Koolmees concludeert dat huidig voorstel AOV voor zzp onuitvoerbaar is

Het plan dat de Stichting van de Arbeid heeft ontwikkeld voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers (aov-zzp) is in zijn huidige vorm niet uit te voeren door de Belastingdienst en het UWV. Dat schrijft minister Koolmees vandaag aan de Tweede Kamer. Gemaakte keuzes in dat voorstel,  om de verzekering alleen te ontwikkelen voor zelfstandigen zonder personeel, te werken met een variabele wachttijd en de mogelijkheid te geven voor een opt-out, zijn allemaal niet te combineren met de systemen van de Belastingdienst en het UWV. “Voor de Inkomensheffingen is het wel of niet hebben van personeel niet relevant. Dergelijke dwarsverbanden met de loonheffingen zijn niet uitvoerbaar.” zo schrijft de Belastingdienst in haar impactanalyse.

Er zijn, zo schrijft de minister, “uitdagingen inzake de potentiële averechtse selectie-effecten en de uitvoerbaarheid van het voorstel van de Stichting.” De minister stelt daarom een ‘andere aanvliegroute’ voor ‘waarbij wordt gekeken naar wat in de uitvoering wel kan.’

Het voorstel van de Stichting van de Arbeid (zie hier) is een uitvloeisel uit het pensioenakkoord. De vakbonden en PvdA en GroenLinks onderhandelden toen de afspraak uit om te komen tot een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. In de Stichting van de Arbeid hebben de sociale partners, met aan hen gelieerde zzp-organisaties PZO en FNV Zelfstandigen, een concreet plan uitgewerkt.

“Het voorstel is zo complex dat het communicatief niet uit te leggen is” schrijft de Belastingdienst daarover. “Het is niet duidelijk wie onder de groep verzekerden moeten vallen.” Anders gezegd: de door de Stichting van de Arbeid gehanteerde criteria voor wie de verzekering nu wel en niet bedoeld is, sluiten niet aan bij de systemen van de Belastingdienst. Het controleren of een reeds private verzekering die een zzp’er heeft voldoende is om niet mee te hoeven doen aan de collectieve verzekering moet volgens de Belastingdienst ‘ grotendeels handmatig’ gebeuren. Daar lijken ze niet direct op te zitten wachten. Ook het feit dat de agrarische sector alvast een uitzonderingspositie had bedongen bij de Stichting van de Arbeid noemt de Belastingdienst  ‘zeer bewerkelijk.’

Het zijn maar een paar voorbeelden van uitvoeringsproblemen die geconstateerd worden.

Alternatieve benadering

De minister schrijft dus dat in zijn verdere verkenning van hoe een aov-zzp te ontwikkelen hij nu uit wil gaan van wat er wel kan, in plaats van wat er niet kan. “Ik ga daarbij als startpunt uit van een verzekering (uitsluitend) voor winstgenieters” schrijft Koolmees.

Hij laat details uit het huidige Stichting voorstel los, maar wil wel vast houden aan de uitgangspunten. Daarbij merkt hij op op dat elke wens om tot maatwerk te komen leidt tot ‘uitdadingen’ in de uitvoering.

Momenteel wordt verkend in hoeverre aangesloten kan worden bij de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen). “Wanneer de WIA geen soelaas biedt (omdat de WIA een werknemersverzekering is en dus niet uitgaat van de bijzondere positie van de zelfstandige), is aansluiting gezocht bij de
voorheen geldende Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ)” zo schrijft de minister. De WAZ werd in 2002 afgeschaft.

Verder lopen er gesprekken met het UWV, Belastingdienst en het Verbond van Verzekeraars over hoe een opt-out regeling vormgegeven kan worden. Een belangrijk punt voor partijen als de VVD en D66.

De minister eindigt zijn brief met :  “Samen met beoogde uitvoerders en sociale partners bereiken we vooruitgang, maar er blijven uitdagingen. Hoewel uiteindelijke keuzes over een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen aan een volgend kabinet zijn, blijven wij ook de komende periode met onverminderd commitment gezamenlijk aan deze uitdagingen werken, om zo een arbeidsongeschiktheidsverzekering te creëren die recht doet aan het advies van de Stichting. En zo te voldoen aan een belangrijke afspraak uit het Pensioenakkoord.”