Pilot webmodule afgerond. Besluit vervolg is aan nieuw kabinet. Handhavingsmoratorium blijft.

De webmodule die de afgelopen jaren gebouwd is, kan in veel gevallen opdrachtgevers en zelfstandigen helderheid geven of werk door een zelfstandige of een werknemer gedaan mag worden. Bij in elk geval zeventig procent van de opdrachten geeft hij duidelijkheid.

Dit blijkt uit de evaluatie van de pilot van de webmodule. De resultaten staan in de zevende voortgangsbrief ‘Werken als zelfstandige’ die vandaag naar de Tweede Kamer is verzonden.

Handhaving wederom opgeschort

Het kabinet meldt in deze brief dat, in afwachting van de formatie, het moratorium op de handhaving door de Belastingdienst van kracht blijft. De Kamer had daartoe in een breed gedragen motie ook opgeroepen (zie hier).

“Het toezicht op arbeidsrelaties is, zoals aangegeven in de voortgangsrapportages toezicht arbeidsrelaties, binnen het huidig wettelijk kader een complexe en bewerkelijke aangelegenheid” zo schrijven Koolmees en Vijlbrief nog maar eens. “Voor een effectieve handhaving is, zoals de Commissie Regulering van Werk in haar rapport heeft geadviseerd, wijziging van wet- en regelgeving nodig. Meer concreet betekent dit het verkleinen van de verschillen tussen werknemers en zelfstandigen (voor het arbeidsrecht, de sociale zekerheid en fiscaliteit) en het geven van meer duidelijkheid over de kwalificatie van de arbeidsrelatie.”

Overigens wordt wetgeving momenteel wel degelijk gehandhaafd. Kwaadwillende bedrijven kunnen een boete krijgen, andere bedrijven krijgen alleen een waarschuwing.

Resultaten pilot webmodule

Uit de pilot met de webmodule komt dat gemiddeld:

• in 28 procent van de gevallen de uitkomst ‘indicatie buiten dienstbetrekking’ wordt gegeven
• in 33,9 procent van de gevallen de uitkomst ‘indicatie dienstbetrekking’. Dit is overigens flink lager dan tijdens de testfase toen de helft in deze categorie viel
• in 9,7 procent er mogelijk sprake is van een fictieve dienstbetrekking
• in 28,4 procent van de gevallen er geen oordeel mogelijk is op basis van de webmodule. Als opdrachtgevers en -nemers op een aantal punten aanpassingen doen in het werkproces, is dit laatste mogelijk terug te brengen tot onder de 20 procent.

Binnen sectoren zijn overigens flinke verschillen zichtbaar.

In een relatief groot aandeel van de uitkomsten liggen de uitkomsten boven de grens om buiten dienstbetrekking te kunnen werken. In deze gevallen zou een aanpassing van de werkwijze die leidt tot een andere beantwoording van één of enkele vragen alsnog kunnen leiden tot een ‘indicatie buiten dienstbetrekking’ (naar een totaal van 39,4%) en zou het percentage voor ‘geen indicatie’ verlaagd kunnen worden (naar 17%).

In de enquête is ook gevraagd of de webmodule de gebruiker meer duidelijkheid geeft over de criteria die een rol spelen bij de beoordeling van de arbeidsrelatie. Ruim 57% van de deelnemers geeft aan dat dit het geval is, tegen 43% die aangeeft dat dat niet het geval is.

Besluit over webmodule aan volgend kabinet

De Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie (WBA, verkort webmodule) is een online tool waarmee opdrachtgevers kunnen bepalen of ze voor een opdracht een zelfstandige kunnen inhuren. Het is de enige overgebleven maatregel van minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken) en staatssecretaris Hans Vijlbrief (Financiën) om de Wet DBA te vervangen. Twee andere ideeën, het minimumtarief en de opt-outregeling voor opdrachten met een tarief, werden eerder ingetrokken. In samenhang met de webmodule moesten deze drie onderdelen zorgen voor zowel meer duidelijkheid als voor betere handhaving.

• Lees meer over de werking van de webmodule in: 15 vragen & antwoorden over de webmodule

Het kabinet geeft aan dat de huidige versie van de webmodule voorlopig als voorlichtingsinstrument blijft bestaan. Een nieuw kabinet zal besluiten welke verdere stappen zullen worden genomen rond het werken als zelfstandige en of en in welke vorm de webmodule wordt ingevoerd.

Regels verduidelijkt, maar niet gemoderniseerd

De vragen uit de webmodule zijn opgesteld naar aanleiding van jurisprudentie. Het kabinet heeft ervoor gekozen om het huidige arbeidsrecht niet aan te passen maar die jurisprudentie alleen ‘te verduidelijken’. Daartoe is het handboek Loonheffingen aangepast (zie hier).

Die aanpassing van dat arbeidsrecht (naast verduidelijking ook modernisering) was wel afgesproken in het regeerakkoord. Daarin stond dat de wet zo aangepast zou gaan worden dat de “gezagsverhouding voortaan meer getoetst wordt op basis van de materiële in plaats van formele omstandigheden.”

Uit onderlinge communicatie tussen ambtenaren, openbaar via een WOB-procedure, wordt duidelijk dat zij erop gestuurd hebben om niet verder te gaan dan die verduidelijking. “Voor ons als aanwezige ambtenaren de taak om de discussie zoveel mogelijk te sturen richting verduidelijken en geen meeslepende discussies over het veranderen/herijken”, zo staat te lezen in een mail ter voorbereiding van een gesprek tussen Minister Koolmees en een vijftal externe juridische experts. Minimaal een van die experts had vooraf aangegeven dat een oplossing van dit slepende dossier alleen mogelijk is via een herijking van de huidige regels.

Webmodule politiek omstreden

Zowel in de politiek als in de polder is de afgelopen jaren weinig enthousiasme ontstaan voor de webmodule. De tool wordt gezien als te complex, geeft te weinig zekerheid en bevat geen vernieuwing. Daarmee blijft het de vraag of de module helpt om ongewenste vormen van zzp-arbeid tegen te gaan, zonder dat ze ‘echte’ zelfstandigen in de weg zit.

• Zie ook : De webmodule, 10 opdrachten en de uitkomst. Een analyse.

Vlak voor de verkiezingen leken Kamerleden uit zowel de coalitie als de oppositie hun handen van de webmodule af te trekken.  Judith Tielen (VVD) vond toen dat de webmodule opdrachtgevers en zelfstandigen onvoldoende zekerheid geeft.  Gijs van Dijk (PvdA) noemde de webmodule een ‘onderdeel van de mislukte poging om de Wet DBA te vervangen’: “Er staat niets nieuws in en zo’n tool lost het probleem dus niet op.”

In de aanzet voor een regeerakkoord dat VVD en D66 deze zomer opstelden, zeggen deze twee partijen dat de ‘inhoud van het werk’ bepalend moet worden ‘voor de contractvorm in plaats van de huidige (fiscale) regels’(zie hier).

Het is nog niet duidelijk of de Kamer nog met Minister Koolmees in gesprek gaat over deze brief, of dat gewacht wordt op een nieuw kabinet.

Belangenorganisatie tegen webmodule

Ook belangenorganisaties voor zelfstandigen en bemiddelingsbureaus zien de webmodule niet als de oplossing voor de vervanging van de Wet DBA. Ook zij willen graag eerst een modernisering van de huidige regels.

Daarbij is de webmodule momenteel niet geschikt voor opdrachten die lopen via een intermediair noch voor zelfstandigen die opdrachten doen vanuit een eigen BV.

Juristen verdeeld over webmodule

Dat de huidige jurisprudentie zorgt voor (te) veel interpretatieruimte werd pijnlijk duidelijk toen een 16 tal experts zich bogen over 84 casussen. In meer dan de helft van de gevallen velden ze onderling een ander oordeel. In bijna de helft van casussen kwamen ze op een ander oordeel uit dan de webmodule en in een op de drie gevallen veranderde het oordeel van de jurist nadat hij meer context kreeg over de opdracht. Context die nu net niet wordt meegewogen in de webmodule.

• Zie ook : “Tjee, wat is dit moeilijk.” Eén webmodule, 84 casussen en 16 meningen van experts.

“Of de werkzaamheden een wezenlijk onderdeel vormen van de bedrijfsvoering van de opdrachtgever, krijgt een veel te groot gewicht in de huidige webmodule”, betoogde Fiscalist en Wet DBA expert Boris Emmerig eerder al. “Er zijn duizenden uitspraken over de vraag of iets een arbeidsovereenkomst is of niet en in de jurisprudentie is het helemaal geen bezwaar als een zzp’er een kernactiviteit uitvoert.”

Ook volgens Gerrard Boot, Hoogleraar Arbeidsrecht aan de Universiteit Leiden en rechter bij het gerechtshof Amsterdam, moet de webmodule aangepast worden, zo zegt hij in dit interview met ZiPconomy. Daarin stelt hij ook voor om de fiscale en civiele beoordeling uit elkaar te trekken.

Vervolg

Of deze webmodule nu door de politiek gezien wordt als de uitweg uit deze slepende discussie, zal duidelijk moeten worden in de formatie.

Koolmees en Vijlbrief blikken aan het einde van hun brief ook nog even terug. “De inzet van het kabinet op het onderwerp ‘werken als zelfstandige’ is er de afgelopen jaren op gericht geweest om zelfstandigen zoveel mogelijk de ruimte te geven om te ondernemen en tegelijkertijd zelfstandigen die dat nodig hebben te beschermen. Belangrijke doelstellingen daarbij waren steeds dat het kabinet een gelijker speelveld voor werkenden wil creëren, meer duidelijkheid wil geven wanneer sprake is van een dienstbetrekking en schijnzelfstandigheid wil aanpakken. De concrete invulling van de bovengenoemde doelstellingen van het kabinet zijn de afgelopen periode soms een zoektocht gebleken, met name als het gaat om de doelstelling om zelfstandigen aan de onderkant te beschermen en ruimte te geven aan zelfstandigen aan de bovenkant. ”

Een volgend kabinet kan volgens de bewindslieden “voortbouwen op de stappen die dit kabinet heeft gezet en de rapporten die de afgelopen tijd zijn verschenen. Het kabinet heeft stappen gezet richting een gelijker speelveld en meer duidelijkheid omtrent de beoordeling van arbeidsrelaties. Deze doelstellingen liggen nadrukkelijk in het verlengde van de aanbevelingen door de Commissie Regulering van Werk en de WRR. Dit zijn belangrijke rapporten die veel bouwstenen bevatten waar een toekomstig kabinet mee aan de slag kan (…). Het kabinet heeft er, met al het werk dat de afgelopen periode is verzet en de voorhanden zijnde rapporten en adviezen, alle vertrouwen in dat een toekomstig kabinet de op het onderwerp ‘werken als zelfstandige’ benodigde vervolgstappen zal zetten.”

• Lees ook :Politiek en polder kritisch over Kamerbrief Koolmees: ‘Stop met de webmodule’