SER: aanpak schijnzelfstandigheid focussen op uurtarieven onder 35 euro

Het ontwerp SER advies “Zekerheid voor mensen, een wendbare economie en herstel van de samenleving” dat vandaag gepresenteerd is, zet een aantal zaken binnen de flexbranche en zzp-markt op zijn kop. Waarbij de focus duidelijk ligt op een verbouwing van wat de ‘basis’ van de arbeidsmarkt genoemd wordt.

Veel van de voorstellen sluiten aan bij de eerdere voorstellen van de Commissie Borstlap. Zo willen de sociale partners het aantal contractvormen terugbrengen tot drie: vast, uitzenden en zelfstandigen. Rijbanen in de terminologie van de Commissie Borstlap.

De sociale partners willen dat de Belastingdienst zich bij het aanpakken van schijnconstructies beperkt tot situaties waarin zzp’ers worden ingehuurd onder de € 35 per uur.

Minder flex, vast meer wendbaar

Zoals al eerder uitlekt, is het voorstel van de sociale partners om de mogelijkheden voor uitzendarbeid te beperken. Het uitzendbeding gaat gelden voor maximaal 52 weken (nu 76 weken) en de maximale uitzendduur wordt drie jaar.

Oproep- (inclusief nuluren-)contracten worden afgeschaft en vervangen door basiscontracten met ten minste een kwartaalurennorm waardoor het loon van werknemers voorspelbaar is. Er geldt hier een uitzondering voor studenten en scholieren.

Werkgevers moeten de mogelijkheid krijgen om eenzijdig de arbeidsduur (tijdelijk) te verlagen met maximaal 20 procent, indien daar bedrijfseconomische aanleidingen voor zijn. Net als bij de huidige NOW mag het Rijk hier 75% van de kosten voor haar rekening nemen.

Minimum uurtarief

Indien werkgevers een zzp’er inhuren onder een tarief van € 35 euro per uur, dan ontstaat er een rechtsvermoeden van werknemerschap. “Indien de werkende meent dat hij/zij werknemer is, is het aan de opdrachtgever voor de rechter te bewijzen dat dit niet het geval is” zo schrijft de Sociaal-Economische Raad.

De sociale partners willen dat er bij de handhaving tegen schijnzelfstandigheid een focus komt te liggen op wat ze de ‘basis’ van de arbeidsmarkt noemen. Met de introductie van het ‘rechtsvermoeden van werknemerschap’ kan het moratorium van de handhaving door de Belastingdienst ook komen te vervallen.

“Publiekrechtelijke handhaving dient zich te richten op gevallen aan de basis van de arbeidsmarkt (conform de geïntroduceerde norm voor het rechtsvermoeden).  En “bij vermoedens van kwaadwillendheid”, zonder  nu direct duidelijk te maken wat nu kwaadwillendheid is.

“Bij tarieven boven het maximumdagloon verandert er in principe niets,” zo schrijft de SER verder. “Disputen over de aard van de arbeidsrelatie worden tussen contractpartijen civielrechtelijk beslecht. De verdere ontwikkeling van een webmodule kan bijdragen aan het verkrijgen van duidelijkheid vooraf over de aard van de arbeidsrelatie.”

De SER zegt hier dus met zoveel woorden dan Belastingdienst (publiek rechtelijk) zich dus moet beperken tot situaties waarbij een laag tarief wordt betaald. En bij ‘kwaadwillenden’. Voor hogere tarieven is het aan opdrachtgevers/opdrachtnemers zelf om zaken uit te vechten – via het civiele recht –  indien ze het oneens zijn.

Dat idee sluit overigens aan bij een idee uit 2016 (zie hier) dat op een ZiPconomy werkconferentie is uitgewerkt met een aantal zzp-organisaties, bemiddelaars en opdrachtgevers.

De vraag daarbij is wel of dit voldoende comfort biedt aan opdrachtgevers om zonder al te veel aarzeling zzp’ers met een hoog tarief in te (blijven) huren.

Het fors inperken van de mogelijkheid tot inzetten van zzp’ers onder de € 35 per uur is een forse klap voor platformen als Temper, Deliveroo en Young Ones, maar een opsteker voor de uitzendbranche.

Ander fiscaal en sociaal stelsel zelfstandigen

De zelfstandigenaftrek voor IB-ondernemers (eenmanszaak) wordt in de SER-voorstellen afgebouwd. “Hiervoor in de plaats komen fiscale faciliteiten voor zelfstandig ondernemers die daadwerkelijk risico lopen met eigen investeringen.” De SER wil deze afbouw in fases doorvoeren en op een wijze “die koopkrachtverlies onder zelfstandigen voorkomt of compenseert”. Hoe dat moet, staat niet toegelicht.

De mkb-winstvrijstelling blijft hier – anders dan in het voorstel van de Commissie Borstlap – dus buiten schot.

De SER houdt verder vast aan een eerder advies voor verplichting van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor zelfstandigen. Minister Koolmees zette onlangs nog stevige vraagtekens bij de uitvoerbaarheid van dat voorstel.

Verder pleit de SER om een definitief sociaal vangnet voor zelfstandigen te creëren voor ”bijzondere en onvoorziene omstandigheden”. Geïnspireerd op de huidige TOZO-regeling. Waarbij het Rijk mag gaan betalen voor de loonkosten bij het tijdelijk afschalen naar 80%, dienen zelfstandigen de premie voor deze regeling zelf te gaan betalen.

Dit ontwerpadvies (zie hier voor volledige versie) wordt nog voorgelegd aan de verschillende achterbannen, alvorens het wordt vastgesteld in de Raadsvergadering van de SER.