Drie rijbanen en de A1

Ik moest van de week aan Hans Borstlap denken en zijn advies over de drie rijbanen van de arbeidsmarkt. Het was naar aanleiding van een onderzoek van ABN-AMRO naar het groeiend gebruik van A1-verloning in de uitzendbranche.

Wat is A1-verloning? Laten we het gemakshalve de A1 noemen: de snelweg naar goedkoop, goedkoper, goedkoopst inhuren van uitzendarbeid. Uitzendkrachten zijn dan niet langer werkzaam via een in Nederland gevestigd uitzendbureau, maar via een in het buitenland gevestigde uitzender onder het buitenlandse recht. Ze werken in Nederland in het kader van het vrij verkeer van diensten.

Natuurlijk is het een Europese gelegitimeerde rijbaan en waardevol voor mensen die tijdelijk in het buitenland werken. Maar die A1-rijbaan is niet gemaakt voor de huidige arbeidsmigratie, die min of meer permanent en langdurig is. Gelukkig is het speelveld sinds 30 juli met de herziene detacheringsrichtlijn in de uitzendbranche een stuk gelijker. Maar het is nog steeds niet echt gelijk want sociale premies worden afgedragen in het thuisland.

Er wordt in de praktijk op grote schaal gerommeld op deze A1-rijbaan, met tal van oneigenlijke constructies. Het is de ervaring van onze eigen cao-politie (SNCU) dat er niet of nauwelijks bij deze buitenlandse uitzenders kan worden gehandhaafd.

ABU ziet de A1 dan ook niet zo zitten. Onze leden zouden hem het liefst zien verdwijnen of op zijn minst een verbod van ons aan onze leden om deze rijbaan te gebruiken. Maar dat laatste mag niet van de ACM, want dan belemmeren wij de marktwerking. Zelfs als die marktwerking schadelijk is voor de gezondheid van de uitzendmarkt, kunnen wij er voor onze eigen vereniging niet omheen.

Wij zagen het eind vorig jaar al drukker worden op de A1. Opdrachtgevers waren niet bereid de prijsstijgingen voor uitzendwerk als gevolg van de Wet arbeidsmarkt in balans te betalen en vroegen uitzenders om van rijbaan te switchen. En op de A1 heb je geen last van een transitievergoeding of een hoge AWF-premie. Het is een lucratieve rijbaan met euro’s verschil voor de opdrachtgever.

De ABU kan zich goed vinden in Borstlaps drie rijbanen voor de Nederlandse arbeidsmarkt. Maar de Europese dimensie van die drie rijbanen ontbreekt in zijn advies en dat is een gemis voor een gelijk speelveld.

Tenslotte. Uit het onderzoek van ABN-AMRO bleek dat via de A1 veel derdelanders in Europa actief zijn. Bijvoorbeeld Oekraïners die via Polen elders in Europa werkzaam zijn. Natuurlijk, want wij hebben arbeidsmigranten in Europa keihard nodig en de schaarste op de arbeidsmarkt is ondanks corona nog groot. Maar als we derdelanders in Europa of Nederland willen laten werken, zullen wij dat dan gewoon netjes via de voordeur doen? Op basis van het vrij verkeer van werknemers, in plaats van via de A1-achterdeur?