‘De webmodule kan blijven, maar moet wel aangepast worden’

Vlak voor de verkiezingen lieten Kamerleden in een interview met ZiPconomy weten weinig toekomst te zien in de webmodule (zie hier). Maar wie nu zijn oor te luister legt in de Kamer, merkt dat de webmodule zeker nog niet van tafel is. Staatssecretaris Vijlbrief opperde onlangs zelfs om de webmodule ook als handhavingsinstrument te gaan gebruiken (zie hier).

De toekomst van de webmodule wordt dus een onderwerp in de formatie. Is het instrument bruikbaar? En wat moet er dan aan veranderd worden? We legden die vraag voor aan advocaat en Wet DBA deskundige Boris Emmerig.

Dit artikel is onderdeel van een serie achtergrond artikelen over thema’s waarin tijdens de formatie knopen over zullen worden doorgehakt. Zie voor alle artikelen uit deze serie, en ander nieuws rond de formatie in dit dossier: #formatie2021

Pilotfase webmodule loopt op zijn einde

Wie wil weten of hij een zzp’er zonder problemen in kan huren, kan de webmodule invullen. Daarbij krijg je echter alleen pluspunten en geen minpunten. Dat moet anders, meent Emmerig. Ook moet er een mogelijkheid tot bezwaar komen.

De pilot loopt nog tot en met 1 oktober, maar daarna? Gaan we dan verder met de webmodule of zoeken we een alternatief? Verder gaan kan, meent Emmerig, die als advocaat bij Holla Advocaten werkt en gespecialiseerd is in belastingrecht.

Er zullen dan wel zaken moeten veranderen. De huidige webmodule werkt niet, stelt hij, afgaande op zijn gesprekken met bedrijven die sinds 11 januari aan de test meedoen. “Afschaffen is echter ook geen optie. Die module is niet zomaar uit de lucht komen vallen, er zit wel een voorgeschiedenis aan vast. Als je met een helikopterview naar de zzp-problematiek kijkt is er de laatste 25 jaar één gemene deler. De overheid en de belastingdienst weten niet wat ze met de zelfstandige moeten. Hoe moeten ze zo’n arbeidsrelatie nu kwalificeren? Is het binnen of buiten een dienstbetrekking?”

Verdwijnen VAR

In 2001 werd de VAR ingevoerd als oplossing. “Voor de markt was dat een goede oplossing, maar voor de belastingdienst was het wel een probleem omdat het aantal VAR’ren het verwachte aantal ver overtrof en de controle onder druk kwam te staan. In 2014 werd het voorstel voor een webmodule al een keer ingediend bij de Tweede Kamer. Die versie was eigenlijk verder ontwikkeld dan de huidige, maar toch werd er gehakt van gemaakt. De Kamerleden vonden dat er zoveel verschillende soorten arbeidsrelaties bij zelfstandigen waren, dat je die niet kon vatten in één module. Het is geen one size fits all. Iemand in de bouw werkt heel anders dan iemand in de zorg of ict.”

Staatssecretaris Wiebes werd teruggefloten door de Tweede Kamer. De modelovereenkomst en de Wet DBA die er later kwamen bleken ook geen oplossing te zijn. De webmodule kwam dus weer op tafel. Emmerig: “Maar toen niet als wet maar als webtool op de site van de belastingdienst. Inhoudelijk is het echter hetzelfde. Het lijkt erop dat we ons twee keer aan het stoten zijn aan dezelfde steen. Je gaat de problemen niet oplossen met een generieke vragenlijst die de antwoorden van iedere zelfstandige hetzelfde weegt en daar met een puntentelling uitkomt.”

Volgens Emmerig is de webmodule ook niet zorgvuldig tot stand gekomen. “De Kamer kon zich er nu niet over uitspreken. Het ministerie onttrekt zich aan iedere vorm van democratische controle.”

Webmodule, maar dan anders

Een webmodule is in principe een optie, vindt hij. Maar dan wel in een andere vorm. Je begint momenteel met nul punten en dat aantal kan alleen oplopen. Bij 45 punten of meer zit je in het twijfelgebied, bij 70 punten of meer gaat het om een dienstbetrekking (zie hier: De webmodule, 10 opdrachten en de uitkomst. Een analyse.) “Je krijgt nu alleen punten als een vraag wordt beantwoord in de richting van een dienstbetrekking. Als het antwoord op een vraag juist op een zelfstandig dienstverband wijst, krijg je geen aftrekpunten. Dat vind ik heel raar. Als een rechter een oordeel velt, zoals in het verleden is gebeurd, dan weegt hij voors- en tegens af op een weegschaal om te kijken naar welke kant het oordeel uitvalt. De weegschaal van de webmodule kent alleen tegens.”

Emmerig pleit ervoor om ook aftrekpunten op te nemen. Bovendien moet je de mogelijkheid krijgen om bezwaar te maken tegen een oordeel zoals ook bij de rechter kan. “Je hebt het er nu maar mee te doen. Dat is raar want in de belastingwet kun je vaak wel bezwaar maken. Bovendien biedt de webmodule alleen voorwaardelijke zekerheid. Je moet de vraag goed hebben beantwoord maar ook in de praktijk werken volgens de antwoorden. Bij de VAR had je wel onvoorwaardelijke zekerheid als die eenmaal was afgegeven.”

Juridische twijfels over vragen webmodule

Emmerig bekeek alle vragen van de webmodule. Sommige zijn logisch, maar in andere vragen kan hij zich juridisch niet vinden. Zo wordt gevraagd of de werkzaamheden een wezenlijk onderdeel zijn van de bedrijfsvoering van de opdrachtgever. “Maar er zijn duizenden uitspraken over de vraag of iets een arbeidsovereenkomst is of niet en in de jurisprudentie is het helemaal geen bezwaar als een zzp’er een kernactiviteit uitvoert. Ik weet dat de Bovib (brancheorganisatie van intermediairs en brokers) een keer overleg heeft gehad met het ministerie van sociale zaken, ik zat daar zelf ook een keer bij aan. Maar dan zit je aan tafel met ambtenaren met een heel eenzijdige kijk op de zaken. Ze hebben het gevoel dat deze vraag in de webmodule moet staan, maar kunnen niet goed aangeven waarom.”

Pieter Omtzigt (CDA) stelde in 2016 Kamervragen de vraag of een zzp’er hetzelfde werk kan doen als gewone werknemers. “Toen was het antwoord ja, mits de voorwaarden waaronder ze werken anders zijn dan die bij werknemers. Dat is bijvoorbeeld zo als een zelfstandige niet wordt doorbetaald bij ziekte.”

In de webmodule wordt ook gevraagd of een zzp’er wordt doorbetaald bij ziekte. “Maar als je nee antwoordt, krijg je nul punten. Als je het eerlijk wil doen, moet je voor dit antwoord tien minpunten geven en als je wel wordt doorbetaald tien pluspunten.”

Webmodule: aanpassen of afschaffen

Mocht het evenwicht er in een toekomstige webmodule niet komen, dan pleit Emmerig voor afschaffing. “Halfgoed is niet goed genoeg. Dan kun je beter terugvallen naar de normale regels die vallen onder de rechtspraak. Ik vind die regels als je alle uitspraken bekijkt helemaal niet zo onduidelijk. Je hebt in theorie dan geen zekerheid vooraf maar er zijn zoveel precedenten dat je wel een goed idee hebt of iets wel of niet mag.”

De pilot loopt op 11 juli af. “Formeel wordt er tot 1 oktober 2021niet gehandhaafd door de belastingdienst. “Er zijn echter wel instellingen en bedrijven die de webmodule nu al toepassen omdat ze DBA-proof willen zijn. Denk bijvoorbeeld aan de gemeente Amsterdam. De webmodule werpt dus al zijn schaduw vooruit en zzp’ers zijn de dupe en raakten hun opdracht kwijt. In een testfase vind ik dat kwalijk. Amsterdam gebruikt de module om zzp’ers de maat te nemen, terwijl er zoveel kritiek is op het instrument.” (zie hier: Onrust onder zzp’ers bij Gemeente Amsterdam. Contracten worden ‘onder de loep’ genomen.)

Op dinsdag 6 juli organiseert brancheorganisatie Bovib (wederom) een Wet DBA webinar. Na een update door Boris Emmerig, bespreekt ZiPconomy hoofdredacteur Hugo-Jan Ruts met een aantal opdrachtgevers de verschillende dilemma’s die er zijn door de onduidelijkheid rond de Wet DBA. Dat webinar is voor iedereen te volgen via deze link. Het webinar is van 15.00 uur tot 16.30 uur.