Hoe uitstel AOV-zzp ook zijn effect kan hebben op de vervanging Wet DBA

In het kort: 

• Belastingdienst kan voorstel sociale partners voor aov-zzp niet uitvoeren
• Minister Koolmees wil zoeken naar alternatieven, vakbonden zijn daar tegen
• Ook aan algemene regeling voor alle werkenden kleven nadelen
• Uitstel creëren ‘gelijk speelveld’ legt extra druk op aanscherping zzp-criteria

Minister Koolmees (SZW) heeft de Tweede Kamer afgelopen vrijdag (lees hier) laten weten dat het plan voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers in haar huidige vorm niet uitvoerbaar is. De Belastingdienst en het UWV, die de regeling zouden moeten gaan uitvoeren, vinden het voorstel te vaag. Daarbij sluiten gebruikte definities niet aan bij de systemen van de twee uitvoeringsorganisaties. Zo wil de Stichting van de Arbeid, die het voorstel opstelde, de regeling alleen voor zzp’ers. Die term kent de Belastingdienst echter niet. Ook de mogelijkheid voor een ‘opt-out’ – die in het plan zit – is wat betreft de Belastingdienst onwerkbaar of kost onevenredig veel tijd.

De minister schrijft in zijn brief nu uit te willen gaan van ‘wat er wel kan’. Daarbij denkt hij aan een andere route, die meer uitgaat van uniformiteit. Bijvoorbeeld via de WIA of de herintroductie van de WAZ.

Opluchting

Op social media was er de nodige opluchting onder zzp’ers te lezen. De regeling is weinig populair. Vooral vanwege de manier waarop hij tot stand gekomen is (via het pensioenakkoord en dus zonder betrokkenheid van zzp-organisaties), maar ook inhoudelijk.

Onder zelfstandigen leven bezwaren als:

1. De regeling is verplicht, ik wil als ondernemer zelf keuzes kunnen maken hoe ik risico’s afdek.
2. Ik heb al een voorziening, waarom moet ik dubbel gaan betalen?
3. De kosten zijn te hoog ten opzichte van het risico dat verzekerd wordt.
4. Onduidelijkheid of er – in geval van nood – ook wel daadwerkelijk een uitkering volgt.

Doorschakelen naar algemene verzekering?

Voor een aantal zzp-organisaties lijkt dit ook het moment om hun wens voor een‘contract neutrale’ basisverzekering voor alle werkenden weer op tafel te leggen. Iets wat de Commissie Borstlap ook adviseert.

Zo’n regeling is wellicht duidelijker. Maakt het switchen tussen, of combineren van,  zzp-schap en werknemerschap makkelijker. Maar aan de genoemde bezwaren komt het niet direct tegemoet. Een algemene regeling zal verplicht zijn, zonder ruimte voor opt-out mogelijkheden (principieel niet: solidariteitsbeginsel; praktisch niet: onuitvoerbaar). Aangezien de aov-risico’s bij werknemers wel eens hoger kunnen liggen, is het ook maar de vraag of deze optie goedkoper is.

Daarbij zijn de vakbonden mordicus tegen een basis regeling voor alle werkenden. In het FD zegt FNV vice-voorzitter Kitty Jong het kabinet te houden aan het gesloten akkoord. Volgens haar is een bredere regeling ‘politiek onhaalbaar. ‘En anders zorgen we daar wel voor’ zo dreigt ze.

Zelfstandigen die tegen een aparte verzekering voor zzp’ers zijn, raken zo wellicht van de regen in de drup. Daarbij zal dit uitstel mogelijk ook extra druk opleveren om te komen tot strengere zzp-regels.

Mini factcheck  

Kitty Jong stelt in het FD dat een algemene arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle werkenden ‘politiek onhaalbaar is’.  Maar is dat wel zo? Gelukkig hebben we net verkiezingen gehad. Bijna alle partijen hebben zich over dit onderwerp uitgesproken. De VVD, D66, CDA, CU, Volt en GroenLinks geven aan voor een basisverzekering voor alle werkenden te zijn. Daarbij zien CDA en GroenLinks een aparte verzekering voor zzp’ers expliciet als een ‘tussenstap’. PVV wil een ‘betaalbare en vrijwillige aov voor zzp’ers’, net als PvdD. SGP, FvD, JA21 willen  geen verplichtingen voor zzp’ers.  PvdA is expliciet tegen een gelijke verzekering voor alle werkenden. Dat geldt waarschijnlijk ook voor de SP, al stemde die partij vorig jaar wel voor een motie om de voor- en nadelen van een aparte zzp verzekering tov een basis verzekering voor iedereen naast elkaar te leggen. PvdA stemde tegen die motie.

Kortom: anders dan wat Jong stelt, is er een meerderheid in de Tweede Kamer voorstander van ‘aov voor alle werkenden’. Alleen de PvdA en mogelijk de SP zijn voorstander van het FNV standpunt voor een verplichte zzp-verzekering en het daar bij te laten.

Uitstel aov en relatie Wet DBA

Het is het huidige kabinet niet gelukt de Wet DBA te vervangen. De discussie hoe te bepalen wanneer een opdrachtgever nu wel of niet een zzp’er mag inhuren, is dus nog steeds actueel. Een onderwerp voor de formatie.

De achterliggende reden om de VAR af te schaffen (de Wet DBA doet niet meer dan dat) was de angst voor een oplopend aantal zelfstandigen dat niet meer mee deed in het collectief sociaal stelsel en tevens aanspraak maakt op fiscale voordelen.

De afbouw van die fiscale voordelen is onder het huidige kabinet al ingezet.

Je hoort het de VVD en D66 denken, en Hans Borstlap en GroenLinks zelfs hardloop zeggen: met een aov voor zzp ontstaat er een gelijk(er) speelveld qua sociale zekerheid en qua fiscaliteit. Dan kan je ook wat ‘relaxer’ (dixit GroenLinks) kijken naar die regels over wanneer je nu wel of niet een zzp’er kan inhuren.

De politieke urgentie voor strenge regels over ‘wel-niet zzp’ verdwijnt voor een deel indien er een (verplichte) arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers komt. ‘Ik betaal met veel plezier € 100 per maand voor een verzekering waar ik waarschijnlijk niets aan heb, als ik daarmee af ben van het gedoe rond de Wet DBA’ reageerde een zelfstandig professional ooit op een tweet van mij. Hij zal niet de enige zijn die daar zo over denkt. Met het feit dat een invoeringsdatum van een ‘aov-zzp’ uit het zicht raakt, verdwijnt ook de kans op deze pragmatische benadering.