uitruil: eenvoudig werknemers kunnen inruilen voor minder aan regels gebonden zzp’ers Lage verzekeringsgraad: te weinig zzp’ers hebben afdoende voorzieningen voor arbeidsongeschiktheid of pensioen. En ze zijn duur of niet mogelijk voor zzp’ers met hoog risico. Quasi-ondernemerschap: zelfstandigen die fulltime en langdurig werken voor één opdrachtgever, maar wel gebruik maken van fiscale ondernemersfaciliteiten. Solidariteitstekort: uitstroom uit sociale- en verzekeringsfondsen van juist draagkrachtige werkenden Onzekerheid opdrachtgevers: gebrek aan heldere regels leidt tot vraaguitval naar zzp’ers. Verstorend effect zelfstandigenaftrek : onder en rond modaal is er een financiële win/win voor zowel opdrachtgever als werkende om reguliere baan in te ruilen voor zzp. Ruzie op de werkvloer: tussen werknemers en zzp’ers die beiden de krenten uit de pap willen pikken. Oneigenlijke concurrentie tussen MKB en zzp. Gedwongen opdrachtgeverschap: arbeidsmarkt dwingt werkgevers zzp’ers in te huren waar ze liever werknemers willen. Werkende armen: laag verdienvermogen onder deel zzp’ers Monopsonie: een zeer klein aantal vragers domineert de markt, met lage tarieven Dit alles in de wetenschap dat 80 tot 90 procent van de zelfstandigen zelf buitengewoon tevreden is over zijn of haar situatie en dat deze groep onmiskenbaar een bijdrage levert aan de dynamiek van de Nederlandse economie. Wat is nu echt een probleem en kunnen/willen we dat oplossen? Consensus over de vraag wat ‘het probleem’ is, is ver te zoeken. En daardoor lopen we vast. Wie brengt de boel weer in beweging? Er wordt in dit kader veel gewezen naar de commissie Regulering van Werk. Deze commissie onder leiding van Hans Borstlap komt eind januari met haar lang verwachte rapport. Toch lijkt het ijdele hoop dat deze commissie echt het verschil gaat maken. De voortekenen wijzen er op dat deze commissie komt met voorstellen voor ‘universele uitgangspunten’ voor alle werkenden. Leuk, nuttig. Maar het zijn vooral ‘beleidsrichtingen’ waar de politieke partijen uit kunnen shoppen voor hun nieuwe partijprogramma’s. Het zijn geen concrete voorstellen die een antwoord geven op urgente problemen. Hoe komen we dan wel uit de huidige impasse? Het debat zou zich in eerste instantie moeten richten op het in kaart brengen van de problemen. Met steeds de vraag hoe groot het probleem daadwerkelijk is. En de vervolgvraag of we dat probleem als maatschappij kunnen én willen oplossen. Plus het vraagstuk waar nu de echte urgentie ligt. Dat vraagt politieke moed van het kabinet om het regeerakkoord op dit onderwerp los te laten. Het vraagt lef van de oppositie en belangenorganisaties om verder te kijken dan de eigen stokpaardjes. Een deel van de conclusie van dit debat zal zijn dat de huidige voorstellen van het kabinet te generiek zijn. Daarbij lijken we er niet aan te ontkomen om de meest urgente problemen sectoraal aan te pakken. arbeidsmarkt, internetconsultatie, minister Koolmees, wet minimumbeloning zzp, Zelfstandigenverklaring, zzp-beleid Print Over de auteur Over Hugo-Jan Ruts Hugo-Jan Ruts is 'editor-in-chief' en uitgever van ZiPconomy. Bekijk alle berichten van Hugo-Jan Ruts
Aardige analyse… Alleen moet wel vastgesteld worden dat de opgesomde problemen / oorzaken gelden voor een mininale groep van zzpers (minder als 5%) ….. En dat het één en ander sterk gevoed wordt door de minsteries zelf…. Laat de markt zijn werk doen en heb niet t idee dat je vanuit Den Haag dit ooit nog gaat regelen….
Arie, met je reactie bewijs je het gelijk van de analyse van Hugo-Jan. Namelijk een eenzijdige blik op wat jij als probleem ziet en de ogen sluiten voor wat anderen als een legitiem punt zien. Zo komen we dus nergens.
Beste Peter… Je bent nog korter door de bocht als ik….! Ik stel vast dat Hugo-Jan een aardige analyse maakt van de situatie, waarbij ik er nog een feitelijk gegeven aan toe voeg… Volgens mij moet de discussie gaan over alle feiten…toch? Verder verwijs ik je graag naar onze website….www.solopartners.nl….hier vind je standpunten en feitelijkheden welke gebaseerd zijn op jarenlange ervaringen en opbouwen van netwerken binnen de wereld van zzpers in de zorg…..en dan zie je dat wij onze ogen nergens voor sluiten en breed om ons heen kijken…. Enige nuance lijkt mij daarom gepast…
Arie, – prima als jij vindt dat lage verzekeringsgraad zzp’ers voor aov geen probleem is dat door overheid opgelost moet worden, feit is dat dat veel meer dan 5% van zzp’ers geen goede voorziening heeft (idem voor pensioen). – prima als jij vindt dat solidariteitsbeginsel aov geen punt is, feit in toenemende mate juist werkende met goed arbeidsmarktperspectief zzp’er worden en daarmee uit het collectief stelsel stappen wat dat stelsel onder druk zet. – prima als jij vindt armoede onder zzp’ers niet door overheid opgelost moet worden, feit is dat dat 8,6% van zzp een besteedbaar inkomen heeft onder de ‘laag inkomensgrens’.
Eén en al emotie.. Niemand heeft gezegd dat er een percentage zzpers onder de armoedegrens zit….overigens is dat percentage bij loonconstructen veel hoger….dus ook daar zijn zaken op te lossen…. Maar nuance is wel van groot belang….en ja de overheid moet op afstand….zij veroorzaken namelijk deze chaos….
Het probleem ligt ‘m dus ook vooral in de regel- en geldingsdrang van de minister en consorten. En het door de minister niet genoemd probleem van misgelopen belasting door de zelfstandigeaftrek is voor hen de grootste. Er wordt een beeld geschetst in de media dat zzp-ers geen belasting betalen, maar dat is natuurlijk onzin, wij betalen zowel het werknemer- als wergkgeversdeel. Waar ik el van overtuigd ben, is dat door de slechte arbeidsomstandigheden een flinke groep mensen al dan niet gedwongen kiezen voor het zzp-schap, en dat hierdoor bedrijven en organisaties ontwricht worden op personeelsgebied. Als werkgevers c.q. overheid zorgt voor betere arbeidsomstandigheden voor werknemers wordt een van de problemen al opgelost.
Als er complexe vraagstukken zijn dan is de enige weg naar succes om dingen klein te maken. Dat vinden ministeries moeilijk, kijk maar naar de succesarme grote ICT projecten. De ‘nieuwe’ ICT werkt succesvoller op een ‘agile’ manier, of zonder populair te willen zijn, gewoon de opdracht ophakken in stukken en stap voor stap, met alleen direct betrokkenen en zonder al te veel bemoeienis ‘van boven’, een oplossing maken. Beginnen dus met één probleem van bovenstaande lijst, en niet alle zzp situaties tegelijk willen oplossen . EN vooral durven bijsturen als het niet meteen werkt, maar dat is dan ook niet erg, want de investeringen en risico’s zijn nog niet zo groot. Pak 1 probleem in 1 sector, of nog spannender, ga ‘A/B testen’ en test 2 verschillende oplossingen voor dat ene probleem in 2 sectoren. Grote, ook oudere, organisaties hebben inmiddels door dat innoveren niet zo snel gaat als alles top-down en big bang erdoor wordt geduwd, nu de politiek nog.
Die aanpak werkt misschien voor ICT projecten (alhoewel dat ook beperkt is), maar voor nieuwe wetgeving kan je natuurlijk niet gaan experimenteren met A/B test praktijken. De nieuwe regelgeving zou zo ook veel te complex worden denk ik.
Tja, ik haal hiervoor graag als voorbeeld de grote banken aan. Die hadden ook nooit een bankieren app in 1 keer kunnen bouwen, dat is veel te complex en risicovol. Toch hebben zij al een tijd een veilige, multifunctionele app. Maar functionele ZZP wetgeving is er al een tijdje niet (of nooit geweest…) Misschien regelgeving zoals met ‘plaatselijke verordeningen’. Of gewoon nog een paar jaar doorpraten.
Ik denk dat we de context veel breder zullen moeten trekken. FF kort door de bocht: de grote overeenkomst in iedere bedrijfstak/beroepsgroep momenteel is de werkdruk, doorgeslagen regelgeving, risico aversie (ontslag recht), voortschrijdende technologie en een vergrijzende beroeps bevolking, samen met een jonge generatie die niet meer fatsoenlijk kan wonen en/of rondkomen. Dat in combi met het oude economisch denken in termen van ‘groei’ waarbij geld en/of het BNP leidend zijn, zorgt voor zo’n grote druk dat het systeem mensen eruit “perst”: burn-out, zp’er worden, gewoon afhaken, angstvallig vast blijven zitten in je ‘bullshit’ baan etc. Radicale tijden hebben radicale keuzes nodig. Korte termijn oplossingen zijn er niet, nog meer knippen/(pleisters)plakken maakt de zaak alleen nog maar erger, voor iedereen. Dus tolereer enige tijdelijke chaos, laat het UWV en Belastingdienst met rust (reorganiseer daar wel en schop bij de belastingdienst die fouterikken er wel direct uit) en. laten we dan vanuit Rapport-Borstlap de eerste stappen gaan zetten. Dat hoeft de pollitiek in eerste instantie helemaal zelf niet te doen: partijen als de Werkvereniging, de krachten bundelend met inmiddels vele ZP-achtige organisaties hebben in januari al data gepland om plannen te maken…geef de partijen even tijd en rust.
Het is nu overal om ons heen. In elk item van het 8 uur journaal. De overheid kan de complexiteit van de samenleving en de snelheid van de veranderingen niet aan. Niet alleen op de arbeidsmarkt. Het is niet verrassend en ook geen schande maar het is wel gevaarlijk zolang de overheid zelf denkt al polderend tot oplossingen te kunnen komen. Oplossingen zijn niet meer allesomvattend en komen meestal uit de samenleving als deeloplossingen in de vorm van broodfondsen, nieuwe verzekeringsconcepten en pensioenoplossingen of werkvormen. Vaak ontwikkeld door mensen die niet op de overheid wilden(of konden) wachten en gewoon aan de slag gingen. Leer die innovaties te gebruiken!
Helder en goed verhaal Hugo-Jan! Wat ik daarnaast ook nog vaak merk is dat `ZZP-er` nog steeds geen juridische definitie heeft. Daarmee is niet alleen onduidelijk wat nu precies het probleem is, maar ook op wie het van toepassing is. De VAR was misschien zo gek nog niet 🙂
nieuws - 4e ArbeidsmarktPoort over mismatch onderwijs en arbeidsmarkt: “Hoe dichten we de kloof bij tekortb...
