Hugo-Jan Ruts 16 juni 2020 17 reacties Print Webmodule brengt interim kenniswerkers in de gevarenzone, maar geeft Deliveroo vrij spelDe wegingsfactoren van de vragen in de webmodule zijn bekend. Veel opdrachten voor interim-professionals zitten in de gevarenzone. Wegingsfactoren webmodule bekend Vaak geeft webmodule ‘geen oordeel’, wat opdrachtgevers huiverig zal maken Ongeveer hetzelfde type werk doen als werknemers wordt driedubbel belast Concrete casussen op een rij: webmodule lijkt pizzabezorging door zzp’ers toe te staan, maar bepaalde interimopdrachten niet. Vanaf het najaar kunnen opdrachtgevers via een online vragenlijst duidelijkheid krijgen over de vraag of zij voor een bepaalde opdracht een zelfstandige mogen inhuren. Dat maakte minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken) gisteren bekend (lees hier voor meer daarover). Na het beantwoorden van maximaal 38 vragen krijgt een opdrachtgever drie mogelijke uitkomsten: De opdracht kan inderdaad door een zelfstandige worden uitgevoerd. De opdrachtgever ontvangt daarvoor een ‘opdrachtgeversverklaring’. Na de pilotfase geeft die opdrachtgeversverklaring ook zekerheid vooraf. Er is een ‘indicatie dienstbetrekking’. Waarschijnlijk kan onder de aangegeven omstandigheden niet met een zelfstandige gewerkt worden. Dus zaak om die manier van samenwerken te veranderen, iemand in dienst te nemen, of te werken met een uitzendbureau of via detachering. Er is geen oordeel mogelijk. De opdracht zit in het grijze gebied van wat wel en niet mag. De vragen waren al eerder bekend en zijn een afgeleide van wat in het handboek Loonheffingen staat (zie hier). De criteria zijn ook niet nieuw, maar een afgeleide van wetgeving en jurisprudentie. Interessanter is nu hoe zwaar de criteria wegen. Die zijn nu bekend gemaakt. Dat zal uiteindelijk veel invloed hebben op de manier van werken van ongeveer een half miljoen zelfstandigen die ingehuurd worden door organisaties. Wegingsfactoren De vragen hebben veelal te maken met hoeveel vrijheid de zelfstandige heeft om de opdracht uit te voeren. Ook speelt mee hoe vervangbaar hij is en hoelang de opdracht duurt (inzet per week, lengte opdracht). Elke vraag kan een aantal ‘strafpunten’ opleveren: Als hij minder dan 45 punten scoort, dan kan een opdrachtgever de vrijwarende opdrachtgeversverklaring krijgen. Bij meer dan 70 punten volgt het oordeel ‘indicatie dienstbetrekking’. Tussen de 45 en 70 punten wordt geen oordeel gegeven. Dus heeft de opdrachtgever ook geen zekerheid. Zzp’ers vrezen dat opdrachtgevers dan het zekere voor het onzekere nemen en dus geen zzp’ers durven in te zetten. Puzzelen Het wordt voor opdrachtgevers (en zelfstandigen) dus puzzelen: hoe blijven we onder die 44 punten? Waarbij opgemerkt dat een opdrachtgeversverklaring alleen een vrijwaring geeft als er in de praktijk ook daadwerkelijk gewerkt wordt conform de gegeven antwoorden. Liegen over de werkwijze mag dus niet, maar dat is op zich logisch. De vragen plus wegingsfactoren staan onderaan dit artikel vermeld. Bij veel vragen is het eenvoudig om er geen strafpunten voor te krijgen. Bijvoorbeeld vragen over doorbetaling bij ziekte. Andere zijn met goede afspraken op te lossen. De cruciale vragen zijn de volgende: 1.5 Inspanningsverlichting of resultaatsverplichting: 5 punten als er een inspanningsverplichting is. Veel opdrachten voor zelfstandigen die langdurig ingehuurd worden, zijn nu nog vaak op basis van een inspanningsverplichting. 2.10 Binnen een periode van 6 maanden voor opdrachtgever gewerkt hebben in loondienst is 10 punten, als zelfstandige 5 punten. 2.11 Indien de zelfstandige zich niet echt vrij mag laten vervangen of dat de vervanger moet komen uit een groep die al bekend is bij opdrachtgever: 10 punten. (Voor veel opdrachtgevers van kenniswerkers een lastig punt om te ontlopen). 2.13 Opdracht vanwege ‘piek of ziek’ (of lastig in te vullen vacature): 10 punten. 2.14 Werkzaamheden zijn wezenlijk onderdeel bedrijfsvoering: 10 punten (let wel, de Belastingdienst vindt al heel snel iets een wezenlijk onderdeel van bedrijfsvoering). 2.15 Als de kennis van de zzp’er ook elders in organisatie aanwezig is 10 punten 2.16 Wordt hetzelfde werk ook door werknemers in organisatie gedaan: 10 punten 2.19 Ontvangt de interimmer ongeveer evenveel (of minder) beloning als de werknemer: 5 punten (dat zal bij veel kenniswerkers geen probleem zijn). 2.23 Geef je instructies/aanwijzing omtrent wijze van uitvoering opdracht: 10 punten 2.16 Interimmer geeft leiding aan werknemers: 5 punten 2.35 Opdrachtgever is aansprakelijk voor schade: 10 punten (vooral voor kennis intensievere projecten ligt het risico hoger, dus lastig om puur bij de zelfstandig neer te leggen). (De vragen 2.13, 2.14 en 2.16 lijken allemaal wel erg op elkaar. Ze vragen naar over de werkzaamheden ‘regulier’ zijn. Die keer ‘ja’, levert dan al snel 30 strafpunten op) Tot slot is er nog een vraag waarbij het aantal punten afhankelijk is van de combinatie tussen de lengte van de opdracht en de inzet per week. Die wordt zo geteld: Langer dan twee jaar en meer dan 24 uur: 10 punten Meer dan 32 uur en tussen de 6-12 maanden : 8 punten Dit werkt verder als een glijdende schaal. Waarbij minder dan 4 uur per week of korter dan 3 maanden nooit strafpunten oplevert. De webmodule wordt gelanceerd als pilot. Opdrachtgevers zijn niet verplicht om de webmodule te gebruiken als ze zzp’ers willen inhuren. De modelovereenkomsten blijven volgens staatssecretaris Vijlbrief bestaan. Casussen Wat betekent dit nu voor een aantal concrete situaties? We zetten een tiental voorbeelden op een rij: A. IT-professional die meedraait op vaste afdeling. 11 maanden, 36 uur per week. Geen vrije vervanging (10 strafpunten), wezenlijk onderdeel bedrijfsvoering (10), invulling lastige vacature (10 vanwege krapte op de arbeidsmarkt), kennis ook bij anderen aanwezig (10), werknemers doen hetzelfde werk (10). Lengte/inzet: 8 punten. Dat zijn dus al 58 punten. Geen opdrachtgeversverklaring dus. Oplossen van vrije vervanging biedt hier geen soelaas. Verder geldt voor dit soort zzp’ers vaak geen resultaatsverplichting. En daarmee komen ze in het grijze gebied en dat betekent onzekerheid voor opdrachtgevers. B. Interim-HR voor zwangerschapsvervanging op een afdeling. 4 maanden, 20 uur per week. Wezenlijk onderdeel (10), inzet vanwege ‘piek of ziek’ (10), kennis ook bij anderen aanwezig (10), werknemers doen hetzelfde werk (10), inzet/lengte (1). 41 punten. Maar vaak zal zo iemand zich niet vrij kunnen laten vervangen en is het lastig om met een resultaatsverplichting te werken. Daarmee kom je op 61 punten. Diep in het grijze gebied dus. Als risico voor fouten niet bij interimmer ligt, ga je over de 70 punten grens heen. C. Interim-manager voor reorganisatie. 18 maanden, 36 uur per week. Geen vrije vervanging (10), wezenlijk onderdeel (10), geeft leiding (5), duur/inzet (10), geen resultaatsverplichting (lastig bij zo’n opdrachten: 5 strafpunten). Dat zijn dus 40 punten. Het kan dus, ook als de opdracht nog wat langer duurt. Het moet dan wel ook echt om een unieke veranderopdracht gaan, geen overbrugging totdat een vacature is ingevuld. D. Zzp-journalist als flex-onderdeel van een redactie. Langer dan een jaar, 16 uur per week. Geen vrije vervanging (10), wezenlijk onderdeel (10), niet uniek (10), kennis ook bij anderen aanwezig (10), werknemers doen hetzelfde werk (10), geen resultaatsverplichting (10), inzet/duur (5). Geen hogere beloning dan werknemer (5). Dat is al 70 punten. Is opdrachtgever (de krant) aansprakelijk voor schade vanwege bijvoorbeeld onjuistheden? Vast. 10 punten extra. Dat geeft een duidelijke indicatie van dienstbetrekking. E. Recruiter tijdelijke uitbreiding recruitmentafdeling. 6 maanden, 30 uur per week. Wezenlijk onderdeel (10), aanleiding is ‘piek’ (10), kennis ook bij anderen aanwezig (10), werknemers doen hetzelfde werk (10). Zonder vrije vervanging en zonder resultaatsverplichting kan opdrachtgever hier geen opdrachtgeversverklaring voor krijgen. F. Zelfstandig IC-verpleegkundige vanwege coronapiek. 6 maanden, 36 uur per week. Geen vrije vervanging (10), wezenlijk onderdeel (10), ‘piek’ (10), kennis ook bij anderen aanwezig (10), werknemers doen hetzelfde werk (10), instructies (10). Duur/inzet (5). Dan zitten we al aan de 65 punten. Het ziekenhuis is vast ook aansprakelijk voor schade en herstel (15 punten extra). Daarmee niet als zzp’er. G. Invaller in orkest. Eenmalig. Geen vrije vervanging (10), wezenlijk onderdeel (10), ‘piek/ziek’ (10), kennis ook bij anderen aanwezig (10), werknemers doen hetzelfde werk (10), geen hogere beloning (5). 55 punten. Instructies? Beetje onduidelijk hier. Afgelopen zes maanden eerder ingevallen? Dat levert 5 punten extra op. Zeker geen opdrachtgeversverklaring, maar ook nog niet direct een aanwijzing dienstbetrekking. H. Pizzabezorger bij Deliveroo Wel vrije vervanging, wel resultaatsverplichting (geen bezorging is geen geld), geen instructies, zelfstandige is waarschijnlijk aansprakelijk voor schade (is een verzekering voor), en omdat Deliveroo geen bezorgers in dienst heeft, dus ook daar geen strafpunten voor. Inzet/duur levert max 1 punt op, immers voor velen is het een bijbaan of wordt het tijdelijk gedaan. Vrijheid om te werken wanneer je wil zit in het model van Deliveroo. Wel strafpunten voor wezenlijk onderdeel bedrijfsvoering (10, al zal Deliveroo mogelijk stellen dat ze een IT bedrijf zijn), niet uniek (10 strafpunten voor vraag 2.13 maar ja, eigenlijk ook geen piek en ziek, dus misschien wel 0 punten), geen ‘hogere beloning’ (5) en wellicht vanwege ‘kennis ook bij anderen aanwezig’ (10). Ook wanneer riders niet bij KVK ingeschreven staan of geen BTW in rekening gebracht wordt, dan zou het zo maar kunnen dat Deliveroo hier gewoon een zelfstandigenverklaring voor gaat ontvangen. Overigens wil het Kabinet wel onderzoeken in hoeverre platformen niet aan de WAADI moeten voldoen, de regelgeving voor uitzenders. I. Ontwerpen huisstijl, eenmalig. Een korte opdracht, waarvan duidelijk is dat die expertise niet in huis is en geen wezenlijk onderdeel is van het bedrijf. Dat levert geen tot nauwelijks strafpunten op. Typisch een opdracht waarvoor je eigenlijk helemaal geen webmodule hoeft in te vullen. J. Columnist van een krant. Al jarenlang, tussen de 4 en 16 uur per week. Iemand heeft wel unieke kennis, maar geen vrije vervanging (10), wezenlijk onderdeel bedrijfsvoering (10), werknemers doen (ongeveer) hetzelfde werk (10), lengte/inzet: 5 punten. 35 punten. Aansprakelijkheid voor vervolgschade van inhoud column kan nog een dingetje zijn (5 punten). Is zo iemand herkenbaar als werkende voor de krant? Tja, kan nog vijf strafpunten opleveren. Komt hij op de redactieborrels? Het is onduidelijk of hier een opdrachtgeversverklaring uit rolt. Duidelijkheid? Bovenstaande voorbeelden laten zien dat het voor interim-professionals, ongeveer 30% van alle zzp’ers, weleens lastig kan worden om aan opdrachten te komen. Zeker als het kenniswerkers zijn die zich nu eenmaal niet makkelijk kunnen laten vervangen. Deze groep, die tijdelijke opdrachten doet, vaak bijna fulltime en langer dan drie maanden, zit veelal in het ‘grijze gebied’. Dat kan opdrachtgevers – net als bij de invoering van de Wet DBA – huiverig maken om hen in te huren op het moment dat de webmodule ook de norm gaat worden voor beoordeling van de arbeidsrelatie. De combinatie van de vragen over ‘piek/ziek’, wezenlijk onderdeel bedrijfsvoering en ‘doen werknemers hetzelfde werk’ lijken eigenlijk alle drie naar ongeveer hetzelfde te vragen. Dat leidt er toe dat je ook al snel 30 strafpunten verzamelt. De opdrachtgeversverklaring lijkt gereserveerd voor die professionals die iets ‘unieks’ doen. Wat anderen in de organisatie niet doen of kunnen. Dat zal voor veel van die 300.000 zelfstandig professionals lastig zijn om hard te maken. Tenzij de werkzaamheden zo generiek zijn, dat er geen instructies nodig zijn en het simpel is om je vrij te laten vervangen. Zoals pizza’s bezorgen. Met de webmodule lijkt het Deliveroo-spook dus nog niet gevangen. De vragen (plus uitleg) zijn hier te vinden, de vragen plus wegingsfactoren staan hier onder. 20200610+Bijlage+weging+standaard+vragenlijst Webmodule Print Over de auteur Over Hugo-Jan Ruts Hugo-Jan Ruts is 'editor-in-chief' en uitgever van ZiPconomy. Bekijk alle berichten van Hugo-Jan Ruts
Je begint je, als kenniswerker, toch af te vragen of er niet voornamelijk (grote) detacheerders hebben meegedacht. Want bij een twijfel is dat het alternatief, uitenden of detacheren. Ik blijf me dan toch afvragen wat het grote verschil is tussen een detacheerder die mensen levert en een zzp-er die dezelfde dienst aanbiedt.
Het verschil tussen detacheerder die mensen levert en zzp-er is macht. Een gedetacheerde gaat 78 weken zonder enige garantie aan het werk waarbij overeenkomsten met de opdrachtgever en de facturatie ook totaal buiten het zicht van de gedetacheerde geschiedt. Geen inzicht, geen inspraak, geen controle, geen garanties, geen macht.
Bij detachering is de onderliggende discussie over arbeidsrelatie natuurlijk niet anders. De detacheerder zou dan eigenlijk ook in loondienst moeten zijn bij de opdrachtgever. De overheid vindt dit echter niet erg, want deze krijgt alle premies. Het EU-grondrecht op vrijheid van ondernemerschap wordt je zo wel ontnomen. Met deze ‘indicaties’ en ‘aanwijzingen’ verdwijnt de inhuurmarkt voor de kenniswerkende zzp’er. Het gebeurt echter op een manier waardoor je het niet aan kunt vechten bij de rechter.
Dat is precies het punt wat ik ook vaak denk Jaap. Waarom moet het voor een opdrachtgeven uitmaken of een kenniswerker die ingehuurd wordt, zelfzelf uithuurt of via een detacheerder komt? Als ze de markt niet kapot willen maken, maar toch graag die belastingcentjes binnenharken van de premies, verzin dan een manier waarop ik die kan bijdragen, zonder dat ik in dienst moet bij een detacheerder, die niks anders biedt (wat ik wil) dan extra overhead wat van mijn verdienste komt.
In basis is het eigenlijk vrij eenvoudig, of je neemt een opdracht aan, al dan niet samen met anderen, en je voert die zelfstandig uit, na oplevering/afsluiten stuur je factuur met afgesproken prijs. Loopt het uit of zit het tegen, dan neem je zelf dat (ondernemers) risico. Dan ben je zelfstandig. Of je werkt onder gezag van de opdrachtgever aan de opdracht, die stuurt aan en draag ook het risico voor uitloop en tegenslag. Dan ben je gewoon een tijdelijke werknemer.
Was het maar altijd zo eenvoudig. Wat als je een project aanneemt met een hoop externe factoren (partijen, overheden, vergunningsprocessen enz.) die de duur kunnen beïnvloeden en waarvoor je als zelfstandige geen verantwoordelijkheid kunt nemen? Of als je in een sector werkzaam bent waarbij om specifieke expertise en training wordt gevraagd waardoor vervanging lastig is? Of als je willens en wetens onderdeel uitmaakt van een flexibele schil, waardoor er mensen zijn die hetzelfde doen in loondienst? Waarom moet dit land altijd zo aan elkaar hangen van regeltjes? Als ik met een opdrachtgever een contract afsluit, dan zouden onze handtekeningen toch voldoende moeten zijn? Laat mensen toch gewoon vrij in hun doen en laten, concludeer dat niet elke zelfstandige over dezelfde kam te scheren is en richt je als overheid alleen op het beschermen van de zwakke en uitgebuite ZZPers die in gedwongen constructies zitten.
Gerrit kleyn Winkel, beetje kort door de bocht, misschien zo te doen in Uw bedrijfstak, maar hoe zit het met een constructeur die een machine moet ontwikkelen of ombouwen? die moet eerst eens kijken of het uberhaupt kan, dan gaan zoeken wat er eventueel voor een onderdelen in de markt zijn te krijgen en vervolgens moet een inschatting gemaakt worden of de investering wel loont. Wil je daar een afgesproken prijs voor maken? dan zit je heel snel bij de zelfstandigen die bijstand aanvragen, want dit doen opdrachtgevers niet, die willen altijd een urenfactuur.
Dan deel je het op in deel projecten, eerst het onderzoeksproject met een prijs, dan een haalbaarheidsproject en als laatste een uitvoeringsproject. Zoals je het nu omschrijft klinkt het inderdaad meer als een werknemer die een opdracht van de baas krijgt, baas neemt alle risico.
Volgens dit stramien zouden mijns inziens ook bedrijven als Ordina, Capgemini, etc niet mensen mogen leveren om mee te werken aan projecten, zoals nu overal gebeurt. Veel (bijna alle?) van de overheid IT wordt gedaan op basis van ingehuurde krachten die op uurbasis op het project zitten. Volgens de stelling die u geeft zou dit ook niet meer moeten kunnen, immers zijn al die mensen dan in dienst van de opdrachtgever. Dan kom je op de vraag: Waarom mag een detacheerder met personeel wel zo’n uurcontract sluiten die over specifieke personen gaat, maar een zzp’er niet?
Tja, en dan nu de #webmodule. #zucht. Daarmee valt het kabinet hardwerkende Nederlanders nu mee lastig. De pizzabezorger is volgens deze module een echte #zzp’er en krijgt een #opdrachtgeversverklaring, maar de echte zz’per met echte verantwoordelijkheden tja ….daarvan is het onduidelijk en dus krijgt de opdrachtgever geen zekerheid. Deze zal dus twijfelen of ze deze echte zzp’er inhuren. Dat is gewoon pure broodroof van zzp’ers en heeft niks met het inperken van #schijnzelfstandigheid te maken. Het is ook nogal #Wiebes dat men de huidige wet en regelgeving nu niet handhaven. De overheid is maar wat vaak degene die inhuurt als er volgens deze webmodule spraken zou zijn van een dienstbetrekking. Ik ben benieuwd hoe ze dat gaan oplossen? Deze pilot webmodule laat vooral zien dat de achterliggende regels uit 1907 aan vervanging toe zijn en dat – i.p.v. een digitale invulling aan oude wetgeving te geven?!? – we de boel echt moeten hervormen. Hoe lang willen we dit nog rekken? Totdat alle leden van de traditionele polderpartijen overleden zijn? Ik hoop het niet!
Dank voor de analyse Hugo-Jan, interessant. Spijker op de kop, Roos. Dit ging inderdaad toch allemaal om het beschermen van de ‘onderkant van de markt’, de ‘arme’ bezorgers en postbodes. Voor hen moesten we toch de gedwongen (schijn-)zelfstandigheid terugdringen?? Althans, dat werd zo gebracht. En nu? Het omgekeerde effect wordt gerealiseerd. Dit is toch niet uit te leggen? Politiek, je maakt er een zooitje van en stop deze ongein. Overigens, wat in de voorbeelden opvalt zoals bij Interim-HR voor zwangerschapsvervanging dat “kennis ook bij anderen aanwezig (10)” meteen wordt geselecteerd en dus 10 strafpunten oplevert. Dat is i.m.o. niet juist: 1) Immers, “kennis ook bij anderen aanwezig” is bij kenniswerkers, en dat kan HR zeker ook zijn., vaak juist (in het MKB bijvoorbeeld) NIET het geval. Heel vaak is diegene die ingehuurd wordt juist iemand die kennis meebrengt die kennelijk niet in VOLDOENDE mate aanwezig is. Anders zou de inhuur niet nodig zijn. 2) Ook al is de kennis ergens anders in de (grote?) organisatie wel aanwezig, dat wil niet zeggen dat deze capaciteit om die kennis daadwerkelijk op de beoogde plaats in de organisatie in te zetten ook beschikbaar is. Die andere person of personen met de kennis hebben immers al eigen verantwoordelijkheden. Anders zou ook hier de inhuur niet nodig zijn, als het werk makkelijk door anderen opgevangen kan worden. In dat geval is de kennis de facto dus niet beschikbaar in andere onderdelen van de organisatie, dus ook niet aanvinken. Scheelt weer tien ‘strafpunten’. ‘Aanwezig’ zou in de vraagstelling dus zowieso vervangen moeten worden door ‘beschikbaar’.
Resultaatverplichting, of een combinatie met inspanningsverplichting is op te lossen in het contract. Vrije vervangbaarheid eveneens en door samen te werken in een maatschap met evenknieën. Alles dat eenmalig is, bijvoorbeeld reorganisaties, projecten, etc. is geen reguliere bedrijfsactiviteit en vereist unieke kennis die gewoonlijk niet in een organisatie aanwezig is. Over leiding kun je ook nog wel wat soebatten. Er van uitgaande dat een medewerker slechts één leidinggevende heeft, is een interim projectmanager dus geen leidinggevende in die zin. Hij leidt het project, maar heeft geen hiërarchische macht over de medewerkers. Ook dit kun je in een contract opnemen. Ik denk dat er heel wat creativiteit aan de dag zal worden gelegd, met vele ‘schermutselingen’ met de belastingdienst. De rust is nog niet wedergekeerd. Het DBA-debacle gaat een nieuwe ronde in.
Dat er weer omzeil-constructies te bedenken zijn wil niet zeggen dat het vragen zijn die bijdragen aan het oplossen van het probleem van misbruik van ZZP-ers door bedrijven om laag opgeleide medewerkers van de loonlijst te gooien.
Ronduit belachelijk dit! Onze vrijheid wordt weggenomen ten gunste van detacheerders en uitzendbranche. Dit is dus weer in het voordeel van diegene aan de macht en niet in het voordeel van de bevolking. We moeten in opstand komen!
De meeste casussen waren in het VAR tijdperk gewoon mogelijk. En nu niet meer. De regels zijn dus gewoon strenger geworden. Met name voor piekwerkzaamheden die behoren tot de normale bedrijfsvoering en waar je kennis gelijkwaardig is aan die van werknemers. De wet DBA heeft nooit als doel gehad om strenger te zijn !!! Kortom: Onbehoorlijk bestuur. (o.a. materiële rechtszekerheidsbeginsel en formeel motiveringsbeginsel).
