‘Geef werkgevers meer ruimte om werktijden en beloning aan te passen. Wendbaarheid is vaccin voor ondernemingen.’

Bedrijven moeten in de toekomst veel beter kunnen omgaan met grote veranderingen in hun omgeving, zoals nu de coronacrisis. Grotere wendbaarheid in bedrijfsvoering en in productieprocessen is daarvoor het ‘vaccin’, zo stellen werkgeversorganisaties MKB-Nederland, VNO-NCW en AWVN in een gezamenlijke notitie.

Geef werkgevers de mogelijk om werktijden, werkplek en functies aan te passen en beloningsafspraken te laten meeademen met de bedrijfssituatie. Cao-afspraken zijn nu vaak te star. Bedrijven kunnen zich daarom niet goed aanpassen en worden hard geraakt bij onverwachte tegenslag. Dat schrijven MKB-Nederland, VNO-NCW en AWVN in hun arbeidsvoorwaardennota Schaken op meerdere borden. Arbeidsvoorwaarden in onzekere tijden. In deze nota staan aanbevelingen voor werkgevers voor het arbeidsvoorwaardenoverleg van het komende jaar.

Commissie Borstlap

De wens tot meebewegende arbeidsvoorwaarden sluit aan op de adviezen van de Commissie Regulering van Werk onder leiding van Hans Borstlap. Die commissie kwam een jaar geleden met een pakket aan voorstellen. Het terugdringen van ‘externe flex’ kon volgens deze commissie alleen gerealiseerd worden als dat hand in hand zou gaan met het verruimen van de mogelijkheden voor werkgevers.

De werkgeversorganisaties benadrukken in deze nota dat voorstel. De vakbonden, maar ook partijen als de PvdA, noemden de voorstellen van Borstlap op dat vlak een jaar geleden respectievelijk ‘krankzinnig’ en ‘onacceptabel’.

Ook nu reageert het FNV niet erg enthousiast. ‘Wij roepen de werkgevers op de crisis niet te verdiepen. Met ingrepen in bestaande afspraken bied je mensen geen enkel perspectief, ook niet als het beter gaat. Ons uitgangspunt is meer zekerheid van werk en waar het kan, goede loonstijgingen’ aldus Zakaria Boufangacha, coördinator arbeidsvoorwaarden FNV.

Lees ook : Alle voorstellen Commissie Borstlap op een rij

Aanpassingsvermogen te klein

De huidige corona crisis zet nieuwe accenten in het debat over de arbeidsmarkt. “De huidige crisis heeft een aantal nieuwe inzichten opgeleverd, met name wat betreft het aanpassingsvermogen van ondernemingen. Afspraken in de cao blijken soms zo star dat deze organisaties belemmeren in te spelen op de grote onzekerheid en tegenslagen door de coronacrisis”, zo schrijven de werkgeversorganisaties. Ze zien bijvoorbeeld dat bedrijven die hun ploegenroosters wilden aanpassen in het kader van coronavrij werken werden gehinderd doordat de arbeidsvoorwaarden het niet toelieten. “Ook personeel inzetten op andere plekken in de organisatie bleek vaak lastig. Afspraken rond onder meer roosters, reistijden en reiskosten bij thuiswerken moeten daarom kritisch worden bekeken”. Tegelijkertijd bepleiten zij afspraken over meeademende beloningen en crisisclausules. Hierdoor lopen de loonkosten in slechte tijden minder hard op en profiteren werknemers in goede tijden extra.

Investeren waar het kan

Volgens VNO-NCW, MKB-Nederland en AWVN kent het arbeidsvoorwaardenoverleg dit jaar twee gezichten. Bedrijven die het zwaar hebben en bedrijven die ondanks of juist dankzij de crisis goed draaien. Om die reden schetst de nota twee routes: investeren waar het kan en (kosten)beheersen waar het moet. Langs die weg kunnen zowel werkgelegenheid als bedrijven worden behouden.

De gezamenlijke werkgevers merken ook op dat de succesvolle steunpakketten van de overheid de onderliggende problemen van veel bedrijven aan het oog onttrekken. Hierdoor ontbreekt in het arbeidsvoorwaardenoverleg soms de urgentie om zaken aan te passen.

Gezamenlijk probleem

De werkgeversverenigingen pleiten voor constructief overleg met werknemers en hun vertegenwoordigers – vakbonden, ondernemingsraden – om de onderliggende problemen scherp te krijgen en draagvlak te verwerven voor hun investeringsagenda. ‘De coronacrisis heeft grote gezamenlijke problemen veroorzaakt. Die vragen om een gezamenlijke aanpak.’

Zakaria Boufangacha, coördinator arbeidsvoorwaarden FNV, vindt juist dat ‘meer zekerheid van werk en – waar het kan – goede loonstijgingen’, het uitgangspunt van het arbeidsvoorwaardenoverleg moet zijn. Werkgevers zouden cao-afspraken juist moeten koesteren. Die afspraken dempen de gevolgen van de crisis. Ik roep ze op samen socialer uit de crisis te komen nu de voortekenen positief zijn. De industrie bijvoorbeeld groeit weer flink en De Nederlandse Bank verwacht een inhaalgroei in de tweede helft van dit jaar. Er zijn flink wat bedrijven die juist heel goed draaien. En waar het minder gaat, is koopkrachtverlies door de 0-lijn voor ons niet acceptabel. Werkgevers moeten niet dezelfde fout maken als na de vorige crisis, toen de groei van onzeker werk toenam en de loongroei jarenlang achterbleef.