Belangenorganisaties reageren op afstel wet zelfstandigenverklaring en webmodule: ‘Zolang de wetgeving niet wijzigt, zal een webmodule niet werken’

De wet minimumtarief en zelfstandigenverklaring komt er niet, schreef minister Wouter Koolmees van Sociale zaken maandag. Deze wet brengt volgens hem te veel administratieve lasten voor zelfstandig ondernemers met zich mee om effectief te zijn. Verder maakt de minister bekend dat de webmodule vanaf het najaar wordt getest als pilot.

Daarmee geeft de online tool om te bepalen of een opdrachtgever iemand als zzp’er mag inhuren ‘wel duidelijkheid, geen zekerheid’. Werkgevers kunnen de tool vrijwillig en anoniem gebruiken, belooft de minister. Lees verder.

Opluchting over afstel wetgeving

Vrijwel alle belangenbehartigers zijn blij dat het minimuminhuurtarief er toch niet komt. Voorzitter Josien van Breda van het Platform zzp-dienstverleners vat samen: “Het klonk als een makkelijke manier om het kaf van het koren te scheiden, maar het werd al snel duidelijk hoeveel administratieve rompslomp erbij kwam kijken. Het is jammer dat er een oplossing is weggevallen om de onderkant van de arbeidsmarkt te beschermen, maar  de wet schoot zijn doel voorbij.”

Van Breda vindt het wel jammer dat de zelfstandigenverklaring ook vervalt. “Die zou zelfredzame zzp’ers meer ruimte geven om te ondernemen.Wij pleiten nog steeds voor zo’n verklaring.”

Directeur Margreet Drijvers van PZO verwijst naar de vele reacties op de internetconsultatie vorig jaar. “Niemand was positief over deze conceptwet. Vooral de verhoging van de administratieve lastendruk baarde veel zorgen. Daarnaast zorgde het voor onduidelijkheid en werd het echte probleem niet opgelost.” 

‘Webmodule biedt geen soelaas’

Drijvers: “Jammer genoeg houdt het kabinet wel vast aan de webmodule. Zolang aan de onderliggende wetgeving niets wordt gewijzigd, gaat de webmodule geen soelaas bieden.”

De webmodule is een digitaal formulier voor opdrachtgevers om duidelijkheid te krijgen of zij een zzp’er mogen inhuren. De opdrachtgever beantwoordt vragen over de arbeidsverhouding en krijgt een advies: de opdracht kan wel of niet ingevuld worden door een zelfstandige.

Als het mag, dan krijgt de opdrachtgever een ‘opdrachtgeversverklaring’. Die verklaring geeft de opdrachtgever vooraf zekerheid dat hij geen loonbelasting en premies werkgeversverzekeringen hoeft te betalen, mits de partijen ook echt werken zoals zij hebben ingevuld in de webmodule. Maar die verklaring geldt nog niet in de pilotfase: vanaf dit najaar is de uitkomst puur een advies.

• Lees ook: Webmodule brengt interim kenniswerkers in de gevarenzone, maar geeft Deliveroo vrij spel

Onrust in crisistijd

Van Breda denkt dat deze testfase alleen maar onrust veroorzaakt. “En dat kunnen zzp’ers niet gebruiken, zeker niet in crisistijd. Laat ondernemers langzaam uit de coronacrisis klauteren, geef ze zekerheid. Verleng de modelovereenkomsten en ga in de tussentijd samen met het werkveld aan de slag met nieuwe regelgeving.”

Frederieke Schmidt Crans van Bovib (branchevereniging voor intermediairs en brokers) vreest dat het kabinet de impact van de pilot onderschat. “Opdrachtgevers zullen huiverig worden om zzp’ers in te huren. Weer een pilotvorm? We hebben al jaren van tests achter de rug. Het kabinet weet nu al dat een groot deel van de opdrachten in een grijs gebied terecht komt. Dat betekent dat dit niks oplost ten opzichte van de afgelopen jaren.”

Complex en onzeker

Oprichter Hans Biesheuvel van ONL voor Ondernemers is eveneens kritisch op de pilot. Hij denkt dat de vragen te ingewikkeld zijn voor veel ondernemers. “De module wordt zowel in vormgeving als in uitvoering als zeer complex ervaren. Bovendien biedt de uitkomst nog steeds geen zekerheid over de aard van de arbeidsrelatie.”

De Raad voor Interim-management (RIM) is naar eigen zeggen ‘voorzichtig positief’ over de aankondigingen van het kabinet. Geert-Jan Poorthuis is blij dat er ruimte blijft om met een modelovereenkomst voor interim-management te werken. “Die blijkt te werken en geeft de mogelijkheid om onze dienstverlening op een kwalitatieve manier in te vullen”, zegt hij. “Met de wet zelfstandigenverklaring konden wij niet uit de voeten vanwege de beperking van één jaar. We zien dat dat in de webmodule veel genuanceerder is uitgewerkt. Dat past ook bij de aard van onze opdrachten.”

Pizzabezorgers als echte ondernemers?

In een bijlage van zijn brief aan de Tweede Kamer gaf minister Koolmees ook inzicht in de wegingsfactoren van de vragen. Schmidt Crans schrok daarvan. “De nieuwe wetgeving was bedoeld om uitbuiting van kwetsbare zzp’ers te voorkomen. Nu blijkt dat een grote groep zzp’ers die zich met recht zelfstandige kunnen noemen, in een grijs gebied terecht komen. Terwijl pizzabezorgers eruit komen als echte ondernemers.”

Lees ook: Webmodule brengt interim kenniswerkers in de gevarenzone, maar geeft Deliveroo vrij spel

Meestal een juist oordeel

De minister schrijft dat de webmodule in de meeste gevallen een juist oordeel kan geven over de arbeidsrelatie. In de testfase van de webmodule bleek dat in 27 procent van de gevallen ‘geen uitsluitsel te geven was’, schrijft Koolmees. Een kwart van de testcases kreeg een zelfstandigenverklaring en in bijna de helft van de gevallen was sprake van een verkapt dienstverband.

Veel modelovereenkomsten, bijvoorbeeld die van Bovib, komen terecht in het grijze gebied, zegt Schmidt Crans. “Hoe verhoudt zich dat? Ik zie dat het opstellen van een modelovereenkomst in de webmodule al tien strafpunten oplevert, dat is vreemd. En ik vraag me ook af wat leidend is: de modelovereenkomst die is goedgekeurd door de Belastingdienst, of de webmodule?”

Geen webmodule, maar wetgeving

De directeur van PZO twijfelt zeer of de webmodule een juist oordeel kan geven. “De rechters beoordelen dezelfde zaken al verschillend en de vragen die op de opdrachtgevers worden afgevuurd, zijn dermate ingewikkeld dat opdrachtgevers deze bijna niet kunnen beantwoorden”, zegt ze. “Zolang aan de onderliggende wetgeving niets wordt gewijzigd, zal het bepalen van de arbeidsrelatie altijd ingewikkeld blijven.”

Dat denkt ook Biesheuvel van ONL. “Ons arbeidsrecht is niet ingericht op zelfstandigen en dus niet bruikbaar om een arbeidsrelatie te kwalificeren”, zegt hij. “Zolang de beoordeling van een gezagsrelatie in de Nederlandse jurisprudentie tot uiteenlopende uitkomsten leidt, zal een webmodule ook niet werken.”

Niet verplicht, nog geen handhaving

Voor de webmodule is geen wetgevingstraject nodig. Daarbij is het gebruik ervan niet verplicht. Maar nu minister Koolmees afziet van de wet minimumbeloning en zelfstandigenverklaring, is de webmodule ineens het enige nieuwe instrument om de zzp-markt te reguleren. Het najaar geldt als pilotfase, waarbij opdrachtgevers en zzp’ers nog steeds kunnen werken met de modelovereenkomsten.

FNV Zelfstandigen ziet de webmodule als ‘niet meer dan een hulpmiddel’. Zakaria Boufangacha, lid Dagelijks Bestuur FNV: “Een hulpmiddel is prima, maar meer dan dat is het niet. Het kabinet heeft al meerdere acties ondernomen om de gezagsverhouding te verduidelijken. Het gaat er al lang niet meer om of iets ingewikkeld zou zijn, maar of de uitkomst wordt geaccepteerd.”

Boufangacha wil dat de Belastingdienst snel gaat handhaven op schijnzelfstandigheid. “Wij hebben al lange tijd bepleit dat er moest worden gehandhaafd. Dan hadden veel meer werkenden fatsoenlijke rechten gehad, omdat ze werknemer bleken te zijn. Start dan nu met handhaven om te voorkomen dat de groep kwetsbare zelfstandigen blijft toenemen.”

Maar over dat handhaven blijft het kabinet onduidelijk, zegt hij. Het kabinet kondigt aan in het najaar een besluit te nemen over de verdere verlenging van het zogenaamde handhavingsmoratorium.

Modelovereenkomsten

Ook over de verlening van de modelovereenkomsten is nog veel onduidelijk. De meeste overeenkomsten lopen in september af. “Als het nuttig is, kunnen ze verlengd worden”, zei staatssecretaris Vijlbrief maandag.

Volgens PZO geven de modelovereenkomsten rust: “Wij pleiten er voor dat de modelovereenkomsten, die ook op sectorspecifieke situaties zijn afgestemd, behouden blijven.”

Dat vindt ook Platform ZZP-dienstverleners. Duidelijkheid over de modelovereenkomsten is volgens Van Breda ‘een voorwaarde voor de zzp’er en zijn opdrachtgever om zonder extra schade uit de crisis te komen’.

In loondienst dwingen

Schmidt Crans vraagt zich af wat het doel van de pilot is. “Waar werkt het kabinet nu eigenlijk naartoe? Is de pilot geslaagd als bijvoorbeeld 30 procent van de zzp’ers weer in loondienst werkt?” zegt ze. “Alle vragen en wegingsfactoren zijn bedacht vanuit het werknemerschap. Als zzp’er en opdrachtgever moet je bewijzen dat er geen sprake is van een dienstverband. Het kan niet de bedoeling zijn om zelfredzame zzp’ers die bewust kiezen voor ondernemerschap in loondienst te dwingen.”